Internet is de grote marktplaats voor de wereld. Iedereen komt er samen om te praten over de toestand in de wereld. Het lijkt op de agora uit de tijd van Socrates en Plato, alleen in plaats van een paar honderd Griekse burgers gaat het om miljarden wereldburgers. En in vrijheid kunnen we allemaal meedoen.
Tot zover de theorie.
Internet was natuurlijk een heel leuk idee in de jaren negentig van de vorige eeuw. Dat was de tijd dat we dachten dat oorlogen met bommen en granaten snel voorgoed waren. Het web zou een nieuwe impuls zijn voor de vrede, voor echte democratie waarbij we in een bijna volmaakte, romantische vrijheid konden komen tot écht breed gedragen inzichten. Al vrij snel na het ontstaan van het wereldwijde web werd die vrijheid gekaapt door (commercieel) nóg betere ideeën. Je kon het web ook gebruiken als plek om jouw idee te pushen, om gemeenschappen te creëren die hetzelfde dachten over jouw product, over jouw inzichten en vooral jouw waarden. En natuurlijk om op deze manier heel veel geld te verdienen.
Dat pushen maakte gebruik van de nieuwe inzichten over ‘verslavend’ gedrag, over het zoeken en altijd vinden naar bevestiging van het eigen gelijk en de niet te stillen honger van het swipen. De consument, de burger krijgt brood en spelen maar heeft het verder voor het nakijken. Facebook, Netflix, Tiktok, Instagram, YouTube en meer van dat soort hebben zich in het hart van onze maatschappij gevestigd en zijn niet meer weg te concurreren. Ze hebben ingespeeld op de verslavingsgevoeligheid van de consument en op het gemakkelijk afstaan van onze digitale identiteit. Daarmee is internet en de informatie die er te verkrijgen is, een machtsmiddel geworden voor de mensen die er aan de touwtjes trekken. Vaak zijn dat degenen die betalen (in het westen) en soms zijn dat de machthebbers (in vooral China).
Vrijheidsbeleving
Internet was een leuk idee, maar is uiteindelijk belabberd uitgevoerd en dus geen vrij medium. Die vrijheid is bij ons heilig, lijkt het. Maar wat stelt die eigenlijk voor als je in werkelijkheid toch eigenlijk niet zoveel te zeggen hebt? Als we allemaal aan de leiband van de grote technologiebedrijven en onkundige overheden lopen die onze identiteit voor een appel en een ei hebben gekocht (en verkocht)?
Je kunt je ook afvragen: welke vrijheid is het nou eigenlijk? Wat is jouw ervaring van die vrijheid? In Nederland zijn we gewend heel veel te zeggen maar ook erg te ‘polderen’. En zijn wij vrij? Afwijken van wat de buren doen, durven we niet of niet openlijk. Het conformisme wint eigenlijk altijd weer van echte individuele vrijheid. De vrijheidsbeleving op de Amerikaanse prairie waar je met een geweer jouw vrijheid mag beschermen, is heel anders.
China heeft weer een andere beleving van vrijheid. Tai Chi schijnt het summum te zijn van je vrij voelen in je geest. Dat doen mensen daar dagelijks en gezamenlijk in het land van Confucius. De ervaringen van vrijheid in Nederland, de VS en in China zijn drie verschillende ervaringen. We kunnen niet weten hoe vrij mensen zich voelen. Wij beoordelen het allemaal vanuit onze eigen waarden en filosofie. Wie doen we daarmee tekort?
Spiegel
Het web zou een spiegel moeten zijn van de samenleving, maar zo hebben we het niet ingericht. Technologie maakt alles schaalbaar, maar het probleem daarbij is: onze waarden verschillen nogal. De mate van openheid in Nederland is niet normaal in andere landen. Als dit soort vrijheid binnen onze grenzen blijft, is er geen probleem. Maar online zijn er geen grenzen. De Nederlands/Marokkaans/Joodse auteur David Pinto deelt de wereld voor het gemak op in twee soorten culturen met twee verschillende waardensets. De grofmazige en de fijnmazige.
In de eerste draait om individualisme en het hebben van een eigen mening. In de tweede waardenset wordt de eigen positie primair gezien vanuit de groep waar men deel vanuit maakt en om het eerbiedigen van tradities. Het is verder volgens Pinto vrij simpel: een paar landen zijn grofmazig (vooral de Angelsaksische landen en het noorden van West-Europa) en de rest van de wereld is gewoon in meer of mindere mate fijnmazig. Dat maakt dat er in ons mondiale samenleven altijd sluimerende waardenconflicten zullen zijn.
Laat op dit snijvlak nu ook precies de normen van een vrij internet gedefinieerd zijn.
In het westen leven we met de verwachting dat iedereen zich conformeert aan het systeem. Maar willen we met technologie de rest van de wereld koloniseren? Dat lijkt mij niet, maar wat dan wel? We hebben een decentrale netwerktechnologie nodig op basis van een open mesh-standaard waarbij een individu in controle is over zijn of haar culturele waarde. Overheden moeten kunnen reguleren, maar op een heel beperkt niveau en via een democratisch genomen besluit. Dan kunnen alle wereldburgers, grofmazig dan wel fijnmazig de beleving van online-vrijheid voelen.
