We leven in interessante tijden, niet in de laatste plaats omdat de Grote Overheid na ruim dertig jaar afwezigheid bezig is met een serieuze comeback. Big Government nieuwe stijl wordt gebouwd op ict. En laat veel van die ict nou ooit bedoeld zijn als decentraal, ofwel overheid-vrij.
Kort na de val van de Berlijnse muur maakte de Amerikaanse filosoof Francis Fukuyama furore met een betoog dat de geschiedenis voorbij was. De westerse liberaal-democratische markteconomie had het definitief gewonnen van collectivistische staatsvormen als fascisme, communisme en socialisme harde stijl. Ophef in intellectuelenland.
Fast forward naar 2021 en de grote overheid is weer helemaal terug. Maar nu wereldwijd. En autoritair leiderschap is na dertig jaar ook weer in, ook onder westerlingen. China nu is wat Japan vijftig jaar terug was voor veel westerlingen: een centrum van innovatieve technologie en economische ontwikkeling. Dat de Chinese overheid aan alle touwtjes trekt en we voor onze ogen een techno-totalitaire staat zien ontstaan, ontgaat velen.
En ja, ook bij ons maakt de overheid een serieuze comeback. De klimaatcrisis, terrorisme, belastingontwijking, migratie en de coronapandemie vragen om staatsingrijpen, veelal op wereldniveau. En staatsingrijpen is wat we zien. De financiering van dit alles gaat via sterk stijgende staatsschulden die eens neerslaan in structureel hogere uitgaven en belastingen. Kortom, de overheid is wereldwijd terug van weggeweest.
Decentraal opgezet
Het is niet mijn bedoeling om hierover te oordelen. Big Government is gewoon een trend met een duidelijke business case (meerdere zelfs) maar met overduidelijke risico’s voor onze rechtsstaat en democratie. Wat opvalt is dat voor- en tegenstanders niet zoals vroeger overeenkwamen met links en rechts. Er zijn bijvoorbeeld rechtse klimaatalarmisten en linkse antivaxxers.
Ict speelt bij Big Government 2.0 een sleutelrol. En die ict is overwegend in handen van machtige bedrijven. Zelfs in China, gidsland als het gaat om het uitvoeren van beleid met behulp van ict, komt de ict van commerciële bedrijven en niet primair van de overheid. Big Government en Big Tech gaan hand in hand, ook hier wereldwijd. De socialisten en communisten van honderd jaar geleden draaien zich om in hun graf.
En dan de ict zelf. Die is veelal decentraal opgezet. Het voorbeeld bij uitstek is natuurlijk het internet, maar ook alles dat op dat internet is gebouwd, is inherent decentraal. Zo doet bijna de helft van de wereldbevolking bijvoorbeeld vrijelijk zijn ding op Facebook. En dan zijn er naast sociale media nog e-mail, on-demand tv-kijken en nog veel meer. En natuurlijk is er de cryptogolf die de ideologie van decentrale ict een enorme impuls geeft.
Karl Marx
De combinatie Big Government/Big Tech enerzijds en het decentrale ict-ecosysteem anderzijds lijkt voer voor een strijd waarvan Karl Marx zou smullen. Maar wie verder kijkt en doordenkt ziet dat de race al gelopen is. Sterker, de decentrale ict-infrastructuur blijkt de droom van autocraten, zowel echte (denk Xi Jinping en Donald Trump) als wannabe’s (kiest u zelf). Decentrale ict biedt eindeloze handvatten voor (staats)controle en beïnvloeding en wel in de meest ondoorzichtige vorm.
Poetins Rusland heeft er met hacken en trollen zijn basisstrategie van gemaakt en met groot succes. De reactie van veel ‘verschillige’ mensen op de uitingen van haatzaaiers en complotdenkers is ‘verbieden en erop controleren’ – uiteraard door de staat. Diezelfde staat doet dat weer door Big Tech aan te pakken, doorgaans met goede reden maar ook totaal ondoorzichtig. (China doet dit as we speak keihard.) En diezelfde staat heeft ondanks mooie woorden als het er op aankomt weinig op met de privacy van haar burgers, ook bij ons.
China
In de wereld van crypto-ict zien we dezelfde omslag naar controle. Ook hier is de business case glashelder, want het crypto-ecosysteem loopt over van fraudeurs en is de facilitator van cybercriminaliteit, ransomware voorop. Het heeft heel lang geduurd, maar Big Government lijkt ook hier het laatste woord te krijgen. Het grootste risico voor de waarde van de belangrijkste crypto, Bitcoin, zijn overheidsmaatregelen en eigenlijk zegt dat alles.
