In een discussie op de Computable-website vroeg Dino mij weer eens wat te schrijven. Hij vroeg om een bijdrage die niet over cybersecurity awareness zou gaan. Aan dat verzoek wil ik graag gehoor geven! Als je het nieuws een beetje gevolgd hebt dan weet je dat Facebook verder gaat onder de naam Meta en dat Mark Zuckerberg het heeft over 'de metaverse'. Daarnaast lees je ook veel over web3. Wat hebben deze twee onderwerpen met elkaar te maken? Verrassend veel!
Web1 was de jaren negentig. De tijd van webpagina’s consumeren en zoeken op het internet. Web2 begon zo’n beetje na de bubble burst van 2001, waarin er gouden bergen werden beloofd, maar nog niemand de kans had zijn geld uit te geven op het internet. Web2 kenmerkt zich door interactie, zoals social media, en de mogelijkheid om geld te besteden. Web3 is eigenlijk al gestart en is platgeslagen de laag die wordt toegevoegd met blockchain, cryptovaluta en non-fungible tokens, ofwel NFT’s, en de onderliggende smart contracts. Kortom; digitaal en decentraal bezit.
Web3 is in feite de revolutie en globalisering gefaciliteerd door de decentrale natuur van het internet zelf. Het is het internet wat zich losweekt van de traditionele valuta die in bedwang gehouden worden door overheden en centrale banken. Deze worden vervangen door cryptovaluta en digitaal decentrale grootboeken die in de lucht worden gehouden door anonieme computers die op basis van open source software allemaal samenwerken zonder dat er een centrale controller tussen zit. Als je hier niet eerder over gelezen hebt, dan leest dit als wartaal. Ik zal het wat tastbaarder maken.
Web3
Op web3 kun je wereldwijd virtueel geld overmaken naar iemand anders zonder dat hier een bank of centrale partij tussen zit. Stel, je bent muzikant en maakt muziek die een groeiende groep mensen leuk vindt. Dan kun jij de virtuele rechten op zo’n nummer kopen en steun je de artiest. Maar als je dat recht doorverkoopt, dan kan het zo ingericht worden dat de muzikant hier ook virtueel geld voor krijgt. Ik schrijf hier steeds virtueel bij, want iedereen kan de muziek kopiëren en als eigenaar kun je jouw rechten niet afdwingen op de ‘oude’ wereld. Het is meer dat je kunt aantonen dat jij het recht op het nummer van de originele artiest hebt gekocht en dat mensen dit kunnen controleren, maar dat het nog steeds wel gebaseerd is op vertrouwen. Stel dat de artiest een ander systeem voor tokens omarmt of zijn rechten nog een keer verkoopt, dan kun je hier weinig tegen doen. Aan de andere kant, als de artiest dat doet verliest deze het vertrouwen van de crowd en zal niets meer aan zijn tokens kunnen verdienen.
Hier is nog een ander voorbeeld. Een populair spel kan unieke items van dat spel, bijvoorbeeld een magisch zwaard, koppelen aan een unieke token dat verbonden is aan het spel. Wie de token heeft kan het zwaard in de game gebruiken. Het kopen en verkopen van dit zwaard gebeurt op een manier die los staat van banken en de prijs kunnen virtuele muntjes zijn, maar ook cryptovaluta die ergens weer te converteren zijn naar euro’s of dollars. Dit is een mooi bruggetje naar het tweede onderwerp; metaverse.
Second life
Ken je de virtuele wereld nog van second life? Dat was een virtuele wereld waarin je met een eigen gemaakte avatar kon bewegen en interactie hebben met andere avatars. Een virtuele wereld die wel eindig was. Je kon dus ‘grond’ kopen en de gemeente Zoetermeer was in 2007 bezig het eerste virtuele stadhuis te plaatsen. Second life was echter een centraal bedrijf en de virtuele tokens waren een teller in het spel en hadden geen relatie met de wereld daarbuiten.
