Drie jaar nadat cybercharlatan Rian van Rijbroek de excentrieke Gerard Sanderink in haar greep kreeg en daarmee als een Raspoetin bij Centric de dienst uitmaakte, heeft topman Johan Taams nog altijd geen schoon schip gemaakt. Met het handhaven van een toplaag loyaal aan de verder in paranoia wegzakkende Twentse softwaremultimiljonair, riskeert Centric meer dan alleen reputatieverlies.
Tot nog toe overleefde de it-dienstverlener, waaraan de overheid met handen en voeten is gebonden, alle stormen. Weliswaar was de averij aanzienlijk, maar de continuïteit kwam niet in gevaar. Een nieuwe rechtszaak kan daar verandering in brengen. De oudgedienden die nog in het bestuur en de toplaag van Centric zitten, staan binnenkort voor het hekje, al is een definitieve datum nog niet bekend. Drie van de vier hoofdrolspelers in deze rechtszaak – Centric-commissaris Aike Schoots en de directeuren Freddie Veltmaat en Ben van Lier – werken nog dagelijks bij het it-bedrijf. Nummer vier is Henny Luijrink, de voormalige ceo van Centric die thans met pensioen is. Het viertal moet zich tegenover de rechter verantwoorden voor hun (actieve) rol bij het moddergooien richting Brigitte van Egten, de ex-vriendin van Sanderink.
Paul Tjiam, advocaat van Van Egten, verbaast zich erover dat Centric volhoudt dat het niets te verwijten valt. ‘Een sterk staaltje struisvogelpolitiek. Het bewijs van het tegendeel is overweldigend. Dat bestaat uit honderden e-mails waaruit blijkt dat een deel van de huidige toplaag betrokken is geweest bij de bizarre acties van Van Rijbroek en Sanderink tegen mijn cliënte.’
Mogelijk een zeer ernstige situatie ontstaat wanneer de rechter Van Egtens eis inwilligt om inzage te krijgen in elf terabyte aan data uit de mailbox van Van Rijbroek die in december vorig jaar in beslag is genomen. Tot nog toe mocht Van Egten alleen de mailcorrespondentie inzien die de zelfbenoemde cyberexpert vanuit Sanderinks bedrijfsmailadres voerde met ministers, topambtenaren, zakenrelaties en banken. Dat was al onthutsend genoeg. Via dat account waarschuwde Van Rijbroek voormalig minister Grapperhaus (Veiligheid en Justitie) dat ‘moslims de infrastructuur van Nederland overnemen’. Dit gebeurde onder de naam en met medeweten van Sanderink, de man die via Centric een deel van de digitale infrastructuur van de Nederlandse overheid in de lucht houdt en via Strukton de fysieke infrastructuur ondersteunt. Waarschuwingen uit die hoek zijn niet zonder betekenis. Deze melding aan Grapperhaus blijkt uit de 488 pagina’s tellende dagvaarding die Computable heeft ingezien.
Realiteitszin
Het voorval staat niet op zichzelf. Honderden mails, die aantonen dat Van Rijbroek alias Sanderink alle realiteitszin had verloren, werden op hoogwaardigheidsbekleders afgevuurd. Hoewel Centric beweert dat Van Rijbroek geen enkele functie bekleedt en die ook nooit heeft gehad, liet de top van Centric haar jarenlang mails vol wartaal sturen. Sterker, bestuurder/commissaris Schoots nam de cybercharlatan die maanden voordat ze zich bij Centric manifesteerde al tijdens een uitzending van Nieuwsuur door de mand viel, uiterst serieus. Hoewel hij wist dat Van Rijbroek via Sanderinks account tientallen zo niet honderden zakenrelaties benaderde, werd haar geen duimbreed in de weg gelegd. Ze kreeg van Schoots complimenten als ‘goed bezig’, ‘goed verhaal’ en ‘helder stuk’.
Dit stimuleerde Van Rijbroek tot nog meer bizarre mails vol ongefundeerde beschuldigingen en complottheorieën. Ook Sanderink, die volgens de dagvaarding bekendstaat als Trump-aanhanger en liefhebber van wilde samenzweringstheorieën, vond het allemaal prachtig. Uit de duizenden mails die Van Egten mocht inzien, blijkt dat niet alleen eigenaar Sanderink maar zowat heel Centric met Van Rijbroeks gedachtenspinsels wegliep. Meerdere bestuurders, onder wie cto Veldmaat en strategie- en innovatieman Van Lier, vonden het nodig haar nog eens extra op te jagen. Veldmaat geeft hoog op van haar ervaring op gebied van cybersecurity. Hij juichte het toe dat Van Rijbroek haar kennis met Centric deelt. ‘Als cto weet ik uit ervaring dat mensen met dit soort expertise zeer schaars zijn. Ik ben onder de indruk van haar kennis en kunde’, schrijft hij in een mail.