Ondertussen is het zaad gezaaid voor de afschaffing van niet alleen munten en bankbiljetten, maar ook giraal geld van commerciële banken; vast met de beste bedoelingen, maar ontsporingen zijn zeker. En in China zal het social credit-systeem met de e-yuan een enorme impuls krijgen. Wie niet braaf is loopt straks bij elke e-betaling tegen een smart contract aan (wel 100% blockchain-vrij). Misschien opent ons dat de ogen, maar ondertussen zijn de meeste crypto-gelovigen laaiend enthousiast over de ontwikkelingen.
Natuurlijk is het voorgaande incompleet, zowel op het gebied van ict als alles daarbuiten. Nieuw is het ook niet; de maatschappelijke onrust over wat wordt gezien als een oppermachtige overheid is dagelijks nieuws. De geschiedenis is weer begonnen. Wat mist zijn visies daarop, ideologieën desnoods. Alleen met samenhangende visies (meervoud!) op de komende overheid en haar ict kunnen we zinvol met elkaar in discussie over de toekomst. Dat ik het ooit zou zeggen is ongelooflijk, maar we hebben behoefte aan een 21ste-eeuwse Karl Marx.
Deze opinie verscheen eerder in Computable-magazine #01/22.
@Jan, het omgaan met veranderingen en verbeteringen is complex. Als mensen moeite hebben met veranderingen, dan verlangen ze vaak naar een situatie die nooit echt heeft bestaan, naar de oude koeien van Paulus Potter die in het echt er nooit zo romantisch hebben bijgelegen. Russische nationalisten van Verenigd Rusland en Trumpisten willen terug naar een Rusland, resp. een VS dat nooit heeft bestaan. Zoiets geldt ook voor de PVV- en FvD-aanhang bij ons.
Donald Trump manipuleerde en corrumpeerde de Republikeinse partij via de Tea Party (Where the East and the West meet) en gebruikte eigen web communities, Twitter en Facebook om desinformatie te verspreiden; echt nieuws was volgens hem altijd fake. Mensen die bij de Grand old Party nooit actief zijn geweest, laten zich nog altijd meeslepen alsof zij pas echte republikeinen en Amerikanen zijn. Dat leidde ruim een jaar geleden tot de bestorming van het Capitool met een bom voor het Democratisch Nationaal Comité en een bom voor het “afvallige” Republikeins Nationaal Comité. Bij Daesh / ISIL gingen ze nog wat stappen verder. Ondanks de overdreven hang naar vroeger zijn ze bepaald niet vies van het internet dat pas enkele decennia bestaat.
Een representatieve open democratie, waar iedereen gelijkwaardig aan mee kan doen, werkt nog altijd het beste. Een democratie en de bevolking is kwetsbaar. Big Brother vanuit Big Government en Big Tech is een gevaar. Maar we moeten het gevaar van manipulatie niet onderschatten, zeker niet vanwege deep fake en halfgesloten web communities waar geen tegengeluid mogelijk is. Daarom blijven een vrij internet en een vrije pers zo belangrijk en zullen autocraten en dictators zich daartegen verzetten.
@Jaap
“Daarom blijven een vrij internet en een vrije pers zo belangrijk”
Dat is de spijker op z’n kop, Echter vandaag de dag is het bijna onmogelijk een zakelijke discussie te voeren, dan wordt onmiddelijk “een samenzwering” vermoed, en gescholden in plaats van argumenten vergeleken. Ik beleef dat met de komende vaccinatieplicht in Oostenrijk waar de tegenargumenten simpel onder de tafel worden geveegd.
Jan, jammer dat een open discussie over COVID-19 in Oostenrijk moeilijk is. Er zijn genoeg wetenschappelijke argumenten die m.i. doorslaggevend zijn voor verreweg de meeste situaties, zeker nu er steeds meer informatie uit andere landen vrijkomt. Maar overal is er wat. Bij ons is er de discussie dat een vaccin niet goed kan zijn omdat een booster aanbevolen wordt. Veel Nederlanders weten niet dat zij de meeste vaccinaties via de cocktails 3-5 keer hebben gekregen. En een nieuwe discussie over mondkapjes komt eraan door gestuntel van het OMT. Wij hebben toevallig een achtergrond om de argumenten m.b.t COVID-19 goed te volgen. Maar mensen met alleen een social media achtergrond willen toch graag als amateurviroloog spelen. Ze hebben niet door dat social media gelijkgestemden aan elkaar koppelt om meer reclame-inkomsten te genereren.