Wat ook niet in second life zat was dat je jezelf echt kon onderdompelen in die wereld met een vr-bril. Laat Meta nu de best verkochte vr-bril aller tijden maken: de Oculus Quest. Als je deze opzet kun je spelletjes spelen, maar je kunt ook je eigen avatar vormgeven en een huis vullen met spullen die je hebt verdiend met interactie. Zelf heb ik al een paar potjes poker gespeeld met mensen van over de wereld en dat was best bijzonder. Je hoort en ziet niet alleen de mensen die om de tafel zitten, maar ziet ook de bewegingen van hun handen en hun hoofd. Je kunt dus een high five geven die vibreert in je handen.
Metaverse
Wat de metaverse precies is weet niemand. Het is een visie, een idee. Waar het wel op lijkt is dat het een soort alternatieve werkelijkheid kan worden waarin iedereen alles kan zijn. En dat je niet fysiek bij elkaar hoeft te zijn om het samen te beleven. Waar het op lijkt is dat het ook niet allemaal alleen maar animatie is zoals met een vr-bril. Het brengt elementen van de fysieke wereld samen in een virtuele wereld. Zo kun je samen naar de bioscoop of concert waarin je echt dichtbij je idool en elkaar kunt zijn, maar ook samen een spel kunt spelen in een fantasy-wereld. Daarnaast suggereert Mark Zuckerberg dat het een universum is voor iedereen en niet alleen van Meta. Dus dat er een soort framework ontstaat waarin je diverse mogelijkheden aan elkaar kunt knopen en dat er niet één eigenaar is met alle controle. Maar dat is slechts theorie.
Als je web3 en metaverse bij elkaar brengt, dan ontstaat er een alternatieve werkelijkheid waarin het uitwisselen van items gaat op een virtuele manier maar wel met gebruik van je identiteit. Door iets digitaal te signen kun je aantonen dat iets van jou is of van jou afkomt. Het kan ook de objecten die je deelt uniek maken, maar dit is de droom die je verkocht wordt.
De toekomst
De ontwikkeling van vr-/ar-techniek is aan het versnellen, maar de grote doorbraak zal misschien niet de komende vijf jaar gebeuren. Dit past helemaal in het plaatje dat de korte termijn wordt overschat en de lange termijn juist wordt onderschat. Wat echter niet verandert is de hang naar geld en macht. Wie veel heeft zal veel meer krijgen in zowel geld en macht. Vanuit gemak en vermaak zullen velen hier niet echt mee zitten. Zij kopen zich in bij deze fantasie. Privacy of centralisatie is niet iets waar de meerderheid zich mee bezighoudt. Brood en spelen dus.
Er zitten heel veel haken en ogen aan web3 en de metaverse. Wie slaan allemaal gegevens over jou op? En gebeurt dit wel veilig? Het digitaal tekenen of tokens uitwisselen gebeurt dan wel op basis van cryptografie, maar als je de sleutel verliest of gestolen wordt, dan verlies je direct de controle. Het is dus geen goede authenticatie. Als je slachtoffer wordt van een misdrijf, waar kun je dan je recht halen? In systemen met mensen en geld is nu eenmaal regulering nodig. Hoe kan de essentiële trias politica, de scheiding tussen wetgeving, rechtspraak en handhaving, in stand gehouden worden?
Next level dystopia
De ervaring leert dat iets eerst ontstaat en pas jaren later er goede regulering komt. In deze wereld waar feiten ook maar als meningen worden gezien heb je in de metaverse de perfecte storm van anarchie en verdeeldheid. Web3 en metaverse zijn menselijke verzinsels. Niettemin hebben ze gemeen dat het beide virtueel is en zich afzet tegen de werkelijkheid van de fysieke wereld zoals we die nu nog hebben. Ze delen een belofte van vernieuwing en eindeloze mogelijkheden, maar de realiteit verandert niet. Ongelijkheid, intolerantie en machtsmisbruik, met web3 en metaverse schiet het door naar een next level dystopia. Niettemin zullen we ermee moeten dealen, want ik zie geen reden waarom het niet zal ontstaan. En daar moet je het dan mee doen, mijn mening. Maar wat denk jij?
