Het lot van Gerard Sanderink als bestuurder van zijn ondernemingen lijkt te zijn bezegeld. Na Centric dreigt hij nu ook zijn zeggenschap over het bouwconcern Strukton te verliezen dat al enkele jaren met cash geld afkomstig van de it-dienstverlener op de been wordt gehouden. Het ziet ernaar uit dat ook bij het moederbedrijf Oranjewoud/Antea zijn rol tot nul wordt gereduceerd.
Als Sanderink niet op grote afstand wordt geplaatst, vrezen de commissarissen het ergste voor het bouwconcern en het moederbedrijf waar in totaal 7000 mensen werken. Want als Sanderink de raad van commissarissen ontslaat en na zijn tijdelijke schorsing na 17 juni weer de macht grijpt, laten banken, de accountant en verzekeraars hun handen los van beide bedrijven. Bij Centric wist de Ondernemingskamer dat bijtijds te voorkomen door Sanderink volledig buiten spel te zetten en advocaat Peter Wakkie als interim-bestuurder aan te stellen.
In de kwestie Centric kwam rechter Vink nog dezelfde dag tot een conclusie. Het vonnis was er snel. Nu heeft de Ondernemingskamer meer tijd nodig om alles juridisch goed op een rijtje te zetten. Deze rechtbank voor grotere bedrijven wil niet over één nacht ijs gaan. Vink doet in ieder geval binnen een week uitspraak over het verzoek van de commissarissen Sanderink voor langere tijd te schorsen als bestuurder van Strukton en Oranjewoud. Voorlopig bungelt de eigenaar van Centric, Strukton en Oranjewoud/Antea nog even. Het optreden van Sanderink voor de rechtbank deed zijn zaak vandaag weinig goed. Het versterkte het beeld dat Sanderink weinig oog meer heeft voor de realiteit en met zijn bizarre gedrag geen bedrijf meer kan leiden.
Wraking
Sanderink zelf voelde vanochtend de bui al aankomen. Hij diende nog een wrakingsverzoek in omdat het gerechtshof partijdig zou zijn. Toen dit verzoek werd afgewezen, beende de Twentse ondernemer nijdig weg. Net als bij de Centric-zaak ziet hij schorsing als het stelen van zijn bedrijf. ‘In wat voor maffia-land leef ik,’ beet hij de rechters toe. ‘U bent zo dictatoriaal. Daar heb ik geen zin in.’ Ook Rian van Rijbroek, inmiddels mevrouw Sanderink, deed nog een duit in het zakje. ‘U hoort nog wel van Europa,’ siste ze de raadsheren van de Ondernemingskamer toe.
Sanderink verscheen vanochtend zonder advocaat. Alleen echtgenote Rian van Rijbroek verkeerde aan zijn zijde. Met hun voortijdig vertrek staakte ook elke verdediging. Anders dan in de Centric-zaak is geen enkel processtuk ingediend. Na de aftocht van het echtpaar kon de feitelijke behandeling van de zaak beginnen.
Geen land mee te bezeilen
Nadat hem begin november alle macht bij Centric was ontnomen, had de raad van commissarissen grote moeite Sanderink nog enigszins in het gareel te houden. Drie weken na de voor Sanderink desastreus verlopen zitting bij de Ondernemingskamer was in de ogen van de commissarissen bijna geen land meer met hem te bezeilen. Contact was nauwelijks mogelijk. De commissarissen hadden de indruk dat het Centric-vonnis hem had gebroken.
Ze vertelden dat Sanderink bij een belangrijke vergadering verstek liet gaan terwijl hij wel in het pand was gesignaleerd. Twee commissarissen gingen hem zoeken en troffen een ontredderde man aan. De imperium-bouwer van weleer waande zich onveilig. Hij vreesde zelfs een aanslag op zijn leven. Tegen Kerst speelde Sanderink zelfs met de gedachte Strukton te laten stoppen met alle grote infrastructurele projecten die in opdracht van de overheid werden gedaan. De Twentse ondernemer verdacht de overheid ervan tegen zijn bedrijven samen te spannen en tegen hem een complot te smeden. Ook tijdens de zitting van de Ondernemingskamer ventileerde Sanderink allerlei complottheorieën. Hij hield betogen over de Russische maffia, oligarchen en het ‘corrupte Nederlandse rechtsstelsel’, waar geen touw aan viel vast te knopen.
Kennelijk kan het geloven in complottheorieën gevaarlijk zijn. Dit voorbeeld illustreert het risico dat je alles kunt kwijtraken als je dat pad opgaat. Heel triest voor het slachtoffer van zulk geloof. Ik zie parallellen met gelovigen van Trump, die nu voor de rechtbank staan omdat zij het capitool bestormden vanwege hun geloof in “the big steal”. Of met mensen die radicaliseren en zichzelf op andere manieren vernietigen vanwege een geloof. Ik heb ook wel te doen met Sanderink en ik vraag me af hoe kwetsbaar de mens is voor dit soort valkuilen. Kun je jezelf tegen zo’n risico beschermen?
Inderdaad Stef, complotdenken is niet altijd vrijblijvend en zonder consequenties. Dorpsgekken en lokale sekteleiders zijn er altijd geweest, maar het “kritisch” denken lijkt nu vaak meer op massahysterie en blokkeert normaal maatschappelijk verkeer. Bovendien komen social engineers, zoals Rian van Rijbroek, af op de rijken, zoals vliegen op stroop. Het complotdenken in Nederland is door de politiek gefrustreerde populist Pim Fortuyn op de kaart gezet. Iedereen sprak toen over fortuynisme. De door Fortuyn opgestelde kieslijst van de LPF, kreeg na zijn moord veel zetels, maar het fortuynisme bleef vaag en werd nooit coherent. Het sloeg niet aan, mede door de nieuwe paarse puinhoop die Fortuyns Kamerleden achter lieten. Complotdenken zonder fortuynisme sloeg wel aan, vooral bij mensen die problemen hebben. Er zouden nu in Nederland 100.000 complotdenkers zijn en kunnen dus overal opduiken. Complotdenkers zitten ook op het pluche in de Tweede Kamer, dus zijn ze “normaal” geworden. Het vervelende is dat complotdenkers echte complotten tegen hen te laat zien of aan complotten mee willen meedoen, zoals de Capitool bestormers, de Reichsburger, Querdenker, Afd en hun copycats in Nederland.