Voorziet een haven behalve in de logistieke elementen ook in productiefaciliteiten, dan is het niet gek dat de havenautoriteit haar activiteiten uitdraagt op een beurs voor de maakindustrie. Tijdens de ESEF sprak Henk Zwetsloot, voormalig it-manager van Groningen Seaports, over de innovatieprojecten op de locaties in Delfzijl en de Eemshaven. Dan verbaast het dat het daar gesitueerde Google-datacentrum niet zijn stempel op de ontwikkelingen drukt.
Genoemde haven zijn geen doorvoorhavens, maar havens voor industriële activiteit, waarbij in Delfzijl de nadruk ligt op de chemiesector (waaronder grondstoffen voor plastics) en in de Eemshaven op de energieaanvoer (lng en offshore-windmolens). Al wat langer geleden is de havenbeheerder gaan nadenken over de manier waarop data over de fysieke bedrijfsprocessen efficiënt zijn te verzamelen ten behoeve van een effectieve bewaking van de CO2-uitstoot. Daarnaast is het de bedoeling om ook de klanten van het havenbedrijf toegang te geven tot die data.
Eenvoudig
Als het gaat om de registratieve data, dan zijn die eenvoudig te halen uit de voorhanden administratieve systemen. Echter, de data over de fysieke processen op het haventerrein moeten komen van sensoren en daarvoor is connectiviteit via een mobiel netwerk een vereiste. In de noordelijke dreven van ons land hebben de netwerken van de grote telecomproviders niet overal dekking. Soms schommelt de 4G-verbinding ergens tussen een Nederlandse of een Duitse provider.
Met Cellnex haalden de Groningers een leverancier in huis die moet zorgen voor een stabiele 4G- of 5G-connecties, doordat een gesloten, privaat netwerk voor het havengebied wordt geleverd. De Spaanse telecomprovider beschikt in Nederland over 24 torens en 750 masten en voorziet in radio- en tv-verbindingen, telecommunicatiediensten en dataopslagvoorzieningen.
Hoewel de activiteiten nog in een proefstadium zitten en Zwetsloot inmiddels is gepensioneerd, heeft hij alle vertrouwen in de operationele uitrol van de private netwerken over de beide haventerreinen. Volgens de voormalige it-manager, nu actief vanuit het eigen adviesbureau Radiant, is een privé-Cellnex-netwerk voordeliger dan het commerciële aanbod van de grote marktpartijen. Daarnaast heb je het beheer en de toewijzing van bandbreedten voor uiteenlopende toepassingen in eigen hand, net als de privacy en beveiligingsaspecten en het inregelen van ’quality of service’-diensten.
Drone
De eerste proeven tonen dat nu overal op de uitgestrekte haventerreinen dekking is, waardoor er bijvoorbeeld op alle vitale plaatsten camera’s zijn te plaatsen voor bewaking, inclusief sensoren voor warmtedetectie ten behoeve van de brandpreventie. De stabiele netwerkverbindingen moeten tevens bijdragen aan de verdere uitrol van andere innovatieve initiatieven van de havenautoriteit. Zo is de gemeenschappelijke stoomleiding in Delfzijl voorzien van sensoren die de data registreren over de status van de leiding en de hoeveelheid door de afnemers afgetapte stoom.
Onderhoudsinspectie kan via een drone met camera’s die al vliegend boven de leiding eventuele lekken waarneemt. Ook een drone die niet vliegt maar vaart, wordt ingezet in de Eemshaven om frequent de diepte te meten. Een Waddenhaven heeft de neiging eerder dicht te slibben na stormachtig weer. De havenautoriteit ging in zee met een bedrijf, gespecialiseerd in automatische dieptemeting. Voorheen gebeurde dat handmatig door twee inspecteurs in een bootje, van waaruit zij met instrumenten peilingen uitvoerden. De gegevens werden handmatig op een laptop ingevoerd en doorgegeven aan het Loodswezen voor het aanpassen van de zeekaarten. Door vergaande digitalisering van de datastroom gaat die meting een stuk efficiënter en zijn de gegevens sneller beschikbaar voor alle betrokken partijen. Het bemande bootje is vervangen door een autonoom varende waterdrone van het Noorse Kongsberg.
5Groningen
Voor proeven met autonoom varen is in de Eemshaven een gebied gereserveerd. Ook voor die testen zal het Cellnex-netwerk de nodige bandbreedte moeten leveren. Verder is er op het haventerrein ruimte vrijgemaakt voor proefprojecten met drones die moeten helpen bij het onderhoud van windmolens op zee. Momenteel wordt een exemplaar getest die in staat moet zijn om kleine reparaties uit te voeren aan de rotorbladen en deze zelfs kan schilderen. In samenwerking met 5Groningen, een proeftuin voor 5G-toepassingen, is er een pilot uitgevoerd naar ‘collaborative maintenance’ met visueel ondersteund onderhoudsgereedschap (ar en vr). Er zijn use-cases ontwikkeld voor ’conditioned based maintenance’ en ’head mount tablet’. Bij eerstgenoemde is het doel apparatuur in het productieproces van een chemische fabriek draadloos via 5G te koppelen aan sensoren voor trilling- of temperatuurmeting. Bij head mount tablet laat actuele informatie over het proces of over de apparatuur ter plekke zich onvertraagd op een scherm in een helm projecteren van een engineer of via stemgeluid in elke willekeurige taal.
Blij
Ja, en dan het Google-datacentrum in de Eemshaven. Want met al die it-gebaseerde innovaties zou je verwachten dat de havenautoriteit blij is met de aanwezigheid ervan. Ook Zwetsloot dacht in eerste instantie voor de infrastructurele ondersteuning een beroep te kunnen doen op de technologiereus. Hoewel Groningen Seaport het datacenter als klant waardeert, is de havenautoriteit er tot nu toe niet in geslaagd om de vestiging actief te laten participeren in de technologie gedreven projecten in de havens.
