Het energieverbruik van bedrijven en huishoudens stijgt terwijl de maatschappij teeds meer op duurzaamheid inzet. Het gevaar bestaat dat het elektriciteitsnet het tempo van de toenemende vraag en de energietransitie niet kan bijbenen. Daarvoor waarschuwt Kees Jan van Vliet, partner finance & technology bij Boer & Croon.
Van Vliet ziet dat de druk op het stroomnetwerk stevig toeneemt. Dat heeft impact op huishoudens, maar ook op het bedrijfsleven en het vestigingsklimaat. Als de leveringszekerheid niet is te garanderen, komen bedrijven stil te liggen en leidt dit tot sectoroverschrijdende supply chain-problemen. Als bedrijven geen aansluiting kunnen krijgen op het energienetwerk, bestaat de kans dat ze een verhuizing naar het buitenland moeten overwegen.
Dat roept de vraag op hoe bedrijven de energielevering kunnen monitoren, zodat ze op piekmomenten kunnen anticiperen. Van Vliet geeft aan dat allereerst relevante data moet worden gegenereerd, eventueel in samenwerking met gespecialiseerde partijen. Vervolgens moet dit worden gevisualiseerd en gekoppeld aan een scenario met te nemen acties, een soort noodplan. Dat kan de aanschaf van een generator zijn, de aanleg van zonnepanelen en accu´s. Of, meer ingrijpend, veranderingen in het productieproces zoals het uitvoeren van energie-intensieve processen in de nacht.
Industriewater
Datacenters hebben een slechte reputatie als het om duurzaamheid gaat die alle groene stroom wegkapen voor de neus van huishoudens. Niets is minder waar, zo betuigt Niek van der Pas, expert bij Legrand Datacenter Solutions. ‘De sector doet het juist heel goed en werkt hard aan verbeteringen.’
Ook als het gaat om drinkwater liggen datacenters onder vuur. Volgens een onderzoek (2020) van GreenIt, in opdracht van de provincie Noord-Holland, is er bij de bestuurders van datacenter nog onvoldoende kennis van en aandacht voor hun waterhuishouding. Ook lijkt in de datacenter-sector veel onduidelijkheid wat de wet- en regelgeving is rondom het waterverbruik voor datacenters.
Dat Noord-Holland hier onderzoek naar doet, is logisch, omdat in deze provincie relatief veel datacenters staan. Landelijk gebruiken datacenters 0,088 procent van het totale leidingwater in Nederland. In Noord-Holland ligt dit getal op 0,6 procent. Drinkwaterbedrijven willen dat datacenters geen drinkwater, maar industriewater voor hun koelsystemen gaan gebruiken. PWN en Evides Industriewater zijn in 2022 samen NH-Water gestart. Waterschappen willen dat datacenters afblijven van grondwater.
Het lijkt er op dat dit kabinet aanstuurt op totale ontwrichting van onze maatschappij…
Op de overstap naar een volledig elektrische maatschappij (auto’s, verwarming etc. etc.) is ons elektriciteitsnet totaal nog niet berekend.
Men klaagt steen en been over de ‘stikstofproblematiek’, maar men haalt de nieuwe Nederlands met hele steden per jaar tegelijk binnen…
Het drinkwater dreigt ‘op’ te raken, maar toch wil men maar steeds nieuwe huizen bijbouwen die allemaal het toilet met schoon drinkwater zullen gaan doorspoelen, met nieuwe mensen die allemaal onder de douche willen en willen stoken, een autootje rijden…
Het is allemaal zo tegenstrijdig als de pest!
