In een discussie op de Computable-website vroeg Dino mij weer eens wat te schrijven. Hij vroeg om een bijdrage die niet over cybersecurity awareness zou gaan. Aan dat verzoek wil ik graag gehoor geven! Als je het nieuws een beetje gevolgd hebt dan weet je dat Facebook verder gaat onder de naam Meta en dat Mark Zuckerberg het heeft over 'de metaverse'. Daarnaast lees je ook veel over web3. Wat hebben deze twee onderwerpen met elkaar te maken? Verrassend veel!
Web1 was de jaren negentig. De tijd van webpagina’s consumeren en zoeken op het internet. Web2 begon zo’n beetje na de bubble burst van 2001, waarin er gouden bergen werden beloofd, maar nog niemand de kans had zijn geld uit te geven op het internet. Web2 kenmerkt zich door interactie, zoals social media, en de mogelijkheid om geld te besteden. Web3 is eigenlijk al gestart en is platgeslagen de laag die wordt toegevoegd met blockchain, cryptovaluta en non-fungible tokens, ofwel NFT’s, en de onderliggende smart contracts. Kortom; digitaal en decentraal bezit.
Web3 is in feite de revolutie en globalisering gefaciliteerd door de decentrale natuur van het internet zelf. Het is het internet wat zich losweekt van de traditionele valuta die in bedwang gehouden worden door overheden en centrale banken. Deze worden vervangen door cryptovaluta en digitaal decentrale grootboeken die in de lucht worden gehouden door anonieme computers die op basis van open source software allemaal samenwerken zonder dat er een centrale controller tussen zit. Als je hier niet eerder over gelezen hebt, dan leest dit als wartaal. Ik zal het wat tastbaarder maken.
Web3
Op web3 kun je wereldwijd virtueel geld overmaken naar iemand anders zonder dat hier een bank of centrale partij tussen zit. Stel, je bent muzikant en maakt muziek die een groeiende groep mensen leuk vindt. Dan kun jij de virtuele rechten op zo’n nummer kopen en steun je de artiest. Maar als je dat recht doorverkoopt, dan kan het zo ingericht worden dat de muzikant hier ook virtueel geld voor krijgt. Ik schrijf hier steeds virtueel bij, want iedereen kan de muziek kopiëren en als eigenaar kun je jouw rechten niet afdwingen op de ‘oude’ wereld. Het is meer dat je kunt aantonen dat jij het recht op het nummer van de originele artiest hebt gekocht en dat mensen dit kunnen controleren, maar dat het nog steeds wel gebaseerd is op vertrouwen. Stel dat de artiest een ander systeem voor tokens omarmt of zijn rechten nog een keer verkoopt, dan kun je hier weinig tegen doen. Aan de andere kant, als de artiest dat doet verliest deze het vertrouwen van de crowd en zal niets meer aan zijn tokens kunnen verdienen.
Hier is nog een ander voorbeeld. Een populair spel kan unieke items van dat spel, bijvoorbeeld een magisch zwaard, koppelen aan een unieke token dat verbonden is aan het spel. Wie de token heeft kan het zwaard in de game gebruiken. Het kopen en verkopen van dit zwaard gebeurt op een manier die los staat van banken en de prijs kunnen virtuele muntjes zijn, maar ook cryptovaluta die ergens weer te converteren zijn naar euro’s of dollars. Dit is een mooi bruggetje naar het tweede onderwerp; metaverse.
Second life
Ken je de virtuele wereld nog van second life? Dat was een virtuele wereld waarin je met een eigen gemaakte avatar kon bewegen en interactie hebben met andere avatars. Een virtuele wereld die wel eindig was. Je kon dus ‘grond’ kopen en de gemeente Zoetermeer was in 2007 bezig het eerste virtuele stadhuis te plaatsen. Second life was echter een centraal bedrijf en de virtuele tokens waren een teller in het spel en hadden geen relatie met de wereld daarbuiten.
