De Belastingdienst dringt er bij de Tweede Kamer op aan zo min mogelijk wensen neer te leggen waardoor verouderde fiscale systemen een aanpassing behoeven. Het neemt zeker vijf á zes jaar in beslag eer deze systemen zodanig zijn gemoderniseerd dat regering en parlement weer ‘los kunnen gaan’.
Koos Veefkind, directeur informatievoorziening van de Belastingdienst, stelt dat het aanpassingsvermogen van de ict per belastingmiddel sterk uiteenloopt. Dit blijkt tijdens een technische briefing door de fiscus over ict.
Het minst flexibel is het systeem voor de omzetbelasting. Veranderingen in de btw zijn daarom bijna ondoenlijk. Ook alle fiscaliteit rond de auto is beter ongemoeid te laten, stelt Veefkind. Hetzelfde geldt voor inkomens- en loonheffingen en de vennootschaps- en dividendbelasting.
Veefkind legt uit dat wijzigingen in deze systemen tot dubbel werk leiden. Eerst moet zo’n aanpassing in de oude omgeving worden doorgevoerd. Als het systeem vervolgens is gemoderniseerd, moet software opnieuw worden aangepast.
Kennis schaars
De Belastingdienst is bezig oude omgevingen uit te faseren. Dat wordt hoog tijd want de kennis over de omgevingen stroomt uit de organisatie weg. Veel it’ers die met deze systemen zijn ‘opgegroeid’, gaan met pensioen. Met externe inhuur redt de fiscus het evenmin. Volgens Veefkind is ook buiten de Belastingdienst de kennis hierover schaars. Daar komt nog bij dat leveranciers ophouden met het beheer van deze verouderde systemen.
Op een krappe arbeidsmarkt weet de Belastingdienst nog wel veel it’ers binnen te halen. In de afgelopen jaren is de capaciteit met tien á twintig procent gestegen. Inclusief externe consultants zit de dienst nu op vierduizend it’ers. Daar staat tegenover dat veel personeel ook weer snel uitstroomt. De vervangingsvraag blijft daarom hoog. Ook het opleiden van jonge krachten kost veel inspanning.
Positief is dat de afgelopen tijd veel achterstand bij het onderhoud van systemen is ingelopen. De technische schuld, de achterstand in de actualiteit in het applicatielandschap, bedraagt thans een krappe derde. Veefkind: ‘Het schilderwerk moest worden gedaan. Want de kozijnen gingen rotten.’ Het u- to-date maken van de systemen ging wel ten koste van de vernieuwingen in de functionaliteit. Volgens de directeur informatievoorziening staat elke grote uitvoeringsorganisatie voor dat dilemma.
Verkeerde antwoord want het is niet de belastingdienst die als wetgevende macht bekend staat binnen de staatsvorm van een parlementaire democratie. De ’technocratie’ als excuus lijkt me dan ook ongepast als ik kijk naar het vertrouwen in de democratische rechtsstaat welke al een enorme deuk heeft gekregen door een toeslagenschandaal.
Maar vooral grappig is de opmerking over de IT-ers die met de systemen zijn opgegroeid en voor een kennisgebrek zorgen nu ze met pensioen gaan. Want dat klinkt meer als mismanagement omdat de personele lifecycles voorspelbaarder zijn dan de technologische veranderingen of de politiek.