Inmiddels zit alles en iedereen ‘in de cloud’, lees: in datacenters… Als daar de crisis uitbreekt ligt onze hele samenleving sociaal en economisch op zijn gat… Zijn we waar Kaag en consorten ons graag hebben willen: u heeft niks en u zult gelukkig zijn. Alleen betwijfel ik dat laatste ten zeerste…
In het begin van deze eeuw waren de overheden druk bezig met de liberalisering en privatisering van de stroomvoorziening. De grootschalige energieopwekking en het energietransport moest worden ondergebracht bij aparte bedrijven. De grote steden en provincies met energiebedrijven kregen dollartekens in de ogen en trokken zich terug uit de energiemarkt na flink te hebben gecasht. Toen is landelijk besloten dat de overcapaciteit van het net strek beperkt moest worden. De zakelijke afnemer en consument moesten vooral goedkope stroom ontvangen met als consequentie minder leveringszekerheid. Dat oude beleid werkt nog steeds na. Als je op macroschaal veel extra stroom wilt kunnen afnemen, dan duurt het vaak nog 5 – 20 jaar voordat alles geregeld is. De strakke regionale regie is vervangen door, …. geen regie. Intussen zijn we meer afhankelijk van stroom dan ooit, onder meer omdat de ICT-middelen niet zonder stroom kunnen en we niet zonder ICT kunnen. Het Delft Plan ‘Nederland als Energy Gateway van Europa’, voor ‘een markt met veel verschillende energiedragers en opslag- en conversiemethodes’, is tot nu toe niet verder gekomen dan een droom.
De koeling van datacentra is op te lossen op een ouderwetse en lelijke wijze, koeltorens. Daar hoeft geen kostbaar drinkwater naar toe.
Heeft privatisering van de opwekking van stroom misschien de deur opengezet naar verduurzaming ervan als we kijken naar een energietransitie? Die provinciale/gemeentelijke elektriciteitsbedrijven in de vorige eeuw draaiden voornamelijk op gas en kolen hoewel je de oven ook kunt vullen met het huisvuil dat je importeert. De eerder strakke regionale regie van NIMBY lijkt me een probleem van de ruimtelijke ordening. Provinciën zijn gedegradeerd tot uitvoeringsinstanties omdat het beleid in Den Haag/Brussel bepaald wordt maar niet gedragen wordt in de rurale gebieden van Nederland.
Wat betreft een waterwinning versus het risico van een verdroging van de Natura2000 gebieden is ook zo’n bestuurlijke dilemma, het gebruik van drinkwater voor koeling is net zo onzinnig als het toilet ermee doorspoelen. Idee van de lelijke koeltorens zoals je ziet bij Franse kerncentrales is een onzinnig idee want warmte heeft waarde. Haal 3% van de warmte uit het klimaat en de activististen beginnen te klagen over een afkoeling van de aarde. En 1 + 1 = 3 zullen we dus moeten innoveren door een hergebruik van de restproducten in verschillende sectoren.
Een overcapaciteit aan opwekking tijdens zonnige dagen verloren laten gaan is als het affakkelen van een teveel aan brandbare gassen. Maar ja, als we onze energie blijven stoppen in het bedenken van manieren om elkaar af te slachten vanwege een investeringsfonds dan wordt het nooit wat;-)
@Oud Lid: “Heeft privatisering van de opwekking van stroom misschien de deur open gezet naar verduurzaming ervan als we kijken naar een energietransitie?”
…Dat lijkt me uitermate onwaarschijnlijk. ‘Duurzaam’ komt in de praktijk vooral neer op ‘duur’ en daar zitten commerciële bedrijven over het algemeen niet op te wachten, daar gaat het heel ordinair gewoon om ‘winst maken’.
Daarbij zit het grote probleem nog niet eens zozeer in de opwekking van de energie, maar vooral in het transport: ons netwerk kan de explosief stijgende vraag gewoon niet meer aan. Zeker als we daarbij in ogenschouw nemen dat deze overheid jaarlijks een stad als Nijmegen of Venlo aan nieuwe bewoners binnenhaalt. Bewoners die ook allemaal onder de douche willen, koken, verwarmen en een autootje willen rijden.
Wij scheiden ons hier een breuk aan het afval. Mijn tuin lijkt wel een overlaadstation van de vuilverwerking: Glas, Plastic, Groen, Papier, Overig, batterijen… En dan sleuren ze rustig treinladingen ongesorteerd Italiaans huisvuil hier naartoe om te verbranden in onze ovens. Ineens IS er dan geen stikstof probleem meer, ineens hebben de Natura2000 gebieden daar géén last meer van. Het blijkt ineens geen ‘lokaal’ probleem meer dat we hier lokaal moeten oplossen, maar iets dat je met een ‘aflaat’ kunt afkopen…
Het klopt allemaal van geen kanten, we worden besodemieterd waar we bij staan. Het is allemaal één Grote Groene Leugen!
