In een discussie op de Computable-website vroeg Dino mij weer eens wat te schrijven. Hij vroeg om een bijdrage die niet over cybersecurity awareness zou gaan. Aan dat verzoek wil ik graag gehoor geven! Als je het nieuws een beetje gevolgd hebt dan weet je dat Facebook verder gaat onder de naam Meta en dat Mark Zuckerberg het heeft over 'de metaverse'. Daarnaast lees je ook veel over web3. Wat hebben deze twee onderwerpen met elkaar te maken? Verrassend veel!
Web1 was de jaren negentig. De tijd van webpagina’s consumeren en zoeken op het internet. Web2 begon zo’n beetje na de bubble burst van 2001, waarin er gouden bergen werden beloofd, maar nog niemand de kans had zijn geld uit te geven op het internet. Web2 kenmerkt zich door interactie, zoals social media, en de mogelijkheid om geld te besteden. Web3 is eigenlijk al gestart en is platgeslagen de laag die wordt toegevoegd met blockchain, cryptovaluta en non-fungible tokens, ofwel NFT’s, en de onderliggende smart contracts. Kortom; digitaal en decentraal bezit.
Web3 is in feite de revolutie en globalisering gefaciliteerd door de decentrale natuur van het internet zelf. Het is het internet wat zich losweekt van de traditionele valuta die in bedwang gehouden worden door overheden en centrale banken. Deze worden vervangen door cryptovaluta en digitaal decentrale grootboeken die in de lucht worden gehouden door anonieme computers die op basis van open source software allemaal samenwerken zonder dat er een centrale controller tussen zit. Als je hier niet eerder over gelezen hebt, dan leest dit als wartaal. Ik zal het wat tastbaarder maken.
Web3
Op web3 kun je wereldwijd virtueel geld overmaken naar iemand anders zonder dat hier een bank of centrale partij tussen zit. Stel, je bent muzikant en maakt muziek die een groeiende groep mensen leuk vindt. Dan kun jij de virtuele rechten op zo’n nummer kopen en steun je de artiest. Maar als je dat recht doorverkoopt, dan kan het zo ingericht worden dat de muzikant hier ook virtueel geld voor krijgt. Ik schrijf hier steeds virtueel bij, want iedereen kan de muziek kopiëren en als eigenaar kun je jouw rechten niet afdwingen op de ‘oude’ wereld. Het is meer dat je kunt aantonen dat jij het recht op het nummer van de originele artiest hebt gekocht en dat mensen dit kunnen controleren, maar dat het nog steeds wel gebaseerd is op vertrouwen. Stel dat de artiest een ander systeem voor tokens omarmt of zijn rechten nog een keer verkoopt, dan kun je hier weinig tegen doen. Aan de andere kant, als de artiest dat doet verliest deze het vertrouwen van de crowd en zal niets meer aan zijn tokens kunnen verdienen.
Hier is nog een ander voorbeeld. Een populair spel kan unieke items van dat spel, bijvoorbeeld een magisch zwaard, koppelen aan een unieke token dat verbonden is aan het spel. Wie de token heeft kan het zwaard in de game gebruiken. Het kopen en verkopen van dit zwaard gebeurt op een manier die los staat van banken en de prijs kunnen virtuele muntjes zijn, maar ook cryptovaluta die ergens weer te converteren zijn naar euro’s of dollars. Dit is een mooi bruggetje naar het tweede onderwerp; metaverse.
Second life
Ken je de virtuele wereld nog van second life? Dat was een virtuele wereld waarin je met een eigen gemaakte avatar kon bewegen en interactie hebben met andere avatars. Een virtuele wereld die wel eindig was. Je kon dus ‘grond’ kopen en de gemeente Zoetermeer was in 2007 bezig het eerste virtuele stadhuis te plaatsen. Second life was echter een centraal bedrijf en de virtuele tokens waren een teller in het spel en hadden geen relatie met de wereld daarbuiten.
Wat ook niet in second life zat was dat je jezelf echt kon onderdompelen in die wereld met een vr-bril. Laat Meta nu de best verkochte vr-bril aller tijden maken: de Oculus Quest. Als je deze opzet kun je spelletjes spelen, maar je kunt ook je eigen avatar vormgeven en een huis vullen met spullen die je hebt verdiend met interactie. Zelf heb ik al een paar potjes poker gespeeld met mensen van over de wereld en dat was best bijzonder. Je hoort en ziet niet alleen de mensen die om de tafel zitten, maar ziet ook de bewegingen van hun handen en hun hoofd. Je kunt dus een high five geven die vibreert in je handen.