Carte blanche
Van Rijbroek, die een dubieuze cv heeft en over geen enkele zakelijke ervaring op hoog niveau kan bogen, kreeg bijna carte blanche bij het ontwikkelen van nieuwe business op gebied van cybersecurity en blockchain. Zij kreeg als protegee van Van Lier, blockchain-publicist en strategieman van Centric, op dit gebied alle ruimte voor klantenwerving. Ook onderhield ze de overheidsrelaties en deed ze de acquisitie voor nieuwe projecten bij belangrijke klanten. Waar in andere bedrijven hele afdelingen experts zich hiermee bezighouden, vervulde Van Rijbroek in haar eentje deze rol. Zo vertelde ze Grapperhaus dat Centric met een ‘smart blockchain’ de oplossing in huis had. Ook kreeg Grapperhaus, met wie ze opvallend vaak contact onderhield, het voorstel om Centric het probleem van de plofkraken te laten oplossen. Van Rijbroek vertelde de bewindsman dat het in wezen om ‘geld uitspugende geldautomaten’ ging. Als de minister hier meer over wilde weten, dan moest hij maar eens haar boek ‘Unhacked’ er bij pakken. Op de website van Centric wordt zelfs reclame gemaakt voor dit omstreden boek. Onder de kop Nepnieuws stelt Centric dat ‘fake news’ een gevaarlijk wapen is. Voor een uitgebreide toelichting en uitleg verwijst het bedrijf naar dit boek, waaraan ook Van Lier actief heeft bijgedragen, maar dat volgens beveiligingsexperts bol van de fouten staat.
Het nam allemaal niet weg dat Centric dermate onder de indruk van haar prestaties was dat Van Rijbroek maandelijks 33.000 euro opstreek, meer dan de toenmalige ceo Karim Henkens. Deze man, die de omzet bij Centric flink had opgestuwd, was volgens zijn opvolger Luijrink een ‘dombo die alleen dreef op emoties’ en ‘rationeel onvoldoende’ was. Henkens werd ook narcistisch gedrag verweten. Voor Van Rijbroek hadden Luijrink en zijn medebestuurders daarentegen niets dan lof.
De Nederlandsche Bank
De Brabantse Van Rijbroek maakte bij Centric een bliksemstart. Amper als adviseuse in de arm genomen, stortte ze zich op de raamovereenkomst met De Nederlandsche Bank (DNB), een prestigieuze klant van Centric. De oud-baliemedewerkster van de Rabobank in een Brabants dorp greep meteen een rol bij de contractonderhandelingen. Het bleef niet bij wat kanttekeningen. Ze stuurde vervolgens zes pagina’s aan opmerkingen en commentaar naar de toplaag van Centric. Van Rijbroek kon via Centric bij DNB in de keuken kijken, waarna ze de bank een gebrek aan kennis over cybersecurity verweet. Ze wenste inzage in de cv’s van de centrale-bankmedewerkers. Daaraan koppelde ze de vraag of tachtig procent van hen direct kon worden ontslagen.
Overigens is opvallend dat Centric een dame die naar zeggen van dit bedrijf geen enkele formele functie bekleedt, toegang verschaft tot dossiers over een klant die tot de vitale sector behoort. Van Rijbroek was op vele fronten actief. Voor een ander bedrijf van Sanderink kocht ze hard- en software in. Ze deed dat bij een vriendin die schoonheidsspecialiste was, en bij haar spiritual healer. Dit blijkt uit bewijsmateriaal waarover Van Egten beschikt.
Maalstroom
De duizenden mails uit de dagvaarding laten zien hoe bijna de hele top van Centric meeging in Van Rijbroeks maalstroom van verzinsels. Niemand die haar afremde. Ze werd evenmin tot de orde geroepen. Ook kan niemand zeggen geen kennis van Van Rijbroeks capriolen te hebben. Ze zette Schoots nagenoeg altijd in de cc:, terwijl andere bestuurders doorgaans ook een kopie van haar mails kregen.
Bij Strukton was er nog één man die waarschuwde, ceo Erik Hermsen. Toen heel Strukton net als Centric bij Sanderinks vendetta tegen Van Egten werd betrokken, vroeg Hermsen zich af of het management zich niet beter met de business kon bezighouden. Het leverde hem direct ontslag op. Ook bij Centric werden (top)managers die Sanderink tegenspraken, de laan uitgestuurd. Zijn getrouwen zijn blijven zitten, behalve Luijrink die met pensioen is gegaan.
