Iedereen transformeert, zonder benul van budget

Vrijwel alle Nederlandse organisaties verrichten inspanningen of hebben budget om digitaal te transformeren. Uit onderzoek van Enigma Research in opdracht van Computable blijkt dat 95 procent van hen bezig is met of zich voorbereidt op een digitale transformatie. Het onderzoek vond plaats onder 378 direct betrokkenen bij digitale transformaties in Nederland. Toch heeft 44 procent van deze personen geen flauw benul van het beschikbare budget om de digitale transformatie in goede banen te leiden.

De digitale-transformatiesoep wordt echter iets minder heet gegeten, want binnen deze 44 procent zitten zowel professionals, managers als beslissers. Als we naar deze laatste doelgroep kijken, dan is 74 procent op de hoogte van de budgetomvang, vijf procent geeft aan dat het niet digitaal transformeert of daar budget voor heeft en dus neemt 21 procent beslissingen zonder weet van het budget te hebben. Bij ondervraagden zonder een beslissende functie weet zestig procent niet de hoogte van het budget.

Omvang organisaties

Nu heeft het onderzoek plaatsgevonden onder organisaties van elke omvang en het is logisch dat het budget voor digitale transformatie oploopt met de omvang van de organisatie. 48 procent van de organisaties met maximaal tien medewerkers besteedt niet meer dan tienduizend euro aan hun digitale transformatie. Dit type organisatie heeft in zeven procent van de gevallen een budget tot 25.000 euro, acht procent heeft tot honderdduizend euro financiële speelruimte en zeven procent heeft een budget dat tussen de één ton en een half miljoen euro ligt. Zeventien procent van de micro-organisaties geeft expliciet aan dat het niet met een digitale transformatie bezig is of hier geen budget voor heeft.

Hoe anders is dit voor grotere organisaties, want zowel kleine, middelgrote als grote organisaties zijn volop bezig met digitaal transformeren. Van organisaties met elf tot en met vijftig medewerkers geeft vijf procent expliciet aan er niet mee bezig te zijn. Dit percentage is vier procent voor de middelgrote organisatie met 51 tot 250 medewerkers. Slechts twee procent van grote organisaties met meer dan 250 medewerkers, de hoofdmoot in het onderzoek, geeft aan niet digitaal te transformeren of hier budget voor te hebben. Vijftien procent van deze organisaties heeft zelfs meer dan vijf miljoen euro budget om een digitale transformatie door te voeren.

Branches

In het onderzoek naar digitale transformatie worden de budgetten ook gespecificeerd naar branches. Het mag geen verrassing zijn dat het grootste deel van de deelnemers onderdeel is van de ict-branche (22 procent). Ook de zorg is goed vertegenwoordigd met 21 procent, net als de overheid (13 procent) en het onderwijs (12 procent). Uit de overige branches deden er minder deelnemers mee. Uit het onderzoek blijkt dat de overheid het meeste geld uitgeeft aan digitale transformaties. Maar liefst 36 procent heeft een budget van meer dan aan half miljoen euro en zelfs veertien procent beschikt over meer dan vijf miljoen euro budget. Daarmee steekt de overheid alle andere sectoren duidelijk de loef af.

De zorg- en ict-branche ontlopen elkaar niet zoveel, 18 procent van de zorgdeelnemers heeft een budget voor digitale transformatie van boven een half miljoen euro, in de ict ligt dit op zeventien procent. Het grootste verschil tussen deze twee branches zit ‘m vooral in de budgetten die over de vijf miljoen euro gaan. In de ict ligt dit percentage op twaalf procent, waarbij de zorg met twee procent toch echt moet afhaken. In de zorgmarkt liggen de budgetten met name tussen een ton en half miljoen euro bij middelgrote zorginstellingen, bij grote organisaties ligt dit veelal tussen de twee en vijf miljoen euro.

Budgetten voor digitale transformatie liggen in het onderwijs beduidend lager, slechts zeven procent werkt met een budget boven de één miljoen euro. De meeste budgetten zijn hier niet eens hoger dan honderdduizend euro (21 procent van de gevallen). Vier procent van de ondervraagden uit het onderwijs werkt met een budget dat tussen de ton en half miljoen euro ligt.

