Vanavond zendt omroep KRO-NCRV de documentaire '2Doc: Dodelijke Zorg' uit. Daarin onthullen artsen dat er jaarlijks mogelijk honderden patiënten in Nederlandse ziekenhuizen sterven door gebrekkige software. Met name marktleider Chipsoft krijgt er van langs. 'Ziekenhuizen staan machteloos, de overheid staat erbij en kijkt ernaar, en it-bedrijven vullen hun zakken.'
Iedereen die in Nederland naar het ziekenhuis gaat, verwacht de beste zorg. Maar wat als er fouten worden gemaakt door slecht functionerende software? Dat de software aangeeft dat je linkerborst moet worden afgezet in plaats van je rechterborst?
Onderzoeksjournalist Wilfried Koomen (Beerput Nederland) onderzocht drie jaar lang de Nederlandse ziekenhuiszorg en komt tot schokkende conclusies. Waarom betalen ziekenhuizen tientallen miljoenen aan leveranciers die falende softwarepakketten maken? Waarom nemen it-bedrijven meldingen over sterfgevallen en andere levensbedreigende situaties niet serieus? Door de monopoliepositie van softwareleveranciers worden ziekenhuizen gegijzeld. Want wie een peperduur pakket aanschaft, wordt vervolgens een marionet in hun handen. Ambtenaren van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn & Sport spreken in de documentaire zelfs over de ‘it-maffia’.
Chipsoft
De grootste leverancier van ziekenhuissoftware is Chipsoft, dat zeventig procent van de Nederlandse markt in handen heeft. Vorig jaar startte de Autoriteit Consument en Markt een onderzoek naar machtsmisbruik in de branche. De uitkomsten van het onderzoek laten op zich wachten, omdat een van de onderzochte partijen – vermoedelijk Chipsoft – publicatie van het voorlopige rapport wist te blokkeren via de rechter.
In de documentaire doen betrokkenen anoniem hun verhaal, van artsen en bestuurders tot oud-werknemers, schrijft zorginformatiesite Dutch Health Hub. Tezamen geven de getuigenissen een schrijnend beeld van de ongezonde afhankelijkheidsrelatie van ziekenhuizen ten opzichte van Chipsoft. Documentairemaker Koomen legde het softwarebedrijf van de puissant rijke vader en zoon Gerrit en Hans Mulder bijna veertig gedetailleerde vragen voor, onder andere over de falende medicatiemodule van het HiX-ziekenhuisinformatiesysteem annex elektronisch patiëntendossier. Daar kwam volgens Koomen niet meer dan een algemeen antwoord op terug.
Gisteren vond in de Tweede Kamer de behandeling van de Wet Gegevensuitwisseling in de Zorg (Wegiz) plaats, waarbij bovenstaande problematiek ook werd aangekaart. Het CDA stelde zich hierbij op het standpunt dat de nieuwe wet over de uitwisseling van patiëntengegevens in de zorg niet ver genoeg gaat. Kamerlid Joba van den Berg legde uit waarom ze acht amendementen op de wet heeft ingediend en een negende van SP’er Maarten Hijink steunt (over de verplichting voor leveranciers hun diensten te ontsluiten zonder toegangsbeperking). Ze vindt dat de wet strenger moet worden, vooral vanwege de privacy en om macht en geld bij de softwareproducenten weg te halen, meldt zorgvakblad Skipr.
Van den Berg wil dat de verschillende programma’s voor patiëntengegevens makkelijk op elkaar aan te sluiten zijn met zogenoemde api’s, zoals die bestaan voor veel software en online-diensten. Ook wil ze een vergunningsplicht voor bedrijven die zich met zorgsoftware bezighouden, zodat daar extra eisen aan zijn te stellen. Het liefst wil ze dat nieuwe software in handen komt van een bedrijf van de overheid, net zoals bijvoorbeeld ProRail in publieke handen is. Dat kost volgens Van den Berg zo’n vijfhonderd miljoen euro, kosten die terugverdiend zullen worden doordat ziekenhuizen niet meer zelfstandig nodeloos dure software hoeven aan te schaffen.
Het AD publiceerde gisteren een opinie van CDA-Kamerlid over deze problematiek, waarin ze tevens pleitte voor de oprichting van een Autoriteit Gezondheidsdata.
Documentaire
‘2Doc: Dodelijke Zorg’ is geregisseerd door Wilfried Koomen en geproduceerd door Talent United Film & Tv in samenwerking met KRO-NCRV. De uitzending is donderdag 15 september 22.15 uur op NPO2.
