We staan op een tweesprong. Artificiële intelligentie beleeft een doorbraak, en tegelijkertijd ervaren veel techreuzen economische tegenwind. We staan in het tijdperk van experimenteren, gladstrijken en veel debatten.
Binnen de EU wordt de wet- en regelgeving op het gebied van privacy en gegevensbescherming verder aangescherpt. In een eerder artikel besprak ik het potentieel van de Europese DSA en de DMA, vanuit het voorbehoud dat Big Tech een lange arm heeft om de invulling van deze acts naar haar hand te zetten. Dat voorbehoud kunnen we nu – een beetje – loslaten. Er worden stevige boetes uitgedeeld inzake privacy-overtredingen, zoals recent aan Meta. Deze financiële pijnprikkel kan ertoe leiden dat bedrijven hun gedrag aanpassen, zodat burgers zich veilig en onbespied weten op internet. Dat is namelijk het hoofddoel.
Of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren, hangt in sterke mate af van de gevolgen van beperkingen op datagebruik voor de omzet dan wel de winstgevendheid van de techgiganten. Het targetten van je doelgroep wordt immers lastiger wanneer je minder mag doen met de gegevens die je verzamelt. Afhankelijk van het omzetaandeel dat Europa vertegenwoordigt en de risico’s, zal Big Tech haar strijdplan bepalen. Dat kan bestaan uit het accepteren van de boete gecombineerd met een voortdurende lobby, aanpassing aan de in de EU geldende regels of het verschuiven van de focus naar andere regio’s dan wel andere businessmodellen.
Een herijking van de Big Tech-bedrijven op hun primaire markt, de VS, en niet tegemoet komen aan Europese wet- en regelgeving, lijkt onwaarschijnlijk. Europa vormt niet alleen binnen de huidige verdienmodellen een belangrijk afzetgebied, maar juist ook voor toekomstige producten en diensten. Daarnaast kunnen ze het zich tegenover hun aandeelhouders niet veroorloven een omzetaandeel van grofweg tussen de twintig en dertig procent op te geven. Zeker niet binnen een tijdvak waarin omzetdalingen, ontslagrondes en lage forecasts niet van de lucht zijn.
De soap rond Twitter en Elon Musk illustreert wat dat betreft goed de tegenwind die de ‘tech-millenials’ ervaren. Hij ontsloeg werknemers en nam ze daarna weer aan, stopte met het betalen van de huur van de kantoren in New York en San Francisco en met de aanschaf van huishoudartikelen. Werknemers moeten naar verluidt op bepaalde kantoorlocaties hun eigen WC-papier meenemen. Deze kostenmaatregelen staan in schril contract met de salarissen van enkele tonnen waarvoor programmeurs in het verleden naar het Twitter-hoofdkwartier in San Fran gelokt werden.
Het Grote Experiment
Er is voor de techreuzen nóg een reden om de EU te vriend te houden: artificiële intelligentie. 2023 het jaar van Het Grote Experiment en dit betekent dat er technologisch, maatschappelijk en ethisch veel op het spel staat. Partijen als Microsoft, Alphabet en Meta zetten groot in op deze technologie met als in het oog springende exponent (natuurlijk) ChatGPT. Deze engine van OpenAI, waarbij ook Musk betrokken is, heeft veel stof doen opwaaien. Niet alleen vanwege het potentieel dat het toont op het vlak van taalherkenning en – gebruik, de snelheid en nauwkeurigheid waarmee het werkt, maar ook vanwege de moraliteitskwesties die deze ai oproept. In de praktijk blijkt ChatGPT nog behoorlijk breekbaar, docenten buigen zich het hoofd over hoe ze de werkstukken van studenten kunnen controleren op authenticiteit en de vraag over auteursrecht klopt nadrukkelijk op de deur.
Binnen deze context is het goed te vermelden dat de EU al een tijdje werkt aan de AI Act, waaraan elke toepassing van ai die binnen Europa gebruikt wordt, zal moeten voldoen. Ontwikkelaars doen er dus verstandig aan om het huidige raamwerk eens goed te bestuderen en mee te nemen in hun projecten. Dit geldt nadrukkelijk voor de tech-giganten, die in het geval van ai de mogelijkheid hebben om ‘compliant by design’ te zijn en ook in de toekomst in Europa een goede en betrouwbare handelspartner te vinden. Dit perspectief biedt hen de motivatie om nu al daadkracht te tonen aangaande het respecteren van de dataveiligheid en privacy van Europese internetgebruikers.
Gezien de belangen heb ik daar goede hoop op.