Metaverse
Wat de metaverse precies is weet niemand. Het is een visie, een idee. Waar het wel op lijkt is dat het een soort alternatieve werkelijkheid kan worden waarin iedereen alles kan zijn. En dat je niet fysiek bij elkaar hoeft te zijn om het samen te beleven. Waar het op lijkt is dat het ook niet allemaal alleen maar animatie is zoals met een vr-bril. Het brengt elementen van de fysieke wereld samen in een virtuele wereld. Zo kun je samen naar de bioscoop of concert waarin je echt dichtbij je idool en elkaar kunt zijn, maar ook samen een spel kunt spelen in een fantasy-wereld. Daarnaast suggereert Mark Zuckerberg dat het een universum is voor iedereen en niet alleen van Meta. Dus dat er een soort framework ontstaat waarin je diverse mogelijkheden aan elkaar kunt knopen en dat er niet één eigenaar is met alle controle. Maar dat is slechts theorie.
Als je web3 en metaverse bij elkaar brengt, dan ontstaat er een alternatieve werkelijkheid waarin het uitwisselen van items gaat op een virtuele manier maar wel met gebruik van je identiteit. Door iets digitaal te signen kun je aantonen dat iets van jou is of van jou afkomt. Het kan ook de objecten die je deelt uniek maken, maar dit is de droom die je verkocht wordt.
De toekomst
De ontwikkeling van vr-/ar-techniek is aan het versnellen, maar de grote doorbraak zal misschien niet de komende vijf jaar gebeuren. Dit past helemaal in het plaatje dat de korte termijn wordt overschat en de lange termijn juist wordt onderschat. Wat echter niet verandert is de hang naar geld en macht. Wie veel heeft zal veel meer krijgen in zowel geld en macht. Vanuit gemak en vermaak zullen velen hier niet echt mee zitten. Zij kopen zich in bij deze fantasie. Privacy of centralisatie is niet iets waar de meerderheid zich mee bezighoudt. Brood en spelen dus.
Er zitten heel veel haken en ogen aan web3 en de metaverse. Wie slaan allemaal gegevens over jou op? En gebeurt dit wel veilig? Het digitaal tekenen of tokens uitwisselen gebeurt dan wel op basis van cryptografie, maar als je de sleutel verliest of gestolen wordt, dan verlies je direct de controle. Het is dus geen goede authenticatie. Als je slachtoffer wordt van een misdrijf, waar kun je dan je recht halen? In systemen met mensen en geld is nu eenmaal regulering nodig. Hoe kan de essentiële trias politica, de scheiding tussen wetgeving, rechtspraak en handhaving, in stand gehouden worden?
Next level dystopia
De ervaring leert dat iets eerst ontstaat en pas jaren later er goede regulering komt. In deze wereld waar feiten ook maar als meningen worden gezien heb je in de metaverse de perfecte storm van anarchie en verdeeldheid. Web3 en metaverse zijn menselijke verzinsels. Niettemin hebben ze gemeen dat het beide virtueel is en zich afzet tegen de werkelijkheid van de fysieke wereld zoals we die nu nog hebben. Ze delen een belofte van vernieuwing en eindeloze mogelijkheden, maar de realiteit verandert niet. Ongelijkheid, intolerantie en machtsmisbruik, met web3 en metaverse schiet het door naar een next level dystopia. Niettemin zullen we ermee moeten dealen, want ik zie geen reden waarom het niet zal ontstaan. En daar moet je het dan mee doen, mijn mening. Maar wat denk jij?
Het is moeilijk om een omschrijving te geven aan ontwikkelingen die nog gaande zijn en deze te definiëren. Achteraf kan men dat altijd beter doen, maar intussen moet je ook wat en dat probeert Henry te doen; waarvoor mijn complimenten. Ik zie twee stromingen die zich afficheren als Web 3.0 en Web3 protagonisten en daar heb ik geen probleem mee, want het gaat niet alleen om techniek, maar ook om macht en structuren. Het lijkt een strijd te worden tussen de heel grote Web 2.0/3.0 bedrijven zoals Meta en Amazon en kleinere Web3 blockchain NFT en cryptocurrency bedrijven en daar gebruiken ze veel buzzwords voor, want nieuwe techniek moet nog ontwikkeld worden/zich nog bewijzen. Dit past geheel bij think big, act small. Voorlopig staat Web 3.0 duidelijk voor en zal Web3 moeten laten zien dat het beter voor de gewone gebruiker is. Zelfbeheer van je (meta)gegevens (Self Sovereign Identity), inloggen op het web als computer met je Digital Identity Wallet, bescherming van je auteursrechten, het klinkt allemaal heel mooi. Maar of dit het WWW gaat domineren? Voorlopig zie ik meer samenhang tussen het Darknet en Web 3.0.