(Dit artikel verscheen eerder in Computable-magazine #04/22.)
Een polarisatie door Nederlands/Marokkaans/Joodse opiniemaker in fijn- en grofmazig lijkt me een versimpeling van een aantal grote culturele verschillen als het om gedeelde waarden gaat. Je ne suis pas een wereldburger, geen wir sind alle Brüder voor mij want Amerikaanse prairie waar je met een geweer jouw vrijheid mag beschermen gaat tenslotte om een amendment welke nogal van een Europese norm aangaande het monopolie op geweld afwijkt.
Beetje jammer dat de auteur in zijn boeiende betoog van 3 waardenstelsels – ruwweg Nederland, de VS en China – terugschakelt naar 2, zodat we blijven hangen in oppositie en polarisatie, zoals ook de reacties van Oudlid steeds weer laten zien.
Drie waardenstelsels zijn precies terug te vinden in het schema: “Drie vormen van kapitalisme”, alhier:
https://www.managementimpact.nl/artikel/rijnlandse-kieswijzer-kapitalisme-contra-kapitalisme-deel-2-van-een-drieluik/
Helaas is Nederland vanaf de jaren 80 sterk opgeschoven in de richting van het Angelsaksische neoliberalisme en daar plukken we nu de wrange en bittere vruchten van.
Heel fraai maakt de auteur onderscheid tussen het beleven van vrijheid en het ervaren van vrijheid, maar wat is het verschil?
Daar hebben we Jack weer met zijn neoliberalisme, een polariserende term als we kijken naar zoiets als de geschiedenis van de filosofie. Tenslotte begint de beleving van vrijheid in het denken met een vrijheid van meningsuiting.
Klachten van Jack zijn tenslotte een eigen keus want jaren 80 kenmerkten zich door een optimisme van één gelukkige wereld waarin alle volken in liefde met elkaar samen leven. Hierin speelde zoiets als Internet een grote rol, het actieve geheugen van Jack vergeet de ‘Arabische Lente’ welke om een andere waarde stelsel gaat.
Dat er een andere geopolitieke realiteit is dan sommigen ons willen doen laten geloven begint bij het geloof, al eeuwen lang de kruiwagen voor de overheersing van volkeren.
De vraag waar ik mijn vorige reactie mee afsloot kan ik nu mooi voorleggen aan de new kid in town: ChatGPT.
“Is er verschil tussen het beleven van vrijheid en het ervaren van vrijheid? “
Ja, er is een verschil tussen het beleven van vrijheid en het ervaren van vrijheid. Het beleven van vrijheid betekent dat je actief deelneemt aan activiteiten of keuzes die je vrijheid laten voelen. Het ervaren van vrijheid betekent dat je de gevolgen of het resultaat van die activiteiten of keuzes opmerkt of bewust waarneemt. Dit kan bijvoorbeeld het gevoel van vrijheid betekenen dat je ervaart als je een belangrijke beslissing neemt of als je de mogelijkheid hebt om te doen wat je wilt zonder beperkingen of belemmeringen. Het is belangrijk om te onthouden dat vrijheid subjectief is en dat wat voor de ene persoon vrijheid betekent, voor een andere persoon misschien niet hetzelfde is.
“Is er verschil tussen keuzevrijheid en wilsvrijheid? “
Ja, er is een verschil tussen keuzevrijheid en wilsvrijheid. Keuzevrijheid verwijst naar de mogelijkheid om te kiezen tussen verschillende opties of alternatieven. Dit betekent dat je de vrijheid hebt om te beslissen wat je wilt doen of niet doen, en om te kiezen uit een reeks mogelijke opties. Wilsvrijheid, aan de andere kant, verwijst naar de vrijheid van de wil, wat betekent dat je de vrijheid hebt om te doen wat je wilt doen. Dit betekent dat je niet gedwongen wordt om iets te doen wat je niet wilt doen, en dat je vrij bent om te handelen naar eigen inzicht en overwegingen. Keuzevrijheid en wilsvrijheid kunnen samen gaan, maar dit hoeft niet altijd het geval te zijn.
“Begint de beleving van vrijheid in het denken met een vrijheid van meningsuiting?”
De beleving van vrijheid kan op verschillende manieren beginnen, en de vrijheid van meningsuiting is daar slechts één van. Vrijheid van meningsuiting is het recht om te zeggen wat je wilt zonder dat je bang hoeft te zijn voor represailles, maar het is niet de enige vorm van vrijheid. Andere vormen van vrijheid kunnen bijvoorbeeld het recht op persoonlijke veiligheid, het recht op eigendom of het recht op gelijke behandeling onder de wet omvatten. Dus of de beleving van vrijheid begint met een vrijheid van meningsuiting hangt af van het individu en de specifieke situatie waarin ze zich bevinden.
Die laatste vraag is natuurlijk om de bewering van het Oudlid te checken 🙂
Een aanrader is ook het knopje Try again waarmee je steeds weer andere verrassende inzichten krijgt voorgeschoteld.
https://openai.com/
PS: ook heel handig als je snel code in een bepaalde programmeertaal wilt hebben.