Bluetooth-uitvinder richt zich op slimme oordop

Bluetooth-uitvinder Jaap Haartsen (59) werkt sinds het begin van dit jaar voor Dopple. Dat Drentse bedrijf, opgericht door techneuten van de voormalige ontwikkeltak van SonyEricsson, onderzoekt en ontwerpt technologie voor draadloze toepassingen. Aan Computable vertelt de chief technology officer (cto) over de inzet van bluetooth, slimme oordoppen en zijn overstap.

In een pand achter het station van Assen werken 25 techneuten aan nieuwe technologie voor draadloze toepassingen. Niets aan de buitenkant verraadt dat hier mogelijk de kiem wordt gelegd voor een technische doorbraak op het gebied van een ‘geminiaturiseerd, draadloos, draagbaar audioproduct’, zoals het bedrijf op een LinkedIn-website de activiteiten omschrijft. Geen bedrijfsnaam op de gevel en ook de webpagina Dopple.nl is opvallend leeg.

Dopple, opgericht in 2017, verhuisde hier in september 2021 vanuit Emmen heen. Binnen aan een verhoogde vergadertafel zit Jaap Haartsen. Hij houdt een oordopje tussen wijsvinger en duim en laat de printplaat en batterij zien. Hij krijgt pretoogjes als hij naar de elektronica kijkt. ‘We werken aan true-wireless headset-producten, zoiets als de Airpods van Apple. We hebben nog geen eigen brand, maar leveren technologie en producten aan bedrijven die ze onder hun eigen naam verkopen.’ Haartsen schakelt schijnbaar gedachteloos tussen Nederlandse en Engelse woorden.

Plantronics, Polycom

Haartsen vertrok halverwege 2021 bij Poly. Bij dat fusiebedrijf van het Amerikaanse Plantronics (draadloze headsets) en Polycom (vergadersystemen) waar hij na verschillende overnames terechtkwam (zie kader), werkte hij op het laatst vooral aan simulaties. Bijvoorbeeld het aantal headsets dat per vierkante meter kantoorvloer is in te zetten, zonder dat er interferentie ontstaat. Toen Dopple hem benaderde, begon het weer te kriebelen om meer technisch speurwerk te doen naar nieuwe producten, technologieën en toepassingen.

Met Haartsen heeft Dopple een techicoon in huis. Hij vond in 1994 als onderzoeker in dienst bij de Zweedse mobieltjesmaker Ericsson bluetooth uit. Het doel destijds was om de mogelijkheden van de mobiele telefoon uit te breiden. Haartsens team ontwikkelde een nieuw protocol voor mobiele-radiotechnologie voor het zenden en ontvangen op korte afstand. Ericsson werkte destijds samen in een consortium met Nokia, Toshiba, IBM en Intel aan die toepassing. Bluetooth neemt in de jaren daarna in populariteit en inmiddels zijn er miljarden apparaten die via het protocol werken: van bluetooth-speaker tot bluetooth in het dashboard van een auto voor verbinding met de smartphone. Haartsen is voor zijn uitvinding in 2015 opgenomen in de Inventors Hall of Fame, een prestigieus gezelschap van uitvinders, ontwikkelaars en entrepreneurs geroemd om hun prestaties.

Dopple

Dopple bestaat uit een groep ervaren experts die elkaar kennen uit hun tijd bij onder meer SonyEricsson en Plantronics en wordt aangevuld met pas afgestudeerde techneuten van de Hanze Hogeschool Groningen en Stenden Hogelschool Emmen. Daarnaast werkt Dopple samen met universiteiten, waaronder die van Groningen en Twente. Volgens Haartsen werkt die verhouding een goede dynamiek in de hand.

Eén van de klanten van het Drentse bedrijf is Jaybird, een merk van bluetooth-sportoordoppen dat in 2016 voor vijftig miljoen dollar door Logitech is gekocht. De doppen zijn in Drenthe ontworpen. Haartsen haalt de behuizing van een sportoordop tevoorschijn en wijst op de coating die het zweet van de gebruiker op afstand moet houden van de minuscule elektronica. ‘Zweet is rotspul voor zo’n oordop. Dat moet je niet onderschatten.’