Henri,
Raak je ook het doel? De term Web 3.0 kent een nogal uiteenlopende uitleg en is een enigszins loze term zoals Dino zegt. Maar een voortschrijdende ontwikkeling die te zien is in het gebruik van een allesomvattend netwerk zoals Internet gaat om apparaten die ‘slim’ worden middels AI. Dat biedt een nieuwe interactie zoals: “Hey Siri! Zoek een restaurant.”
En is het huis van de toekomst waar Chriet Titulair het ooit eens over had niet gewoon een ‘connected home’ met allerlei op internet aangesloten domotica?
Want web 3.0, althans het concept, zal via het internet gegevens verzamelen en interpreteren om een ‘user-centric’ belevenis te bieden waarbij er nog wel wat vragen blijven over de privacy aangaande het gemak. De dystopie van ‘Big Tech is watching you’ betreft tenslotte vooral het verdienmodel van Smoelenboek welke om het profileren van mensen gaat. En of het ruilmiddel nu pecunia, kudos of crypto heet is niet relevant want het gaat om de waarde die het vertegenwoordigd.
Veel woorden nodig om de alternatieve economie van Meta te beschrijven.
Een fantasiewereld waar een Nederlands bedrijf als thefabricant.com een digitale jurk kan verkopen voor EUR 9500. Echt geld verdienen in een nep wereld, daar is het Zuckerberg om te doen. Mensen die het niet gemaakt hebben in de echte wereld kunnen in Meta toch ervaren hoe het is om vermogend te zijn.
Bijzonder distopisch lijkt mij het voor de Meta gebruikers in North Carolina die de dag doorbrengen met een Oculus op terwijl op enige kilometers afstand een bos wordt gerooid door Enviva die houtpellets produceren voor de biocentrales in Europa welke Meta datacenters als in Zeewolde aan de gang moeten houden.
Want dat is uiteindelijk de echte prijs die iedereen betaald voor deze nep wereld.
Met de oproep van Bart Jacobs om blockchain als oplossing die een probleem zoekt nu achter ons te laten, zijn we er helaas nog niet. Ook in 2022 zullen er nog heel wat NFT’s verkocht worden en piramidespelletjes met cryptomunten gespeeld worden. Mijn bezwaar om de term Web3 voor dat soort zaken te laten kapen, wordt gedeeld in deze blog op CircleID: https://circleid.com/posts/20211216-the-term-web3-has-been-seized-by-the-crypto-market-an-internet-governance-perspective
Goed artikel wat aanzet tot denken, een soort Computable kerstpuzzel. Het zijn beide begrippen die me helemaal niets zeiden. Web3 en metaverse. Van de crypto zeker gehoord, je wordt doodgegooid met reclames. Je bent een sufferd als je niet iets met crypto’s doet. Meta ken ik als de nieuwe naam van Facebook, met zijn metaverse. Het internet geeft antwoord.
https://en.wikipedia.org/wiki/Web_3.0
Over Web 3.0 eerder gelezen en moest daarbij zelf ook denken ook het nieuwe idee van Tim Berners Lee. Web3, zonder spatie, zonder punt, is wat anders. Verwarrend. Informatieve links vond ik deze:
https://en.wikipedia.org/wiki/Web3
en vooral deze, een interview met een van de grondleggers van de Ethereum, Gavin Wood, en bedenker van het Web3. Erg goed interview, ook door de interviewer. Geeft veel antwoorden over Web3.
