De cyberspionage neemt in hevigheid toe. Nederlandse bedrijven, kennisinstellingen en wetenschappers worden steeds vaker het doelwit van staatshackers. Met cyberaanvallen proberen die op grote schaal hoogwaardige technologie buit te maken. China vormt de grootste dreiging voor de Nederlandse kennisveiligheid.
De inlichtingendienst AIVD, zijn militaire tegenhanger MIVD en de Nationale Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) stellen dat in het Dreigingsbeeld Statelijke Actoren 2 (DBSA2). Ze waarschuwen tegen het weglekken en diefstal van kennis en technologie.
Het gevaar komt niet alleen van (cyber)spionnen maar ook van academische samenwerking met China. Kennis kan weglekken via buitenlandse studenten en wetenschappers die aan Nederlandse kennisinstituten verbonden zijn. Vaak komen deze personen met een studiebeurs naar Nederland die ‘terugbetaald’ moet worden.
Overigens wordt al langer gewaarschuwd voor China als kennispartner. Volgens Ad Valvas, het nieuwsplatform van VU Amsterdam, kwamen er al 93 Chinese promovendi na een masteropleiding aan een militaire universiteit naar Nederland. Ze konden hier kennis vergaren van technologie die door China militair is toe te passen. In totaal zitten in Nederland al een kleine duizend Chinezen die met een Chinese staatsbeurs aan hun proefschrift werken. Verder hielpen TU Delft-onderzoekers onbedoeld het Chinese leger.
Samenwerking met Chinese kennisinstellingen houdt een risico in, aldus AIVD en MIVD. Volgens hen onderhouden sommige instituten nauwe banden met de krijgsmacht, waardoor kans bestaat op ongewenst militair gebruik. Spionnen proberen een netwerk van bronnen op te bouwen om kennis en technologie te stelen.
Iraanse interesse
AIVD en MIVD signaleren ook een verregaande Iraanse interesse in hoogwaardige kennis van Nederlandse (technische) universiteiten. Ook Russische inlichtingendiensten zijn hier actief op zoek naar technologie.
De ongezonde belangstelling voor Nederlandse technologie hangt nauw samen met de wereldwijde techrace. China aast vooral op sleuteltechnologieën die mondiale machtsverhoudingen gaan bepalen. Voorbeelden zijn kunstmatige intelligentie, quantumtechnologie en fotonica.
Behalve aan cyberaanvallen maken statelijke actoren zich schuldig aan digitale sabotage of de voorbereiding daarvan. In Europa zijn voorbereidingen tot het ontwrichten van de digitale infrastructuur gesignaleerd.
Volgens AIVD-topman Erik Akerboom zijn met name kleinere bedrijven zijn kwetsbaar. Generaal Jan Swillens, directeur van de MIVD, weet zeker dat het mkb een belangrijk doelwit is. Hij wijst op onderzoek van zijn organisatie waaruit blijkt dat cyberspionnen van de Russische militaire inlichtingendienst GRU het afgelopen jaar Nederlandse routers hebben gehackt van het mkb en particulieren. Swillens noemt dat zorgelijk omdat de GRU deze routers kan misbruiken om cyberaanvallen tegen Nederland of bondgenoten uit te voeren.
Eindelijk mag de Nationaal Cyber Security Centrum ook de bedreigingen delen met niet vitale bedrijven en instellingen. Logisch want om de haverklap is er een geslaagde ransomware aanval. En als dat mogelijk is, dan kan je ook stilletjes spioneren, andermans infrastructuur misbruiken voor aanvallen, et cetera.
Het onderwerp van cybercrime moet breder bekeken worden. Het gaat niet alleen om afpersen en spioneren om geldelijk gewin door (staats)bedrijven en cybercriminelen, maar ook om macht. Ook onze eigen deskundigen op het gebied van cybersecurity en geostrategie waarschuwen ons al vele jaren dat we ons niet moeten blindstaren op de tijdelijke voordelen van goedkoop aardgas en Aziatische loonslavernij. Het Kremlin wil terug naar de Euro Aziatische grenzen en de machtssituatie van 1945. De leiders van de Volksrepubliek China willen niet alleen de minderheden in haar koloniën marginaliseren zoals de Russen, maar ook wereldleider worden op strategische gebieden, zoals grondstoffen voor ICT en accu’s, hun infrastructuur en hun verkoopkanalen. De nationale dorpspolitiek slaapt, Rutte lijdt met ons mee. De beleidsnotitie ‘Nederland-China: een nieuwe balans’ van mei 2019 laat dat nog eens zien, dat men in het torentje niet weet wat te doen.