Viespeuken van GroenLinks in de grachtgordel doen niet aan afvalscheiding want net als in Rome gooien ze alles op één hoop om het dan te verbranden voor warmte en elektriciteit uit afval. Want de 900 ton aan geïmporteerd afval levert volgens AEB een 0,5 MW aan elektriciteit op en warmte voor zo’n 30.000 huizen. Warmte en energie uit afval klinkt op deze manier heel duurzaam omdat je geen fossiele brandstoffen hiervoor hoeft te verbranden. Nu zijn die stadswarmtenetten geen slecht idee als ik kijk naar de warmtepomp als alternatief. Misschien weten ze bij AEB ook nog de waardevolle grondstoffen uit geïmporteerde afvalstroom te scheiden voor een win-win.
Wat betreft de paradox van Jevons was het volgens (near)realtime dashboard vandaag een redelijk zonnige dag waardoor er een benuttingsgraad van 33% betreffende duurzame energie was. Want de opwekking van energie kan ook middels zonnepanelen waarbij ik ze liever op het dak zie liggen dan als ‘zonneweide’ op hoogwaardige landbouwgrond. De kleinschalige en decentrale opwekking van energie vraagt wel om een schep in de grond want op zonnige dagen moeten we alle overcapaciteit ‘affakkelen’ om een overbelasting van het netwerk te voorkomen. Maar als je al die overcapaciteit in de tank van je auto kunt stoppen dan gaat het meer om de opslag.
@Oud Lid: En de CO2-belasting op het milieu, dan? Voor de milieufanatici van D’66, GL etc. is dat hét milieuprobleem waarmee Nederland het wereldmilieu bedreigt. Alles moet daarvoor wijken, D’66 is zelfs bereid daar een kabinet voor te laten vallen als het er op aan komt… Nu wordt er dan ineens alleen gekeken naar de ‘opbrengst’ en speelt dieCO2 gen enkele rol. Ook bij de instroom van nieuwe bewoners speelt het milieu ineens geen rol meer. Het is maar net hoe het ze uitkomt!
Gedragsveranderende maatregelen van belastingen zorgen voor een oneerlijke concurrentie in de internationale markten. Want verplaatsing van arbeid naar lagelonenlanden gaat ook om paradox van Jevons. De arbeidsfactor van het netwerk gaat om een tekort aan handen want we hebben nog geen draadloos stroom. En vanuit de empirische wetenschap lijkt arbeidsmigratie hier weinig aan veranderd te hebben als ik kijk en LUISTER naar de mannen die kabels en leidingen ingraven.
“Van Vliet ziet dat de druk op het stroomnetwerk stevig toeneemt.”
Wat betreft de plannen van beleidsmedewerkers die met het comfort van airconditioning de ramen en deuren gesloten hebben waardoor ze niet meer de geluiden van de st(r)aat horen is het de vraag wie de politiek adviseert. De privatisering van de besluitvorming gaat om een technocratie in plaats van een democratie. Problematiek van stikstof en CO2 zijn vooral een bestuurlijk probleem als we breder naar de flora en fauna in Nederland kijken. De dubbele moraal wat betreft invasieve exoten die uiteindelijk prima gedijen in ons land zegt veel over de regie in ons vestigingsklimaat.
Toen de cultuur van (neo) young urban professionals en dinky’s de overhand kreeg en BoBo’s de besluiten mochten nemen over de grootschalige energieopwekking ter consumptie, is er kortzichtig gehandeld om consumenten op de korte duur tevreden te houden. Toen heette het bijvoorbeeld dat windmolens op subsidie draaiden ten koste van de stroomgebruiker. Nu de klimaatwijziging evident is en ook hoge kosten veroorzaken, worden er overhaast maatregelen genomen die de schoonheidsprijs niet verdienen door weer een gebrek aan balans tussen lasten en lusten. We zien geen visie voor structurele oplossingen op het gebied van energieopwekking en nog minder ten aanzien van energieopslag en -transport.