https://www.wired.com/story/web3-gavin-wood-interview/
Vond het een schokkend interview. Het zijn allemaal crypto mannen / crypto bedrijven die achter het Web3 zitten (Laatste bericht Fred Ten Hage). Ik zie Web3 niet als een een apart internet maar meer als een nieuwe wereld op het bestaande internet waar bezit (assets, digitale assets) geld en transacties blockchain gebasseerd zijn. Een parallel universum. Uit het interview komt een diep wantrouwen afkeer voort, bijna haat, tegen het de zogenoemde Big Tech, de overheid, de financiele instellingen. Rancune dacht ik aan. Het trefwoord van Web3 is geld, daar draait alles om. De mensen hierachter zijn overtuigde libertariers. Ik dacht toen ik dit interview las, deze man is knettergek. Waar het ook op neer kwam: niemand is te vertrouwen en de waarheid zit in het Web3. Of zou het een cynisch eigenbelang zijn? Web3 is goed voor de cryptoboeren. Dystopisch, moes daar ook aan denken.
Vind zelf dat crypto’s gaan over oplichting en het is een piramidespel. De een zijn geluk is de ander zijn verdriet. Je kan er kinderporno, drugs, wapens van kopen en je kan er ransomboeven mee betalen. Voor rest niets, speculatie en hebzucht. Het malle vind ik, ook na dat interview, de waarde van crypto achtigen uitgedrukt worden in dollars of euros, het ruilmiddel van die verachte boze buitenwereld. Daar ontleedt de crypto zijn bestaansrecht aan.
Denk zelf dat de crypto wereld inmiddels wel een factor van belang is en niet zomaar weg is. Het zit diep in de samenleving inmiddels, er zijn serieuze financiele instellingen die zich hier in begeven. Als het ten onder gaat (dat gaat het!), dan gaat het niet alleen. Het vertegenwoordigt een hoop geld en is een machtsfactor van belang. Het kwam in het artikel van Rene Veldwijk al naar voren, de cryptowereld en overheden die dit willen reguleren. China heeft ze verboden, India komt er aan en in Amerika heeft men het over maatregelen om de crypto wereld transparanter te maken. Wie en wat. Las een mooi artikel in de Economist hierover, het reguleren van crypto’s in de USA. Crypobedrijven investeren in lobbyisten die ze vandaan halen bij de regulerende organisaties van de overheid om invloed uit te oefenen op aanstaande regels. Zelfde in de EU overigens.
Metaverse, nog zo een lastig begrip. Het eerste waar ik aan dacht was inderdaad dat brilletje waar je mee in de rondte loopt. Aan de pokertafel. Las een artikel over een bedrijf wat vergaderde met brilletjes op, alsof je vanuit huis aan de vergadertafel zit. Inmiddels denk ik dat het niets perse om internetten met brilletje op, maar leven in een wereld waar alles wat je doet verloopt in een digitaal universum. Sociaal, werk, wat je doet en wat je koopt. Met of zonder brilletje op. Dacht ook, ik ben een oude lul maar denk dat het voor veel jongere mensen steeds meer de belevingswereld is. Alles via de computer.
Nog 1 artikel toe wat ik aardig vond, daar kwamen metaverse en web3 bij elkaar. Een goede uitleg op de techniek achter Web3.
https://www.psl.com/feed-posts/web3-engineer-take
Dus op de vraag: wat denk jij? Dit zijn gedachten tot nu toe. Kan morgen weer anders zijn. Nogmaals, heel leuk artikel!
PS: Nog vergeten, Defi, decentraal vs centraal. Het is wel even mooi zo!
Hi Louis,
Dit is precies waar ik mijn stukje voor schreef. Om te prikkelen om er meer over te lezen. Want zo blijf je een beetje bij en aan je reis te zien ben je daar behoorlijk mee aan de gang gegaan. Ik zie dat als een compliment dat ik je heb verleid je in te lezen.
Nu zijn er heel veel mensen die vinden dat de cryptovaluta scene web3 gekaapt heeft. En naar mijn mening ook wel op een listige manier. Als de menigte iets geloofd, dan kan het een selffulfilling prophecy worden. De kracht van een idee zeg maar.
Het probleem is dat goede ideeën vaak twee kanten op werken. Het is heel belangrijk dat journalisten privacy hebben en dus tools kunnen gebruiken die niet af te luisteren zijn. Maar diezelfde tools maken communicatie voor criminelen ook heel makkelijk, of kan gebruikt worden om vieze plaatjes en filmpjes te delen.