Jaap, bedankt voor je toevoeging.
En verder redelijk eens met je uiteenzetting.
We zullen het meemaken.
Er zijn al best wat pogingen om social media te decentraliseren… maar niet 1 initiatief komt daar nu erg goed uit.
@Henri
Nog twee leuke artikelen. Over de metaverse, cryptoshoppen met een brilletje op:
https://tweakers.net/reviews/9616/techgiganten-en-de-metaverse-hoe-bereiden-de-grote-vijf-zich-voor.html
en eentje over Jean Ludovicus van der Velde, een van de mannen achter Tether, een Nederlander. Vandaag uit het FD, misschien wel even je best doen om het te kunnen lezen:
https://fd.nl/financiele-markten/1418627/op-zoek-naar-de-mysterieuze-nederlander-achter-de-controversiele-cryptomunt-tether-rda2ca1ThyS2
Die Tether daar had ik ook al eerder over gelezen, de bitcoin bank met onduidelijk dekking. Die de bitcoin aanjaagt. Ziet er niet goed uit. Een kwetsbaarheid maar vind dat je gelijk hebt, er zijn meer kwetsbaarheden, ook in de ‘normale’ wereld.
De financiele spookrijders van de ECB die al jarenlang door de 0-rente de economie voorziet van gratis geld. Onbegrijpelijk! Gaat in bitcoins, aandelen, vastgoed. Er is een economie die niet gedreven wordt door wat we produceren maar door gegenereerd geld. Onze huizenmarkt vertoont ook tekenen van een piramidespel. Casinokapitalisme.
Twee begrippen die ik lastig vind zijn decentraal vs centraal of gedistribueerd vs monilitisch. Eens, las het terug in het interview met bitcoinmeneer Gavin Wood, internet is op technisch niveau decentraal georganiseerd. Maar op een hoger niveau is het gecentraliseerd, kwa invloed of dienst. Dat geldt bijna voor alle grote bedrijven of websites, grote organisaties die de diensten aanbieden over het internet. In wezen zie ik ook niet zoveel verschil met de crypto, welliswaar gebaseerd op een op vele plaatsen opgeslagen grootboek (decentraal) het netto effect is hetzelfde: de crypto dienst. Maar kan zijn dat ik iets mis. De nadruk op Defi vind ik ook wat overdreven, per saldo is het een 1 dienst, waar je welliswaar het label decentraal en gedistribueerd kan opplakken. Zie het verschil niet maar laat me graag overtuigen.
Tot slot nog een beleggingstip. Grijp je kans!
https://nftcalendar.io/event/picky-parrots-nft-minting-1129/
@henri Nog een, over de laatste reactie, hoe zie je dat voor je een gedecentraliseerd sociaal netwerk? Er zal iets moeten zijn van 1 ingang, een index denk ik dan. Je moet er weet van hebben en het kunnen bereiken.
Hi Louis,
Thanks nogmaals. En dat FD artikel heb ik idd gelezen. Waar het op lijkt is dat als je een systeem kan foppen, dan zal het gefopt worden.
Gedecentraliseerd netwerk zie ik een beetje zoals WordPress. Je kan de software overal draaien en als een hosting partner niet bevalt, dan neem je de boel mee naar een ander.
En via een peer-to-peer systeem kun je subscriben op zo’n social network instance van iemand. Daarmee krijg je jouw feed binnen. Ben jij een beroemdheid? Dat zal je een grotere hosting image moeten gebruiken waarvoor je meer betaald.
Jij bepaalt wie jouw posts / stream mag zien, jij bepaalt wat je deelt. Wat je wil moet realiseren is dat als je een foto van jezelf deelt en die wordt gedistribueerd naar allemaal nodes van anderen… je de controle kwijt bent. Het wordt heel moeilijk om je recht te gaan halen. Maar goed, dat is nu ook al zo.
Idee is dat er niet één partij is. En mogelijk kun je advertenties in je feed zetten en daarvoor betaald krijgen. Mensen die dat irritant vinden unsubscriben gewoon.
Snap je wat ik bedoel?
Goed artikel Henri – top!
Technologisch zeker mooie materie. Maar of het maatschappelijk allemaal goede ontwikkelingen zijn?
Ik merk dat mensen bang zijn om een telefoongesprek te voeren – liever via Whatsapp (of wat dies meer zij).