Naast de ontwikkelingen van doppen voor de consumentenmarkt en voor andere merken, onderzoekt het bedrijf of het onder eigen merk een lijn consumenten-oordoppen kan opzetten. Maatwerk is daarbij het toverwoord. Op dit moment worden voor de consumentenmarkt generieke oordoppen geleverd die met een klein opzetstukje (maat S,M of L) passend worden gemaakt voor de individuele gebruiker. Het Drentse bedrijf wil op bestelling maatgemaakte oordoppen gaan produceren. De oordop past dan precies in de oorschelp van de gebruiker. Dat biedt ook nieuwe mogelijkheden omdat de gehoorgang volledig is af te sluiten.

Haartsen richt zijn blik op andere toepassingen dan het luisteren naar muziek, zoals persoonlijke audioboodschappen. Hij schetst een toepassing op een treinstation waar de drager van de doppen naar het juiste perron wordt verwezen. Door het koppelen van zijn persoonlijke profiel, de omgeving en vertrekdata wordt de juiste weg gewezen. ‘Ook als de drager door een taalbarrière de borden niet kan lezen’, beschrijft Haartsen. ‘Of je loopt langs de drogist en hoort een stem die voor jou een persoonlijke aanbieding heeft. Dat is natuurlijk een opt-in-functionaliteit’, voegt hij er lachend aan toe. Om dat soort persoonlijke audio-diensten te ondersteunen, is een nieuw audioprotocol binnen de bluetooth-standaard ontwikkeld dat die toepassing ondersteunt. Haartsen denkt ook aan toepassingen zoals persoonlijke coaching en training.

Oldenburg

Voor de ontwikkeling van nieuwe toepassingen en techniek wordt ook samengewerkt met de universiteit van de Duitse stad Oldenburg, een pionier op het gebied van hoortoestellen. Haartsen: ‘Er zijn al toepassingen waarbij je via een gehoorapparaat naar Spotify kunt luisteren, maar de gebruiksvriendelijkheid kan beter. Daar zijn grote stappen te maken.’

Naast de consumentmarkt kijkt de onderzoeker ook naar slimme toepassingen voor de zakelijke markt en de zorg. Met de universiteit van Delft worden oordoppen ontwikkeld die de hersenactiviteit meten via elektro-encefalogram. Die meting gaat nu nog via tientallen elektroden die op het hoofd worden geplakt of in een soort van badmuts zitten en via tientallen draadjes verbonden zijn met een verwerkings- en opslagapparaat. Het doel is de technologie zo door te ontwikkelen dat de hersenactiviteit ook met twee kleine draadloze oordoppen in kaart is te brengen.

Ook kijkt Dopple naar scenario’s waarin de oordop de gehoorgang helemaal afsluit. Daar komt ook het maatwerk van pas. Het idee is dat de dop het omgevingsgeluid dempt, maar de drager toch kan communiceren met collega’s, bijvoorbeeld in een omgeving met lawaaiige machines. Haartsen benadrukt: ‘We scannen technologieën en misschien hebben we het over vijf jaar zo klein gemaakt dat het in onze producten past.’

Haartsen denkt dat we in de toekomst gerust zo’n acht uur lang met oordoppen in lopen. ‘Als ze je helpen, dan ben je bereid ze heel lang te dragen. Net als een bril.’ Het is wel een voorwaarde dat de doppen lekker zitten. Daarvoor hanteert Dopple het ‘kussen-principe’. Met de oordoppen in moet de drager comfortabel op een hoofdkussen kunnen liggen zonder dat de doppen een drukkend gevoel geven. Het aanmeten van de doppen moet ook anders. Niet met siliconengel, zoals audiciens nu doen om de mal voor een gehoorapparaat te maken. Bij Dopple worden met een ingenieus apparaat honderden fotootjes van de gehoorgang gemaakt en ontstaat een digitale mal. Die foto’s vormen de bouwtekening voor de behuizing van een maatgemaakte oordop. Zo moet de koper straks zijn maatgemaakte oordop kunnen bestellen en een kleur en het gewenste type oplaadhouder kiezen.

