De Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) heeft de berichtendienst EMates, die speciaal voor gedetineerden is opzet, opgeschort. Dit na waarschuwingen van het Openbaar Ministerie dat criminelen het systeem misbruiken door een gebrek aan toezicht. Ook zijn er zorgen over de beveiliging en bescherming van persoonsgegevens die via eMates worden verwerkt. Minister voor Rechtsbescherming Frank Weerwind stelt een onderzoek in.
Gevangenen kunnen van oudsher met de buitenwereld contact houden via telefoon, post en bezoek. Sinds een paar jaar is daar een commerciële mailservice bijgekomen: EMates. Daarmee kunnen familieleden en relaties tegen een vergoeding via een account op de websites van het bedrijf EMates e-mailberichten naar gedetineerden sturen. Deze e-mails worden verstuurd naar de gevangenis of het huis van bewaring waar de gedetineerde verblijft. Een medewerker van DJI print de mail uit en geeft hem aan de gevangene.
Bij sommige penitentiaire Inrichtingen kunnen bajesklanten zelf ook ‘mailen’. Een gedetineerde geeft dan een handgeschreven brief (via antwoordvellen) aan een medewerker van DJI retour. Die scant die brief en stuurt die per e-mail aan EMates, waar het in het account van de familielid of de relatie wordt geplaatst.
Ongescreend
Het Openbaar Ministerie geeft aan signalen te hebben ontvangen dat er tientallen berichten per gedetineerde per dag verstuurd worden waarvan een groot deel ongescreend. Het OM vreest dat gevangenen daardoor hun criminele activiteiten kunnen voortzetten middels dit digitaal berichtenverkeer met de buitenwereld. Het zegt al over voorbeelden te beschikken in niet ander aangegeven lopend strafrechtelijk onderzoek.
In de Kamer brief benoemt het OM als grootste zorg het gebrek aan contractuele afspraken tussen DJI en EMates. ‘Er is geen zicht op het systeem en niet bekend is of het voldoet aan de wettelijke eisen die gesteld worden aan de verwerking van persoonsgegevens. Onduidelijk is volgens het OM voorts of er waarborgen bestaan tegen ongeoorloofde toegang tot die gegevens. Verder is er geen zicht op de informatie (van alle gedetineerden) die via dit systeem wordt verstuurd en de wijze waarop en wie erbij EMates hiertoe toegang heeft, en hoe zij met die informatie omgaan’, schrijft minister Weerwind.
Geen limiet mogelijk
Probleem is dat per jaar ongeveer tweehonderdduizend berichten via EMates worden verstuurd. Omdat een e-mailbericht volgens jurisprudentie dezelfde status heeft als post mag er ook geen beperking worden gesteld aan het aantal berichten dat een gevangene kan ontvangen en versturen. DJI heeft eerder geprobeerd in de EBI (Extra Beveiligde Inrichting) een limiet op te leggen aan het aantal berichten dat gedetineerden mogen versturen maar is toen teruggefloten door de Raad voor Strafrechttoepassing en Jeugd.
Screening van alle digitale berichten ervan kost veel tijd. DJI is gerechtigd is om alle communicatie met de buitenwereld te controleren (met uitzondering van communicatie met geheimhouders, zoals advocaten) maar doet dit alleen bij gedetineerden in de EBI. Bij reguliere regimes vindt dit toezicht plaats indien daar aanleiding toe is.
Onacceptabel
Minister Weerwind noemt het in zijn brief onacceptabel ‘dat er geen sluitende afspraken met EMates zijn gemaakt en daarop evenmin toezicht wordt gehouden.’ Hij laat daarom met spoed een onderzoek instellen, waarbij ook wordt gekeken naar afspraken over autorisaties, logging, screening van personeel en periodieke auditing. Hangende het onderzoek is het gebruik van EMates geschorst.
Het bedrijf EMates was niet bereikbaar voor commentaar. De onderneming uit Haarlem is gelinkt aan het Britse Unilink, een automatiseerder voor het gevangeniswezen. Of EMates onderdeel is van Unilink of de berichtenservice in licentie heeft, is nog onduidelijk. Ook bij Unilink was er geen woordvoerder aanwezig.