Budgetverantwoordelijke(n)

Bijna een derde van alle ondervraagden heeft goed inzage in het budget voor digitale transformatie en kan ook inschatten welk onderdeel dit uitmaakt van het totale ict-budget in 2022. Hieruit blijkt dat bijna 31 procent van het totale budget besteed wordt aan de digitale transformatie. In het onderzoek naar budgetten in en voor digitale transformatie is ook gevraagd welke afdeling er budgetverantwoordelijk is. Uit de antwoorden blijkt dat het meestal niet gaat om één verantwoordelijke afdeling.

In 53 procent draagt ict de verantwoordelijkheid over het budget voor digitale transformatie of is het op z’n minst medeverantwoordelijk. In 23 procent van de gevallen ligt deze (gedeelde) verantwoordelijkheid bij de bedrijfsvoering, dertien procent wordt toegeschreven aan het onderdeel strategie, in tien procent beheert de afdeling Digital(isering) de portemonnee en de directie zelf is in acht procent van de gevallen budgetverantwoordelijk. Bij deze vraag geeft een kwart van de respondenten aan dat het niet weet vanuit welke afdeling(en) de digitale transformatie gefinancierd wordt.

Meerdere redenen

Organisaties kunnen meerdere redenen hebben om digitaal te transformeren. Enigma Research onderzocht in opdracht van Computable meerdere vooraf bedachte, mogelijke opties voor een digitale transformatie. Hieruit blijkt dat het realiseren van een wendbare organisatie de belangrijkste reden is (16 procent) om digitaal te transformeren. Een bijna even grote groep (15 procent) zegt dat de operational excellence voor hen het belangrijkst is. Optimale klantbeleving en slagvaardig informatiemanagement worden door dertien procent genoemd, terwijl ruim één op de tien zegt dat data-driven worden de belangrijkste reden van de digitale transformatie is waarbij zij betrokken zijn.

Het betreden van nieuwe markten (new business) is de meest genoemde reden bij micro-organisaties (21 procent) om digitaal te transformeren. Naarmate organisaties groter worden is dit minder vaak een reden; in totaal wordt dit door slechts vijf procent genoemd. Bij de overheid springt data-driven worden (29 procent) er als belangrijkste reden uit om digitaal te transformeren. Voor de zorg (15 procent) is dit de optimale klantbeleving en in het onderwijs wil men met name een wendbare organisatie worden (17 procent).

Behoefte

Twee derde van de respondenten heeft meer budget en/of maakt dit vrij vanwege de behoefte om digitaal te transformeren. Vanwege de behoefte om digitaal te transformeren, heeft 38 procent van de organisaties in de afgelopen twee jaar meer budget vrijgemaakt. Nog eens één derde (33 procent) zegt dat er dit jaar (weer) meer budget voor vrijkomt. In totaal maakt twee derde (65 procent) extra budget vrij.

Bij de overheid is, ten opzichte van bij andere branches, zowel dit jaar (45 procent vs. 30 procent) als in de afgelopen twee jaar (47 procent vs. 37 procent) het vaakst meer budget vrijgekomen. Hoe groter de organisatie, hoe vaker men aangeeft dat meer budget vrijkomt en/of is vrijgekomen vanwege de behoefte om digitaal te transformeren (micro 42 procent, klein 52 procent, (middel)groot 73 procent).

Intern vs. extern

Bij bijna zes op de tien organisaties (59 procent) wordt de digitale transformatie (mede) extern uitgevoerd; zeven procent besteedt het volledig extern uit en 52 procent vult het gevarieerd in met intern en extern. Een kwart (28 procent) opereert volledig zelfstandig. Het zijn vooral ict-organisaties (48 procent) en micro organisaties (49 procent) die de transformatie volledig intern uitvoeren.

Gemiddeld wordt door organisaties 38 procent van het budget extern besteed door één of meerdere partners in de arm te nemen. Ict-bedrijven besteden een minder groot percentage van het budget aan externe partijen (24 procent) in vergelijking met de zorg (ruim 43 procent, het onderwijs (bijna 41 procent) en de overheid (ruim 39 procent).

Meerdere jaren

Een digitale transformatie is zelden binnen een jaar afgerond; slechts vijf procent heeft de ambitie om dit binnen één jaar te bewerkstelligen. Bijna één op de vijf (19 procent) trekt er één tot twee jaar voor uit en ruim een kwart (26 procent) wil het traject binnen twee tot drie jaar afronden. De helft (50 procent) van de ondervraagden zegt dat hun bedrijf er langer dan drie jaar voor uittrekt.