Zo kan ik me het wantrouwen tegen overheid of big tech best goed voorstellen. Zeker als je de laatste jaren ten onrechte als fraudeur bent bestempeld. Of big tech omdat ze zichzelf verrijken ten koste van slinkse technieken om mensen bewust verslaafd te maken.
Het idee en de techniek achter Bitcoin is best briljant. Maar ook hier zie je dat het ook misbruikt kan worden. Het bedrijf Tether maakt ook dollars zoals de Federal Reserve dat doet. Alleen die laatste is legitiem. Tether gebruikt het om bijvoorbeeld de waarde van Bitcoin omhoog te pompen. Dit soort zaken zorgt ervoor dat de hele cryptovaluta scene inderdaad maar één doel heeft; zonder grote inspanning rijk worden door geld aan te trekken van onnozelen. Ik weet dat het verhaal iets genuanceerder is dan dat, maar van mij mag die hele crypto industrie opgerold worden.
Niettemin gaan overheden ook niet vrijuit. Zij maken geld (om legitieme redeneren), maar managen dit vervolgens niet goed zodat het geld op de verkeerde plekken terecht komt. Gevolg? Opgeblazen beurskoersen, hoge huizenprijzen, hoge inflatie.
Dus terug naar de web3 en metaverse en de wens voor de onderliggende mega-trend: Decentralisatie. Hoewel… ik geloof er geen snars van dat Facebook een decentrale metaverse wil creeren. Dat is de misleidende sluier die voor onze ogen wordt getrokken. Het maakt Meta niet uit wie de metaverse bediend zolang het maar Meta is.
Het internet zelf is distributed en deel decentraal ingericht. Maar de centralisatie van wat erop draait is enorm en vol monolieten. De social media, de cloud providers, de ecosystemen op mobiel. Daar zit ook een belang achter.
Niettemin vind ik decentralisatie ook wel een aantrekkelijk idee. Stel dat iedereen zijn eigen social media pod kan draaien bij de provider naar keuze? Je hebt dan wel tussenpersonen, maar deze zijn niet gecentraliseerd. Als die pods dan met open standaarden communiceren kunnen er ook verschillende smaken pods gemaakt worden.
Als zo’n pod dan ook een stukje Metaverse kan hosten… dan zijn we er..
Maar goed, nu schiet ik weer uit de bocht met mijn lange reactie.
Bedankt voor de links, ik heb ze gelezen en genoeg onderwerpen om wat uren op stuk te slaan tussen kerst en nieuwjaar.
Ook KJ bedankt voor je reactie.
Hallo Henry, ik geloof niet in “revoluties” zeker niet in de ICT. Na zoveel jaren hebben we wel snellere techniek maar ook veel langzamere software met als netto-resultaat een marginale verbetering.
De ICT is een afspiegeling van de maatschappij en die is er niet beter op geworden. In 1970 was er een boekje “we stinken erin” dat beschreef een horrorscenario hoe we de planeet kapot maken, veel daarvan hebben we inmiddels bereikt.
Ook web3 is een bedenksel van neoliberale krachten die niet veel goed voor hebben.
Is vooruitgang een extreme toename van armoede, extreme vervuiling en een voedselindustrie die mensen vetmest?
Een politiek die geen diskussie meer toelaten wil?
Dat jij inmiddels bitcoin ook niet meer positief ziet is goed om te horen.
Momenteel regeert geld en dat was noch nooit goed voor een stabiele maatschappij, ik beschouw deze tijd als nieuwe middeleeuwen met een kleine “elite” van uitzuigers, piraten, straatroof en alle andere aspekten die we al een keer of wat gezien hebben. Gefaciliteerd van techniek waar vooral wij mee te maken hebben.