Wat ook niet in second life zat was dat je jezelf echt kon onderdompelen in die wereld met een vr-bril. Laat Meta nu de best verkochte vr-bril aller tijden maken: de Oculus Quest. Als je deze opzet kun je spelletjes spelen, maar je kunt ook je eigen avatar vormgeven en een huis vullen met spullen die je hebt verdiend met interactie. Zelf heb ik al een paar potjes poker gespeeld met mensen van over de wereld en dat was best bijzonder. Je hoort en ziet niet alleen de mensen die om de tafel zitten, maar ziet ook de bewegingen van hun handen en hun hoofd. Je kunt dus een high five geven die vibreert in je handen.
Metaverse
Wat de metaverse precies is weet niemand. Het is een visie, een idee. Waar het wel op lijkt is dat het een soort alternatieve werkelijkheid kan worden waarin iedereen alles kan zijn. En dat je niet fysiek bij elkaar hoeft te zijn om het samen te beleven. Waar het op lijkt is dat het ook niet allemaal alleen maar animatie is zoals met een vr-bril. Het brengt elementen van de fysieke wereld samen in een virtuele wereld. Zo kun je samen naar de bioscoop of concert waarin je echt dichtbij je idool en elkaar kunt zijn, maar ook samen een spel kunt spelen in een fantasy-wereld. Daarnaast suggereert Mark Zuckerberg dat het een universum is voor iedereen en niet alleen van Meta. Dus dat er een soort framework ontstaat waarin je diverse mogelijkheden aan elkaar kunt knopen en dat er niet één eigenaar is met alle controle. Maar dat is slechts theorie.
Als je web3 en metaverse bij elkaar brengt, dan ontstaat er een alternatieve werkelijkheid waarin het uitwisselen van items gaat op een virtuele manier maar wel met gebruik van je identiteit. Door iets digitaal te signen kun je aantonen dat iets van jou is of van jou afkomt. Het kan ook de objecten die je deelt uniek maken, maar dit is de droom die je verkocht wordt.
De toekomst
De ontwikkeling van vr-/ar-techniek is aan het versnellen, maar de grote doorbraak zal misschien niet de komende vijf jaar gebeuren. Dit past helemaal in het plaatje dat de korte termijn wordt overschat en de lange termijn juist wordt onderschat. Wat echter niet verandert is de hang naar geld en macht. Wie veel heeft zal veel meer krijgen in zowel geld en macht. Vanuit gemak en vermaak zullen velen hier niet echt mee zitten. Zij kopen zich in bij deze fantasie. Privacy of centralisatie is niet iets waar de meerderheid zich mee bezighoudt. Brood en spelen dus.
Er zitten heel veel haken en ogen aan web3 en de metaverse. Wie slaan allemaal gegevens over jou op? En gebeurt dit wel veilig? Het digitaal tekenen of tokens uitwisselen gebeurt dan wel op basis van cryptografie, maar als je de sleutel verliest of gestolen wordt, dan verlies je direct de controle. Het is dus geen goede authenticatie. Als je slachtoffer wordt van een misdrijf, waar kun je dan je recht halen? In systemen met mensen en geld is nu eenmaal regulering nodig. Hoe kan de essentiële trias politica, de scheiding tussen wetgeving, rechtspraak en handhaving, in stand gehouden worden?
Next level dystopia
De ervaring leert dat iets eerst ontstaat en pas jaren later er goede regulering komt. In deze wereld waar feiten ook maar als meningen worden gezien heb je in de metaverse de perfecte storm van anarchie en verdeeldheid. Web3 en metaverse zijn menselijke verzinsels. Niettemin hebben ze gemeen dat het beide virtueel is en zich afzet tegen de werkelijkheid van de fysieke wereld zoals we die nu nog hebben. Ze delen een belofte van vernieuwing en eindeloze mogelijkheden, maar de realiteit verandert niet. Ongelijkheid, intolerantie en machtsmisbruik, met web3 en metaverse schiet het door naar een next level dystopia. Niettemin zullen we ermee moeten dealen, want ik zie geen reden waarom het niet zal ontstaan. En daar moet je het dan mee doen, mijn mening. Maar wat denk jij?