Zoiets als die metaverse, web3 of welke stikker er ook opgeplakt gaat worden, dat gaat dan toch niet helpen? Zelfs al zou de nodige wet-en-regelgeving er ooit komen?
Een de-centraal eigen bestuurd social media kanaal… zodat ik zelf kan bepalen tot hoever iets reikt bij het delen… ook als het gedeeld wordt door andere nodes… zou geweldig zijn… de ultieme block-chain vorm… of heeft het dan toch meer weg van een de-centraal aangestuurde CDN… gekoppeld aan de nodige track-en-trace mechanismes…
Dan “het” internet – dat is inderdaad (in meerdere-of-mindere mate) ge-de-centraliseerd. Maar ik zie het toch vooral als een transportlaag voor de centraal aangestuurde monoliten uit de groep aangeduid met big-tech en aanverwante entiteiten… zij hebben het laatste woord over wat iedereen te zien krijgt. Met in het verlengde een redelijk uniforme mening en dito handelingen… tot zover die de-centralisatie…
En ook – voor wie is het eigenlijk bedoeld? Wie gaat straks allemaal dat moois nog kunnen betalen?
Want de middenklasse wordt al jaren stelselmatig leeggezogen op vaste lasten zoals wonen, energievoorziening, verzekeringen, etc.; laat staan alle daarmee samenhangende belastingen – direct of indirect. Terwijl de top van big-tech en andere multi-nationals kopje onder gaan van allemaal die winsten…
Het zou een mooi ding zijn als een substantieel deel van die ontwikkeling nu eens niet gedreven is door nog meer winsten… maar gewoon omdat we daar als mensen en dus als samenleving beter van worden.
In dat kader ook een van je opmerkingen: “De verandering van een telefoon met toetsenbord naar een telefoon zonder toetsenbord kan ik niet anders zien dan een revolutie”
Er is niks mis met een stukje “beleving”. Dus helemaal prima als je dat ziet als een revolutie. Alleen… hoe meer mensen dat zo zien, hoe groter de “meerwaarde” en daarmee ook de price-tag.
Maar voor mij blijft het werken met een toetsenbord… tis te zeggen… ik zie niet zo waar die revolutie dan in zit (laat me graag bijpraten)?! Met everything else being equal: een telefoon zonder toetsenbord is gewoon goedkoper te maken. En als er genoeg mensen zijn die dat dan ook nog zien als een revolutie, dan kan de prijs hoog blijven en is er een nog betere winstmarge… toch?
Zijn er te weinig mensen die het zien als een revolutie dan is de winstmarge weliswaar wat lager. Maar nog steeds meer dan genoeg om door te gaan met toestellen zonder fysiek toetsenbord. En meer in het groot: Apple-toestellen (beleving) versus Samsung/Android-toestellen (kan je hetzelfde mee). Beiden maken stevige winsten met hun toestellen. Alleen heeft Samsung/Android daar substantieel meer soorten toestellen voor nodig dan Apple… laat staan als je Samsung wegstreept…
Doe mij dan maar een Apple – dan lever ik meteen een bijdrage aan een kleinere afvalberg… Alleen is het dan weer jammer dat de winsten verdwijnen in de Apple-organisatie. En mogen we als samenleving opdraaien voor de afvalberg…
Misschien dat die big-tech eens wat revolutionairs kunnen ontwikkelen om die afvalberg in toom te houden… zodat je eigenlijk geen metaverse meer nodig hebt om te zien hoe mooi de wereld eruit ziet… droom-droom…
🙂
Will, ik heb niet de ambitie om de wereld te veranderen. Ook geloof ik er niet in om te zeggen dat het allemaal wel minder kan, of dat men niet zo zou moeten streven naar winsten.
Dit zijn nu eenmaal de regels van het spel en een gecentraliseerde overheid is de enige die hierin regulering kan toepassen.
Maar even over Apple. De weg naar een scherm only telefoon is een revolutie. Jouw verbinding met meer winst lijkt me hierin niet relevant. Dit is een “survival of the fittest” ding. Men wil telefoons zonder toetsenbord. Winst is daarin geen factor.
Zolang “men” vrij is om telefoons te kopen, te vliegen, te consumeren, dan zal men kopen, vliegen en consumeren met de vervuiling die daarmee gepaard gaat. Ook hier kan alleen een gecentraliseerde overheid (hopelijk gebaseerd op democratie) verandering in brengen en alleen als overheden over de wereld hierin samenwerken.