Binnen overheidsorganisaties duurt een digitale transformatie het langst; 69 procent zegt dat hier meer dan drie jaar voor wordt uitgetrokken. Voor het onderwijs ligt dit percentage op 65 procent. Een meerderheid van de ict-organisaties (58 procent) en zorginstellingen (47 procent) verwacht de transformatie binnen drie jaar af te ronden.

Succesfactoren en struikelblokken

Om de digitale transformatie te doen slagen zijn een wendbare organisatie (18 procent), voldoende opleiding personeel (17 procent), voldoende steun van de top (16 procent) en een moderne it-omgeving (15 procent) de meest genoemde kritieke succesfactoren. Nog eens één op de tien noemt een vlekkeloze samenwerking. Voldoende budget (3 procent) en een voorspong op de concurrentie (2 procent) worden nauwelijks als kritieke succesfactoren genoemd.

Een gebrek aan kennis (44 procent) is de meeste genoemde factor die de digitale transformatie lastig maakt. Ook geld/kosten (32 procent), legacy (30 procent) en technical debt (26 procent) worden door meer dan een kwart genoemd. Eén op de vijf benoemt verder een moeizame samenwerking (20 procent) en/of te weinig commitment van de top (20 procent). Andere factoren die worden genoemd zijn personeel dat dwars ligt (18 procent) en schaduw-it (11 procent). Slechts drie procent noemt concurrentie. De overheid benoemt procentueel opvallend meer factoren die de digitale transformatie lastiger maken dan de ict-branche of andere branches. Verder neemt het percentage factoren dat benoemd wordt toe naarmate de bedrijfsomvang groter wordt.

Belangrijke spelers

Wanneer gevraagd wordt welke bedrijven advies hebben uitgebracht over de digitale transformatie die wordt doorgevoerd, worden tal van bedrijven genoemd. Gartner, KPMG en Microsoft springen er opvallend vaak bovenuit. Deze drie bedrijven worden ook het vaakst genoemd als externe implementatiepartners waarmee wordt samengewerkt, overigens net als Capgemini. Wat betreft leveranciers/merken staat Microsoft, met vooral Azure, met stip op één. Ook is de respondenten gevraagd welke digitale transformatie bij een eindgebruiker als voorbeeld heeft gediend bij de eigen digitale transformatie. ING wordt dan het vaakst genoemd, voor Bol.com.

Top 20 adviseurs

#	Adviseurs	Aandeel
1.	Gartner	6,31%
2.	KPMG	4,95%
3	Microsoft	3,60%
4.	Quint	2,70%
5.	EY	2,25%
	McKinsey
7.	Accenture	1,80%
	Deloitte
	KPN
	PinkRoccade
	PWC
12.	Capgemini	1,35%
13.	Boston Consultancy Group	0,90%
	CGI
	Delaware
	IBM
	KVL
	LHV
	Synaxion
	Universiteit Twente

Top 29 externe implementatiepartners

#	Implementatiepartners	Aandeel
1.	Microsoft	4,48%
2.	KPMG	2,69%
3.	Capgemini	2,24%
	Gartner
5.	Accenture	1,79%
	Chipsoft
	Deloitte
	PinkRoccade
	Visma
10.	Delaware	1,35%
	Oracle
	PWC
	Solvinity
14.	Asapcloud	0,90%
	Atos
	Cegeka
	Delta-N
	Dimpact
	Dustin
	HP
	Ilionx
	Improven
	KVL
	Quint
	Ram-IT
	Sogeti
	Tata Consultancy Services (TCS)
	Wipro
	Yardi Systems

Top 35 leveranciers

#	Leveranciers	Aandeel
1.	Microsoft	19,79%
2.	Dell	2,78%
	HP
	KPN
5.	Capgemini	2,43%
	SAP
7.	Visma	2,08%
8.	Centric	1,74%
	Google
10.	Exact	1,39%
	IBM
12.	Chipsoft	1,04%
	Nedap
	Oracle
	PinkRoccade
16.	Apple	0,69%
	Cegeka
	Cisco
	Decos
	Detron
	Fortinet
	Heutink
	Honeywell
	HPE
	KVL
	Luscii
	Ordina
	Pharmeon
	Red Hat
	Salesforce
	ServiceNow
	Sogeti
	Solvinity
	Topdesk
	Yardi Systems

Top 6 voorbeeld eindgebruikers

#	Eindgebruikers	Aandeel
1.	ING	7,04%
2.	Bol.com	4,23%
3.	Coolblue	2,82%
	Microsoft
	PostNL
	SAP

Dit artikel verscheen eerder in Computable-magazine 5/6 2022.