Ik plaats een reactie zodat ik een e-mail krijg bij nieuwe reacties. Deel je mening, ik ben benieuwd hoe jij dit ziet.
Die Henri, op de vraag over de losse bonnetjes krijg je geen antwoord maar hij komt wel met smart contracts. En Jan maar zeuren over mijn persoonlijkheid zonder in te willen gaan op de inhoud terwijl ik vooral wees op maatwerk van contracten in de cloud. Want op de man af gevraagd is me niet duidelijk wat de ruil precies omvat. Een alternatieve werkelijkheid klinkt heel erg hetzelfde als de bedot.com economie van Web 1.0 waar Nina met lege dozen aan het schuiven was.
Begrijp dat er toch nagedacht is tijdens het kerstdiner, mijn favoriete quid pro quo van voor wat hoort wat aangaande een transitie van digitaal naar fysiek gaat om de lompe boer in de supply chain. Want zoals je in geouwehoer niet kunt wonen zo kun je niemand voeden met een virtuele realiteit. Oja, smart farming gaat om IoT met fog computing en de oude garde van smart contracts in supply chain gaat om Batavus Droogstroppel.
Maar wat ik denk is niet belangrijk, het gaat om wat verkoopt.
Oudlid, men koopt en gebruikt wat makkelijk is. Dus misschien moet je jouw vragen wat anders stellen als je geen antwoorden krijgt.
Ik vrees dat ik de vraagstelling niet hoef te herformuleren als ik uitga van de vraag, de behoefte S.M.A.R.T maken gaat namelijk niet alleen om het gemak zoals ik ooit eens in een oude opinie uitlegde:
“Magistrale verkooptruc is zoals Jort Kelder de werking van de markt uitlegde door aan Matthijs van Nieuwkerk zijn pen, iets van weinig waarde te vragen. En toen Jort deze had vroeg hij aan Matthijs om zijn naam op te schrijven. En hoe verrassend had Matthijs daar een pen voor nodig die Jort hem wel wilde verhuren, voor een belachelijk hoge prijs uiteraard.”
Ergens heb ik het idee dat Henri gewoon geen antwoord wil geven want de ruil gaat om privacy voor gemak.
Beetje magere visie op wat Web 3.0 zou kunnen worden van Henri, vind ik, en vooral inderdaad zoals hij het zelf al zegt: erg platgeslagen met blockchain, cryptovaluta en NFT’s als hypewoorden waar we over een jaar of 10 weinig meer van zullen horen en dan vast niet als de fundamenten van het moderne WWW beschouwd zullen worden. AI mis ik nog in het rijtje, of is dat alweer in de vergetelheid aan het raken?
In 1994 dacht ik dat de 3D opvolger van HTML,VRML, wel snel dominant zou worden, net als nieuwe en “betere” Corona-varianten nu. Web 2.0 bleef echter gewoon tekst met platte plaatjes en video, en met flink wat meer interactie en content creation door de gebruikers.
Ik denk dat het humane Web3.0 meer richting gaat van het paradigma uit 1984 van SUN: “the network is the computer”, met edge-devices die visueel steeds beter 3D en location based / omgevingsbewust aankunnen en andere metaverse-achtige AR en VR elementen, zoals meer zintuigen en diepere emoties erbij betrokken dan alleen beeld en geluid.
Het Web 3.0 voor de robots vinden de apparaten zelf wel uit…en misschien beschouwen we Web 3.0 achteraf wel als de wereldwijde toepassing van internettechnologie waarbij mensen, apparaten en zelfgenererende code gelijkwaardige of in ieder geval gebalanceerde rollen hebben leren spelen. Dystopia kun je altijd roepen, angst regeert (nu eenmaal een stuk makkelijker).