Verder is er een asymmetrische politieke oorlogsvoering via de social media door schimmige figuren en groeperingen, dankzij de megadata center. Omgaan met dit soort fake is meer iets voor journalisten en andere mediadeskundigen. De nieuwssite Nu.nl zoekt bij ons geruchten uit, ook over COVID-19 en dat leggen heel goed uit wat waar is en wat niet. Mensen die in verwarring zijn gebracht, kunnen in Nederland een corona informatielijn bellen waar medici de vragen beantwoorden zonder advies te geven. Weet niet of jullie zoiets ook hebben. En als bewoner van een welvarend land heb je nog altijd je huisarts om je twijfels voor te leggen, eventueel via beeldbellen, ook dankzij de megadata center.
Jaap, vandaag heeft de oostenrijkse regering besloten een vaccinatieplicht in te voeren op 1-2-22 voor covid (omicron) terwijl daarvoor geen vaccin aanwezig is. Alle tegenargumenten werden negeerd, zelfs het argument dat deze invoering in strijd is met de grondwet.
Hier lijkt het er op dat de regering reageert als een groep verzweringstheoretici die zich op facebook gevonden hebben.
De telefoonlijn om informatie te vragen weet niets en zegt niets konkreets.
Daartussen wemelt het hier van de zelf-benoemde Experten, uitgezocht op het volgen van de regeringslijn komen die in de medien bovenmatig in beeld want die staan namelijk vol onder kontrolle van de grootste partij ÖVP, de EU heeft kritiek op Hongarije maar hier is het precies het zelfde, inklusief de druk op justitie.
Het treft mij niet persoonlijk maar mijn vrouw kan niet gevaccineerd worden omdat ze leidt aan histamine-intolerantie en verschillende ernstige allergien (o.a. acetylsalicylzuur).
De regering plant straffen van 600 tot 3600 Euro voor diegenen die zich niet vaccineren laten, dat loopt over een centraal vaccinatieregister . . .
Artsen die een vrijstelling afgeven worden uitgescholden en krijgen zelfs een beroepsverbod van de Kamer van geneesheren.
Waar was Hitler ook alweer geboren?
Ik hoop dat de nederlanders zich zoiets niet laten aanleunen en beter oppassen voor de lobby van Pfizer en inkompetente politici.
@Jan, in Nederland wordt op IC capaciteit gestuurd, één van de zwakke plekken in onze gezondheidszorg. Je kan ook sturen op bijvoorbeeld algemene gezondheid/welzijn of economie. Het laatste wordt belangrijker door Omicron. Omicron zorgt ervoor dat ook heel veel jonge mensen ziek worden of in quarantaine moeten en dus uitvallen. Bedrijven klagen over de bijbehorende kosten en de gederfde inkomsten. Ik weet niet of er in Oostenrijk een kosten/baten inschatting is gemaakt voor hun beleid.
In de praktijk is het vooral een kwestie van politieke verhoudingen die de keuzes bepalen.
Bijvoorbeeld: 2G, 3G krijgt in Nederland nog steeds geen kans. Het zou bij Omnicron een te klein effect hebben op het reproductiegetal. Dit komt deels doordat de oude vaccins minder effectief zijn bij Omnicron en deels omdat de anti-vaxxers de maatregelen massaal ontduiken. Desondanks zou bij 2G zou het R-getal met ca 16 procent worden verlaagd, bij 3G is dat 15,3 procent. De regering kiest steeds weer collectieve beperkingen als het even niet goed gaat. De horeca, kunst- en cultuursector en de dierentuinen is dan steeds weer de pineut, terwijl de negatieve invloed van het openen van deze sectoren heel veel kleiner is op het reproductiegetal dan 2G of 3G. Aan de andere kant moeten de scholen zo veel mogelijk normaal open blijven. De kinderen zouden mentale problemen krijgen als ze de andere leerlingen niet kunnen ontmoeten. Maar dat geldt vreemd genoeg alleen bij de kortere vakanties. De zomervakantie inkorten om de lesachterstand in te halen, is juist niet bespreekbaar. Mijn contacten uit het onderwijs vertellen mij dat het eigenlijk gaat om de ouders. Die ouders willen op normale tijden met vakantie kunnen gaan, en die ouders zijn veel kiezers. Omdat er binnenkort gemeenteraadsverkiezingen zijn, blijft men er omheen draaien.
Het vertrouwen in de Haagse politiek is histories laag.
.
Gaat de vaccinatieplicht bij jullie door? Bij wordt ons sowieso een uitzondering gemaakt voor mensen die gevoelig zijn voor de stoffen in de vaccins. Daarom moet je bij ons een lijst met medische gegevens invullen, waaronder je allergieën. Bij een mogelijk probleem moet een huisarts of GGD arts hier naar kijken.