Bijvangst
Of het hoofdstuk Van Rijbroek is afgesloten, valt te bezien. De bemoeienissen van Van Rijbroek met de operaties en strategie van Centric blijken uit mails waarin de naam Van Egten voorkomt. Dat is te beschouwen als bijvangst in haar persoonlijke conflict met Sanderink. Van Egten heeft nu ook de mails (11 TB) opgevraagd waarin niet haar naam wordt genoemd. Als de rechter die vrijgeeft, zal Van Rijbroeks greep op Centric nog duidelijker worden. De onrust rond Centric duurt dan voort. Verder moet Centric duidelijk maken in hoeverre nog sprake is van een angstcultuur. Zolang Sanderink nog macht en invloed heeft via de groep bestuurders die ‘meer dan honderd procent’ aan hem en zijn vriendin loyaal zijn, zullen twijfels blijven bestaan. En wat gebeurt er met Schoots die actief betrokken was bij de bizarre mailacties van Van Rijbroek? Hij hielp Sanderink ook bij het overtreden van gerechtelijke vonnissen. ‘Minachting van de rechtbank’ hoort niet bij een bestuurder van een bedrijf dat ‘hofleverancier’ is van talloze overheidsorganen.
Een extra risico is dat Centric in een moeilijke arbeidsmarkt waarin talent schaars is en veel it’ers van baan wisselen, straks met personeelstekorten kampt. Nieuwe affaires zullen niet alleen Centrics positie op de arbeidsmarkt maar ook relaties met klanten onder druk zetten. Als bestuurders straks door gerechtelijke uitspraken aangeschoten wild worden, leidt dat de aandacht voor de business verder af. Centric zegt van al zijn medewerkers professioneel en correct gedrag te verlangen. De komende tijd zal duidelijk worden of dat ook voor de hoogste bestuurslaag geldt.
Reactie Centric
Na herhaaldelijk verzoeken om een reactie, kwam Centric na enkele dagen met een kort commentaar. Sinds Johan Taams zijn aantreden medio 2021 is er veel veranderd binnen Centric, stelt het bedrijf. Naast een nieuwe strategie, aangescherpte governance is ook de directie versterkt met nieuwe, ervaren bestuurders. Centric herhaalt dat Van Rijbroek geen enkele functie binnen Centric heeft gehad, heeft of ooit zal krijgen. Ze heeft ook nooit in opdracht van Centric aan klantenwerving gedaan, aldus een woordvoerder. Centric zegt haar nooit te hebben betaald voor welke diensten dan ook. Uit de mailcorrespondentie blijkt dat Van Rijbroek weliswaar niet officieel in dienst was, maar wel degelijk met medeweten van de hoogste leiding uit eigen beweging acquisitie deed. Op 11 december 2020 ontving Sanderink een e-mail van de Rabobank, waarin de Rabobank zijn zorgen uit over de enorme betalingen die Van Rijbroeks bedrijfje MaMoMo (Make More Money) ontvangt van Sanderink Investments B.V. (maandelijks 33.000 euro). Sanderink Investments is het moederbedrijf van Centric en Strukton. Sanderink deed in die tijd vaker betalingen via zijn BV’s zoals hem dat uitkwam.
Centric gaat niet in op de vraag waarom Schoots als rechterhand van Sanderink en Van Rijbroek in zijn functie gehandhaafd blijft. Taams stelt weldegelijk schoon schip gemaakt te hebben, maar laat de vraag onbeantwoord wat hij vindt van het handelen van Schoots, zoals uit de dagvaarding blijkt. Wel laat Centric weten dat Schoots als non-executive een toezichthoudende rol vervult en dat zijn operationele taken beperkt zijn. Ontslag is niet aan de orde, aldus Centric. Als ceo mist Taams die bevoegdheid sowieso. Alleen Louis Luijten als bestuursvoorzitter of Sanderink als enige aandeelhouder kunnen leden van het niet-uitvoerend bestuur ontslaan. Net als Taams ziet Luijten in de dagvaarding geen aanleiding om op te stappen. Kortom, aan Schoots’ positie wordt niet getornd. Hetzelfde geldt voor Veldmaat en Van Lier.
Inderdaad andere vlag, dezelfde modderschuit want als één aandeelhouder zo’n stevige greep op de rechtspersoon heeft dat hij/zij deze kan (blijven) misbruiken in een persoonlijke vendetta dan is er niet veel veranderd aan de governance. Ik zie dus veel gelijkenis met de belofte van een nieuwe bestuurscultuur welke gelijkenis heeft met de oude bestuurscultuur als de enige verandering de poppetjes zijn. Wat betreft het ‘Le roi est mort, vive le roi’ principe van de onderkoningen in de polder gaan we nog veel plezier beleven aan deze vendetta want ik vermoed dat in 11TB aan e-mails een leuke bijvangst zit.