Je artikel beviel me maar ik hab wat tegen “genummerde vooruitgang” dat is een schijnidee om een proces beter te kunnen sorteren in onze beperkte cognitieve mogelijkheden, en ja Ewout, daar reken ik jou ook onder.
Dan proost op een “schoner” 2022.
Hey Jan,
Een revolutie is een snelle onomkeerbare verandering. En het is wellicht hoe je er naar kijkt. Ik zie namelijk een hele serie van revoluties. De verandering van een telefoon met toetsenbord naar een telefoon zonder toetsenbord kan ik niet anders zien dan een revolutie.
Je bent in mijn ogen te negatief en ik ben misschien hopeloos positief. Niet iedere verandering is positief, maar als je zo’n negatief beeld hebt ga je alles in die context plaatsen. Alles is in beweging. Ja, de perverse prikkels in de voedingsindustrie zorgen voor een groei in obesitas, maar je ziet ook steeds meer tegenbewegingen ontstaan. Deze zomer op het strand zag ik ook veel jongeren die juist kozen voor een strak en gespierd lichaam (wellicht door Instagram).
In het begin was het internet een information overload, nu als we de verkeerde informatie als waarheid zien is dat meer “filter failure”.
Over Bitcoin ben ik overigens altijd gematigd geweest en overwegend negatief. Positief over de uitvinding, negatief over de uitwerking en toepassing.
“Momenteel regeert geld” Wanneer is dat ooit anders geweest? Al ben ik met je eens dat de middelklasse die hierin zo belangrijk is steeds “dunner” wordt.
En “genummerde vooruitgang” heb ik ook weinig mee hoor en dat schrijf ik ook 🙂 En zeker in dit geval is het gekaapt door de crypto lovers.. Waarbij ik het woord crypto liever schrijf als cryptovaluta omdat crypto meer voor de cryptograven is. Een echt mooi vak waar jij ook veel meer mee hebt!
Anyways, ik wens jou een gezond en gelukkig en schoner 2022 toe.
En dit jaar zal ik nog wel wat opinies schrijven. Gewoon omdat het leuk is.
Het orakel in Oostenrijk ziet het allemaal niet meer zo helder terwijl het bionische oog van de man van 6 miljoen nog maar een paar honderd Euro kost door de wet van Moore. En hierdoor is het door Jan genoemde boek als stratenboek wat we gebruikten voordat we navigatiesystemen hadden welke je met je stem bedient en weten waar je heen wilt. En of dat de richting op gaat van Facebook is nog maar de vraag. De metaverse van Microsoft legt vooral een koppeling met de sensors voor digital twins en mixed reality.
Dat geeft een geheel andere indruk of moet ik zeggen nadruk want de Jaarbeurs is straks een reliek uit de vorige eeuw doordat je prototypes op een virtuele beurs kunt presenteren welke na betaling van cryptokudo’s uit een 3D printer kan laten komen.
Dank je Henri,
ook ik zie de tegen-beweging maar natuurlijk langzamer want in Oostenrijk gaat alles langzamer behalve het kontroleren van de bevolking er zijn hier nog veel kleine adolfjes in spe.
Klopt, ik ben veel bezig met versleuteling en beter beveiligde internet-verbindingen. Een ding heb je bereikt bij mij, ik heb me beter geinformeerd over het “cloudgebeuren” en ben daar niet meer zo negatief over ofwel voor mij nog steeds een vserver of rserver de voorkeur heeft, gebaseerd op de klanten die ik heb.
Ik kijk uit naar volgende artikelen van jou en wens je het beste in 2022.
We gaan nog veel horen in 2022 over defi, NFT en “digicoins”, maar hopelijk duurt de hype niet te lang. En zo’n Metaverse komt langzaam maar zeker wel tot stand, ook al zal Elon Musk zal zijn Neuralink voorlopig als superieur blijven verklaren en pushen. Zelf wacht ik mijn kans af om Cyberspace2 tot next-gen internet uit te roepen en hoop dat Henri er dan eind december een opinieblog aan wijdt. Kan ook 2023 worden, natuurlijk!