Metaverse wint het denk ik van Actual Reality. Want de realiteit is dat niet iedereen vrij is en rijk kan zijn terwijl je dat in de metaverse wel kunt zijn… Metaverse is daarmee inevitable… 🙂
René Veldwijk schrijft over een nieuwe Marx en anderen dromen van niet winstgedreven ontwikkelingen, Nederland kent genoeg verenigingen waar je onbezoldigd een bijdrage kunt leveren aan de maatschappij dus ik zeg: “Put your money where your mouth is.”
En de keus tussen vrij en rijk vult Henri geheel vanuit een neo-idealistische visie in, ik heb in plaats van ik ben gaat dus om het materialisme. Zeker als je ook nog eens droomt van overheden in de wereld die samenwerken want dat geeft Big Tech alle ruimte om een dystopische wereld van ‘VR zombies’ te maken. Henri vergeet dat ‘survival of the fittest’ vooral om de fysiologische behoeften gaat, van gebakken lucht kun je niet leven.
Oja, het consuminderen door technologie te buigen naar de behoefte middels hergebruik scheelt enorm en mogelijkheid hiertoe wordt geboden door het centraliseren (en delen) van technologie. Web 3.0 lijkt me eerder inevitable door de mogelijkheden die het netwerk biedt, AR helpt bij smart farming als we kijken naar het verhogen van het rendement per vierkante meter. Van winst- naar rendementgedreven gaat tenslotte om het verschil in bruikbare uitkomsten zoals een econoom zou moeten weten.
@louis,
ik zie dat niet als “casino-kapitalisme” maar als “kadaver-kapitalisme”.
Een gedistributeerd sociaal systeem kan met federation gemaakt worden zoals bij Mastodont en Friendica.
Wat toetsenbord betreft nog een kleine waarschuwing, vele keyboard-apps op smartphones loggen alle keystrokes naar hun server zoals swiftkey van MS. daarom gebruik ik florisboard.
@Will, de afvalberg vermeiden kan met iedere telefoon die je niet zo vaak wisselt of met de fairphone.
“Dit zijn nu eenmaal de regels van het spel en een gecentraliseerde overheid is de enige die hierin regulering kan toepassen.”
Ok – maar zeg je hiermee dan dat we als persoon geen andere keuzes meer kunnen/mogen maken? Tenzij alle centrale overheden de koppen bij elkaar steken en wettelijk e.e.a. gaan afdwingen?
=====
“Dit is een “survival of the fittest” ding. Men wil telefoons zonder toetsenbord. Winst is daarin geen factor.”
Zou het echt? Consumenten vragen naar toestellen zonder fysiek toetsenbord? Fabrikanten zorgden in no-time voor een invulling. En dat deden die fabrikanten allemaal zonder winstoogmerk?
=====
“Zolang “men” vrij is om telefoons te kopen, te vliegen, te consumeren, dan zal men kopen, vliegen en consumeren met de vervuiling die daarmee gepaard gaat.”
Zolang “men” die dingen nodig heeft om zich “goed” en “vrij” te voelen klopt dat… zie (1) voor het vervolg.
“Metaverse wint het denk ik van Actual Reality. Want de realiteit is dat niet iedereen vrij is en rijk kan zijn terwijl je dat in de metaverse wel kunt zijn… Metaverse is daarmee inevitable…”
(1) – die Metaverse gaat hier niet zo bar veel aan veranderen omdat je in de Actual-Reality-wereld over voldoende financiele middelen moet beschikken. In eerste instantie om je toegang te kopen tot die Metaverse-wereld. En in tweede instantie om (eenmaal binnen) datgene te doen/kopen wat maakt dat eenieder in die wereld zijn/haar beleving van “vrijheid” en “rijk-zijn” kan gaan etaleren… waardoor je alsnog in dezelfde ratrace terecht gaat komen… denk je ook niet?!
=====
“anderen dromen van niet winstgedreven ontwikkelingen”, Nederland kent genoeg verenigingen waar je onbezoldigd een bijdrage kunt leveren aan de maatschappij dus ik zeg: “Put your money where your mouth is.”
Een ontwikkeling mag zeker een winstcomponent bevatten. Anders zit er geen continuiteit in. Maar de situatie van nu is dat het leidend is. En dat de groep die er daadwerkelijk wat aan heeft steeds kleiner wordt.
We dragen hier wel degelijk ons steentje aan bij. Met daarnaast een stichting i.o. – de stichting Cyberbrein.nl. Meer over het vertrekpunt van de stichting: https://it-visibility.net/nl/maatschappelijk-verantwoord-ondernemen/