Op 28 november 2022 vindt op de Stelseldag in Amersfoort de kick-off plaats van het federatieve datastelsel. Doel ervan is dat overheden vanuit verschillende ketens en sectoren straks makkelijker data kunnen delen.
Veel dataprojecten stranden binnen de overheid door onduidelijke of tegenstrijdige kaders of belemmerende techniek. Daarom werken gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk samen aan de realisatie van de zogeheten Interbestuurlijke Datastrategie met afspraken over wat technisch kan, juridisch mag en maatschappelijk en ethisch verantwoord is op het vlak van data-delen. Eén van de middelen bij die strategie is het opzetten van een federatief datastelsel voor het verantwoord gebruiken van data uit verschillende databronnen, aldus de website Digitale Overheid.
Momenteel is er al een datastelsel, te weten het Stelsel van Basisregistraties. Dat ontsluit tien basisregistraties voor meervoudig datagebruik, zoals de Basisregistratie Personen (BRP) en de Basisregistratie Adressen en Gebouwen (BAG). Maar dit stelsel is niet geschikt voor het gebruik van data uit meerdere sectorale registraties, zoals die van DUO, het UWV en het Kadaster. In totaal zijn er ongeveer honderdvijftig sectorale registraties. De ambitie is om de gegevens uit die registraties ook als ‘basisdata’ beschikbaar te laten zijn in een uitgebreider stelsel.
Daarvoor wordt er gewekt aan een federatief stelsel met als uitgangspunt om data niet op een centrale plek te verzamelen, maar deze in de sectoren te houden, daar waar ze horen, bij de bron. Dit voorkomt het onnodig kopiëren van gegevens met kans op fouten. Daarbij moeten afspraken worden gemaakt over onder meer privacy, het verantwoord omgaan met de gegevens van burgers en een goede logging om te zien welke ambtenaar wanneer gegevens heeft geraadpleegd en met welk doel.
Voor de uitwerking van het federatieve datastelsel is een programma-organisatie ingericht bij ICTU. Er ligt een meerjarenplan want de verwachting is dat deze doorontwikkeling van het Stelsel van Basisregistraties een lange adem nodig heeft. De aansturing ligt bij het ministerie van Binnenlandse Zaken & Koninkrijksrelaties.
(Meer informatie over de Stelseldag hier.)
Is deze aanpak heel anders dan het allang failliete Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)?
‘…wat technisch kan, juridisch mag en maatschappelijk en ethisch verantwoord is…’ Lijkt me een interessante driehoek te geven welke om wat kaders schreeuwt als we kijken maar een oud schrijven van de WRR hierover. Ik stel dan ook voor om het project KAFKA te noemen want never waste a good crisis geeft datasynthese over meerdere sectorale registraties bestuurders een natte droom als we kijken naar het: “Ik weet waar de ongevaccineerden wonen.”
Aangaande de scope creep in de bestuurlijke driehoek zijn toezichthouders niet meer dan toekijkers.