Wetenschappers van vijf Nederlandse universiteiten buigen zich de komende jaren over de impact van ai binnen de zorg, rechtspraak en media. Het ministerie van Onderwijs stelt 21,3 miljoen euro beschikbaar voor dat wetenschappelijke onderzoek naar de zogenoemde ‘algoritmische samenleving’.
Het project staat onder leiding van de Universiteit van Amsterdam (UvA). Daarnaast nemen Tilburg University, Universiteit Utrecht, Erasmus Universiteit Rotterdam en de Technische Universiteit Delft deel.
In het onderzoek, getiteld ‘De algoritmische samenleving (Algosoc)’, onderzoeken wetenschappers van de vijf genoemde universiteiten kwesties rondom ai en digitale technologieën en de juridische, ethische en maatschappelijke gevolgen daarvan. Tilburgse onderzoekers bekijken bijvoorbeeld hoe met de ontwikkeling van (semi-)geautomatiseerde processen, waaronder artificiële intelligentie, publieke waarden en mensenrechten gewaarborgd kunnen blijven.
Rechtspraak
Hoogleraar Recht en informatisering Corien Prins van de Tilburg University stelt dat een wereld die gebaseerd is op algoritmische besluitvorming ‘vereist’ dat de rechtspraak het gebruik ervan omhelst en anderzijds garandeert dat deze technologie overal in de samenleving op een rechtvaardige wijze gebruikt wordt.
De onderzoekers bestuderen de rol en verantwoordelijkheid van de rechtspraak vanuit twee perspectieven: als ‘gebruiker’ van algoritmische beslissystemen en als ‘beoordelaar’ van op algoritmen gebaseerde besluiten door andere overheidsinstellingen. Het gaat dan om toepassingen bij politie, belastingdienst en andere overheidsinstanties. Ook levert Tilburg een bijdrage aan de onderzoeken naar de maatschappelijke impact van ai binnen de zorg en media.
NWO
De studie wordt gefinancierd vanuit NWO-gelden (Nederlandse organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek), onderdeel van het ministerie van OCW (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap).
In het kader van het zogenoemde Zwaartekrachtprogramma (zie kader) kunnen onderzoekers gedurende tien jaar universitair onderzoek doen en ‘multidisciplinair’ samenwerken. Er wordt dan over de disciplines van universiteiten heen samengewerkt in gemeenschappelijke projecten.
Zwaartekrachtprogramma
In totaal ontvangen in deze ronde van het Zwaartekrachtprogramma zeven consortia met wetenschappers van verschillende Nederlandse universiteiten financiering voor hun onderzoeksprojecten. Bij elkaar wordt ruim 142 miljoen euro toegekend.
Het gaat om:
- Imagine!: Bekijken en besturen van cellen in onze weefsels (20,8 miljoen euro, hoofdaanvrager: Universiteit Utrecht)
- The Dutch Brain Interfaces Initiative (21,9 miljoen euro, hoofdaanvrager: Radboud Universiteit Nijmegen)
- De algoritmische samenleving (21,3 miljoen euro, hoofdaanvrager: Universiteit van Amsterdam)
- GUTS: Growing Up Together in Society (22 miljoen euro, hoofdaanvrager: Erasmus Universiteit Rotterdam)
- Duurzame Kunstige Stoffen (15,6 miljoen euro, hoofdaanvrager: Technische Universiteit Eindhoven)
- Stress-in-Action: Advancing the Science of Stress by Moving the Lab to Daily Life (19,6 miljoen euro, hoofdaanvrager: Vrije Universiteit Amsterdam)
- Materialen voor het kwantumtijdperk (21,5 miljoen euro, hoofdaanvrager: Universiteit Utrecht)
Hier is per onderzoeksthema een korte samenvatting van de opzet te lezen.