Ik weet niet of D66 echt met de opwarming door kooldioxide en methaan bezig is. Ze richten zich meer op de sterke teruggang van de aantoonbare biodiversiteit door vervuiling via ammoniak en stikstofoxide toen de boeren massaal stopten met cyclisch. D66 wil de (pluim)veeboeren voorschrijven dat ze de veestapel halveren. De veevoerindustrie en anderen die niet met Remkses over de problematiek van stikstofverbindingen wilden praten, die vinden niet leuk dat hun omzet gehalveerd zou moeten worden en steunen dus stilletjes St. Agrifacts, Farmers Defence Force, enz. en daarmee indirect de BoerBurgerBeweging. De mannetjesmaker achter BBB komt ook uit de veevoerindustrie vandaan. Algemeen ongenoegen over de politiek, structureel falende bureaucratie en de schijn van gedetailleerdheid van de stikstofkaart, speelden de BBB ook in de kaart. Dit heeft een politieke aardverschuiving veroorzaakt, maar zorgt ervoor voorlopig alleen voor dat er politiek gas gegeven wordt tijdens het op de rem trappen. De stikstofoxiden hebben natuurlijk ook te maken met energieopwekking met behulp van fossiele brandstoffen. Maar bij onze politiek is er op het gebied van stikstofverbindingen ook geen heldere en werkbare visie.
Young urban professionals versleepten tijdens lockdown massaal hun sloepjes van de Amsterdamse grachtengordel naar de provincie om in de Natura 2000 gebieden te recreëren. Boer, burger en buitenlui in de provincie beleven de natuur in de achtertuin dan ook anders dan de rekenmodellen. En er is een historische besef over eerdere landschapsveranderingen want de vele littekens van alle veenafgravingen voor turf herinneren nog levend aan een eerdere energietransitie.
Wat betreft veranderlijkheid van de natuur en een opwarming van de aarde zijn biodiversiteit en klimaat dan ook NIET twee kanten van dezelfde medaille hoewel sommige partijen ons dat wel willen doen laten geloven. Want een politieke aardverschuiving gaat meer om de tegenstellingen dan de belangenverstrengelingen. Wat betreft het verkennen van de onoverbrugbare tegenstellingen heeft D66 zich hierin buitenspel gezet want klimaatverandering noch de noodzaak tot een natuurbehoud worden ontkent met het maken van andere keuzen.
Zo valt linksom of rechtsom niet uit te leggen waarom onze groeiende honger naar energie ten koste gaat van één van de belangrijkste foerageergebieden zoals het IJsselmeer welke vol gezet wordt met de ‘vleesmolens’ voor een grootschalige opwekking van stroom.
Het energieplan van de Nederlandse staat, is jarenlang reactief en gericht op bijvoorbeeld om onafhankelijk te zijn van Russische energie en voor het oplossen van knelpunten door hoge energieprijzen. Nederland wil nu een Nationaal Plan Energiesysteem maken met een langetermijnvisie op het energiesysteem in 2050, inclusief energietransport en -opslag. De staat laat de uitwerking vooral over aan de provincies, in overleg met de landelijke netbeheerders TenneT en Gasunie. De rol van de staat hierbij moet nog uitgewerkt worden. Daarvoor hebben de ministeries van Economische Zaken en Klimaat en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Interprovinciaal Overleg, VNG, Netbeheer Nederland een Handreiking provinciaal Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat geschreven. In dit decennium willen de regionale en landelijke netwerkbeheerders voor elektriciteit 42 miljard Euro investeren en dat is op zich heel veel. Maar er is achterstand en die is niet zomaar ingehaald. Daarom is het verstandig van dhr. Van Vliet om het bedrijfsleven te adviseren een noodplan stroomverbruik te maken.
N.b. De achteruitgang van biodiversiteit kent vele oorzaken. De achteruitgang is meestal te herleiden naar menselijke activiteit en er zijn steeds meer mensen die meer welvaart willen. Nederland kent al meer dan een eeuw relatief weinig biodiversiteit. In het huidige Nederland wordt de achteruitgang vooral veroorzaakt door de uitstoot van stikstofverbindingen door boeren, industrie, energiecentrales, de huishoudens en de bebouwing, ontwatering, landbouwmechanisatie en (landbouw)gif. Het kappen van hele grote delen van de heel biodiverse oerwouden voor veevoerbedrijven en oliepalmplantages zorgt voor een flinke achteruitgang van biodiversiteit in grote gebieden. In grote delen van de wereld gaat de biodiversiteit ook sterk achteruit door de opwarming. Snelle verandering zorgt ervoor dat opportunistische soorten (ook exoten) toenemen, maar meer niche soorten afnemen of verdwijnen.