De inzet van ai in ziekenhuizen is de hype voorbij. Steeds meer projecten vinden na een experimentele fase de weg naar de dagelijkse praktijk en ondersteunen de zorgverlener bij zijn werk. Die ontwikkeling schetst de 'AI Monitor Ziekenhuizen 2023' van M&I/Partners.
Voor dat onderzoek zijn 53 cio’s, cmio’s, ict-managers en hoofden ict van 42 ziekenhuizen ondervraagd. Het onderzoek is voor de vijfde keer uitgevoerd.
Nog steeds is Radiologie het zorgspecialisme waar de meeste ai-implementaties plaatsvinden binnen Nederlandse ziekenhuizen. Het verschil met andere specialismen is zelfs groter geworden. Alleen op de Spoedeisende Hulp (SEH) vonden evenveel ai-experimenten plaats, maar het aantal implementaties blijft dus achter op Radiologie. Financiën is nieuwkomer in de lijst van vakgebieden waarin de implementaties plaatsvinden.
Ai wordt in Nederlandse ziekenhuizen voornamelijk op het gebied van diagnostiek of diagnoseondersteuning ingezet. Andere (zorg)processen die veel te maken hebben met ai, zijn interventie of therapeutische beslisondersteuning, prognose ondersteuning, planning en roostering. Een meerderheid van de deelnemende ziekenhuizen (64 procent) is in meer of mindere mate bezig met het experimenten met of implementeren van ai. Dit aantal is in de afgelopen jaren nagenoeg gelijk gebleven.
Werkdruk specialisten
Een meerderheid (64 procent) van de respondenten verwacht dat de werkdruk voor specialisten in meer of mindere mate afneemt door ai. In de vorige AI Monitor Ziekenhuizen was dit nog een minderheid (43 procent). Een grote meerderheid (73 procent ) verwacht een werkdrukverlaging voor ondersteunende diensten. Het verbeteren van de kwaliteit van zorg blijft de belangrijkste drijfveer voor het implementeren van ai.
In het rapport wordt dit jaar speciaal ingezoomd op de situatie bij Amsterdam UMC en het Catherina Ziekenhuis in Eindhoven. In Amsterdam UMC wordt ai al sinds 2018 ingebed in de doelstellingen rond gezondheidszorg en datawetenschap. Aanleiding hiervoor was het grote aantal aanvragen bij de ict-afdeling en epd- organisatie om ai-initiatieven te begeleiden.
Er is een multidisciplinair kernteam dat zowel op tactisch en praktisch operationeel niveau actief is. Daarin zitten een cardioloog, intensivist, cmio, ciso (onderzoek en medisch perspectief), het afdelingshoofd Klinisch informatiekunde (voor de translatie van onderzoek naar zorg) en de functionaris gegevensbescherming. Omdat het Amsterdam UMC een academisch ziekenhuis is, zijn veel ai-initiatieven en ontwikkelingen het gevolg van onderzoeken van promovendi. Dit brengt extra uitdagingen met zich mee: rondom vragen als: hoe wordt daar opvolging aangegeven na afronding van het PhD-traject? En hoe kun je ondersteuning bieden aan zo veel initiatieven?
Volgens het Amsterdamse ziekenhuis zit de meeste potentie van ai in het verbeteren van het werkproces voor de zorgverlener. ‘Het zit hem in de simpele initiatieven met een overzichtelijke datastructuur, zodat het op korte termijn kan werken.’ Een voorbeeld is een model binnen het epd van Epic, waarbij tijdens het orderproces suggesties worden gedaan op basis van de eerdere voorkeuren van een gebruiker. Dat model wordt aan elke zorgverlener aangeboden, omdat elke zorgverlener orders plaatst. Per order levert dit enkele seconden op aan tijdswinst, maar vanwege de grote hoeveelheid orders die geplaatst worden, is dit cumulatief een tijdswinst van ongeveer vierduizend uur op jaarbasis voor het gehele Amsterdam UMC. ‘Kleine aanpassingen kunnen daarmee grote impact hebben’, staat in het rapport.
Ook het Catharina Ziekenhuis Eindhoven is voorbij de hype van ai en maakt concrete stappen. Het heeft een Expertisecentrum AI met een team van zeven voltijdmedewerkers. In navolging van het ziekenhuisbrede besluit om koploper te zijn op het gebied van ai biedt dat team concrete ondersteuning op de ai-projecten binnen het ziekenhuis.
Vergelijkbaar met het Amsterdam UMC zijn het zo’n 10 tot 12 initiatieven die actief ondersteund worden. Bovendien kijkt het Catharina Ziekenhuis ook buiten de muren van het ziekenhuis en werkt het samen met andere ziekenhuizen en organisaties in meerdere verbanden. Het Eindhoven MedTech Innovation Center (e/MTIC) is daar een voorbeeld van, waarbinnen het Catharina Ziekenhuis samenwerkt met het Maxima Medisch Centrum (MMC), Kempenhaeghe Centrum voor Epilepsie, Slaap en Neurologische Leerstoornissen, de TU/Eindhoven en Philips.
De ambitie is om per jaar drie ai-toepassingen in de klinische praktijk op te leveren, Zo moeten de zorgverlener en de patiënt de toegevoegde waarde gaan ervaren. Dit kunnen zowel aangekochte als zelf ontwikkelde ai-toepassingen zijn.