Het is diep en diep treurig allerlei peperdure systemen moeten met elkaar verbonden worden in het Landelijk Schakelpunt, het is volkomen onduidelijk wie eindverantwoordelijk is voor het databeheer, systemen worden in zijn geheel aan buitenlandse bedrijven verkocht en in Adviesraden van software ontwikkelaars zitten de inkopers van Zorgverzekeraars. Bedrijven die medische software ontwikkelen voor de consumentenmarkt kopen een systeem op zodat ze bij VWS aan tafel kunnen zitten met hun (volkomen niet werkend) systeem. We moeten af van al die verschillende systemen. De individuele patient moet alle data in zijn eigen persoonlijk dossier hebben, geeft zelf eventueel geholpen door de huisarts toestemming aan specialisten, POH-ers, paramedici, thuis- en mantelzorg etc. om toegang te krijgen tot specifieke gegevens. Het kan, ik heb er 10 jaar mee gewerkt, twee keer een commissie van VWS op bezoek gehad en per praktijk volgens de officiële VECTIS analyse per jaar een bezuiniging van 700.000 Euro op. Ik was voorzitter can de Leidse huisartsen coöperatie Cello, gebruikte het His Cito-online en werd gevraagd om in een VWS commissie te zitten om al die troep aan elkaar te koppelen en huisartsen op te zadelen met het verzamelen van nog meer zinloze data voor de zorgverzekeraar. Ik heb een spreekverbod gekregen, betalingen werden maanden uitgesteld, Cello werd hierdoor kapotgemaakt. De software was volgens de firma Zorgdomein “een droom” en nog steeds geloof ik en met mij vele anderen in het effectieve en emanciperende van dit simpele systeem. We gaan binnenkort een pilot draaien in de eerste lijn, maar niet in Nederland, waar criminelen met een strafblad via stromannen de software verspreiden en data binnenharken. Er gaan miljarden in om. Ik snap dat dit een verwarrend bericht is, maar duidelijk is dat de mensen die van binnenuit hebben gezegd dat het Maffia is boos, gefrustreerd en mogelijk ook bang zijn. Die klokkenluiders tonen ook aan dat er in dit soort bedrijven ook mensen werken die het beste met de Zorg voor hebben en dat stemt hoopvol. Ik ben me ook bewust uit de persoonlijke contacten dat veel mensen ervan overtuigd zijn of waren dat ze meewerkten aan een goede ontwikkeling. Verandering van binnenuit moet dus mogelijk zijn. Er is zoveel kennis, aandacht, intelligentie en creativiteit nodig om de Zorg weer op de rails te krijgen. Die zit ook in dit soort bedrijven. De focus-shift kan niet snel genoeg komen.
Deze ellende krijg je als SOA niet van de grond komt
(met dank aan de faalwetenschappen die gewoon verder puzzelen met (data-)modellen, logica en formele systemen).
Valt filosofie ook niet onder de ‘faalwetenschap’ van een theorie zonder bewijs? Want dat ICT een placebo is lijkt me duidelijk als we overwegen dat het alleen maar ondersteunend kan zijn. Vraag is waarin want er is al jaren een groot digitaal optimisme in Den Haag over de rol van ICT in de zorg terwijl de meeste beleidsmedewerkers geen enkel idee hebben over het hoe. Zo lees ik over API’s maar dat is alleen maar de technische kant van een koppelvlak want de logische kant gaat om een standaard in de gegevensoverdracht. En ja, SOA heeft hierdoor zijn nadelen maar wat is dan een goed alternatief Jack?
Ik hoop dat de Wet Gegevensuitwisseling in de Zorg zich niet beperkt tot de behandelaars want er wordt al jaren een regie hierin voor de patiënt beloofd. Volgens mij het lijdende onderwerp waar de zorgvraag begint en eindigt want wat betreft de doden die niet meer praten spreken de cijfers als er jaarlijks zo’n 1.000 mensen door een verkeerd medicijngebruik overlijden. En misschien dat we de schuld hierin bij de software kunnen leggen als het gaat om overdracht tussen behandelaars maar ik vermoed er een andere oorzaak is. Maar ja, een theorie zonder bewijs is niks meer dan een mening.
Oja, het onderwerp ging over een ZIS maar kijkend naar de zorgketen is deze curatieve zorg maar een heel klein stukje van de keten want vooraf ligt er een poortwachtersfunctie bij de huisarts en er is achteraf vaak ook nog lange nazorg. Gegevensuitwisseling in deze zorgketen is al jaren zorgelijk omdat m.n. de overheid deze zorg graag aan anderen overlaat.
Mooi dat de publieke omroep aandacht heeft geschonken aan deze kwestie. De kwestie kreeg van Computable natuurlijk al eerder regelmatig aandacht. Zo’n 10-30 miljoen voor een 10 jarig EPD licentiecontract is erg veel; zeker voor software op basis van een onhandig functioneel ontwerp. Zijn EPD-licenties duur, de operationele kosten van de programma’s zijn nog veel hoger. Erger is de gedeeltelijke of gehele uitval van systemen en zelfs doden door bugs en grote problemen met interoperabiliteit. Personeel van ziekenhuizen dat klaagde, werd blijkbaar vaak onder druk gezet.
EPD’s zijn meer gebouwd als factureringssysteem dan ERP-zorgsysteem. Maar zelfs HIX blijft struikelen over het politiek ontspoorde complexe financieringssysteem dat de overheid en verzekeraars met elkaar hebben afgesproken.
De uitgangssituatie voor de EPD-discussie overigens geheel anders geworden. Bij de politieke discussie over EPD was het destijds duidelijk dat huisartsen niet wilden meewerken, maar niet wat men dan wel wilde. De overheid heeft daarop heel veel geld uitgegeven aan regionale EPD-speeltuinen. Maar door gedwongen specialisatie moeten patiënten toch vaker in een andere regio geholpen worden. Bovendien moeten huisartsen tegenwoordig weer meer doen dan consult voeren en recepten en verwijsbriefjes uitschrijven; omdat een groter deel van de 1e-lijnszorg bij hen terug is.
De zorg wordt nu geacht als een keten te werken. Vrijwel alle zorgverleners werken inmiddels met een EPD, vaak al met hun 2e of zelfs 3e pakket. Men klaagt niet meer over digitalisering, maar over onhandige software en de Chinese interfaces tussen de programma’s, met kans op fouten en de kans op problemen met de AVG, alsof het hen overkomt.
De machtsstrijd rond publieke middelen in combinatie met zelfregulering, heeft tot veel verspilling geleid. En dan hebben we het nog niet over de Wmo gehad.
Overigens opvallend dat de familie Mulder de zwakten in het destijds nieuwe zorgstelsel zo gemakkelijk kon benutten en dat ze een rechter onlangs nog lieten dwalen om de nadelige kanten van mislukte zelfregulering te verhullen.