Doosje

‘Dit is ‘m dan.’ Haartsen haalt uit een doosje een exemplaar van de eerste bluetooth-headset ter wereld tevoorschijn. In het doosje zitten ook een prototype van een smartwatch van horlogemerk Fossil en prototypen van bluetooth-headsets. Elders in het pand bevindt zich de kamer waar 3d-printers de behuizing van de oordoppen maken. In weer een andere ruimte staat testapparatuur die het bereik van radiosignalen meet. ‘Als de oordoppen zo klein worden dat ze helemaal in het oor verdwijnen, dan wordt het bereik ook minder’, zegt Haartsen, die de inzet van extra radiosignalen voor het verbeteren van de betrouwbaarheid van de verbindingen onderzoekt.

‘Als een hardloper buiten een bluetooth-headset gebruikt, dan heeft dat signaal in de open ruimte weinig reflectie en weerkaatst het signaal nauwelijks. Buiten moet het dwars door het lichaam heen dat grotendeels uit water bestaat. Het signaal is dan niet betrouwbaar’, doceert hij. Betere verbindingen waarbij zowel de linker- als rechterdop een radiosignaal uitzenden, moeten de betrouwbaarheid verbeteren. Haartsen roemt Dopple’s opzet om onderzoek en de productie van prototypen op één plek samen te brengen. Dat het samenkomt op één plek komt de snelheid van innovatie ten goede.

Silicon Valley

Hij vertelt dat de gelauwerde technici van Dopple beschikken over een groot netwerk en contacten hebben met toeleveranciers van bijvoorbeeld chipsets en accu’s zoals NXP, Dialog, Cypress en Maxim. ‘We werken nauw met hen samen. Wij hebben veel kennis van het gebruikersdomein. Wij adviseren ze om bepaalde features in de chip in te bouwen, bijvoorbeeld voor akoestiek, radio’s of langere batterijduur.’ Er verschijnt een glimlach op zijn gezicht. ‘Ze luisteren ook naar ons. Wij krijgen zo dingen in de chipsets die uniek zijn en zij kunnen chips bouwen waar straks veel vraag naar is. Zoals naar systemen die met een lager vermogen werken om stroomverbruik tegen te gaan.’ De lijnen tussen Assen en Silicon Valley zijn kort, stelt hij zonder een greintje bluf vast.

Als gevraagd wordt naar de zakelijke doelstellingen van Dopple, vindt Haartsen het tijd de ceo van Dopple, Tjapko Uildriks, erbij te roepen. ‘Dat is toch meer een vraag voor de business? Ik ben de cto, ik zal de ceo er even bij roepen.’ Een moment later sluit Uildriks nog even aan bij het gesprek. Anders dan de in Den Haag geboren Haartsen, beschikt hij over een Drentse tongval. Daarmee legt hij uit dat de bedrijfsvoering bestaat uit drie delen: het voorzetten van de productie van slimme oordoppen, oordoppen uitbrengen onder eigen merk en nieuwe technologieën ontwikkelen. Uildriks die eerder zijn startup Tonalite verkocht aan Plantronics, benadrukt met Dopple niet uit te zijn op een snelle overname door een grote techspeler. Hij houdt het liefst zelf de vrijheid om beslissingen te nemen. Over de toekomst zegt hij: ‘Het zou toch mooi zijn als wij straks tachtig jaar zijn en hier nog eens langs het pand fietsen om dan te zien dat Dopple hier nog steeds zit als zelfstandig bedrijf?’ Haartsen knikt instemmend.

Even later vertrekt op het station de trein van Assen naar Zwolle. Aan boord luisteren passagiers met draadloze oortjes naar muziek, radio, een luisterboek of een podcast. Als je ze zou vertellen dat de man die de wereld bluetooth schonk aan de overkant werkt, zullen ze hun oren niet geloven.

(Dit artikel verscheen eerder in Computable-magazine #02-03/22.)