Dank Fred voor je uitgebreide reactie. En laat ik het maar gezegd hebben: web3 is een zinloze term net als dat web 2.0 dat was.
Rond 2000 dacht ik dat de browser niet een lang leven zou hebben en dat er een soort browser zou komen waarmee je sneller veel mooiere dingen zou kunnen maken, soort flash on steroids. Maar dat is nooit gebeurd. Persoonlijk geloof ik overigens ook niet in cryptovaluta, blockchains en NFT. Maar de algemene tendens die ik lees is dat web3 vooral de tokenization is van het internet. Decentralisatie versus de grote corporates zoals Facebook, Instagram, Whatsapp, TikTok, Snap, LinkedIn, Twitter, etc.
However.
De metaverse is ook zo’n loze term die niets concreets is, maar toch zit er wel iets in. De wens om te beleven zonder dat je hiervoor rijk hoeft te zijn. En iedereen die voor het eerst een oculus op zet zal dat eerste gevoel onthouden. En als je nu eens wat video’s bekijkt die je met de term “Varjo XR-3” kunt vinden, dan zie je al een beetje hoe next level eruit ziet. Combineer dat met drukpakken en van die loopplaten en dan wordt dat al best spectaculair. Juist met AR kun je een stukje realiteit virtualiseren. En met iteratie verwacht ik hier toch wel spectaculaire resultaten van. Niet nu zo’n bril nog 6000 dollar kost, maar de oculus quest 2 voor 350 euro is een spectaculaire koop. Het wordt onderschat hoeveel innovatie daar in zit.
Als ik kijk naar de cryptovaluta wereld en de misinformatie dan vind ik een dystopia niet vergezocht. Toen ik voor het eerst het woord “klimaatlockdown” hoorde kon ik me er ineens van alles bij voorstellen. De frictie tussen de haves and have nots….
En dat is natuurlijk leuk aan dit soort artikelen…. over een paar jaar kun je zien hoe deze oud worden zoals we nu voorspellingen van chriet titulaer zien uitkomen…,
Pff, gelukkig blijken we het toch eens te zijn, grosso modo, Henry, top!
Ik sta te popelen om zelf een Quest te kopen. En ja, Facebook draagt (nog steeds) echt substantieel bij aan de VR-ontwikkeling. Maar je koopt alleen een gebruiksrecht en zonder Facebook account is er nog weinig lol aan te beleven. Dus ergens is er blijkbaar toch ook iets van een dystopia in mijn achterhoofd. Vijf jaar geleden deed ik wat voorspellingen over VR hier in Computable. In hoeverre ik juist zat toen, moet nog blijken, maar leuk om terug te lezen is het wel al: https://www.computable.nl/artikel/opinie/digital-innovation/5918368/1509029/2016-was-toch-het-jaar-van-virtual-reality.html
Inderdaad een beetje magertjes want de ‘moneyball’ van VR/AR in de sport kent een stormachtige ontwikkeling. VR + AR = MR want de visuele overlays zijn al aardig ingeburgerd bij sportuitzendingen. En dat is nog maar het topje van de ijsberg want de inzet van technologie in de sport draait om de prestatie en beleving. Ik heb recentelijk dan ook een soort van Google Glass gekocht alleen dan anders want draagbare technologie zorgt voor een stormachtige ontwikkeling in de moderne datasynthese van All People Seems To Need Data Processing aangaande waardevermeerdering via DIKW.
Ik heb dan ook nog een opinie op de plank liggen over de ontwikkeling van de swim-o-matic tot op heden omdat het menselijk oog gewoon het verschil niet ziet tussen 0,01 seconden. De inzet van technologie in de arbitrage is trouwens tweeledig want zie tegenwoordig nog maar de vrijwilligers te vinden ervoor. Henri c.s. zitten de hele dag met een VR-bril op hun eigen planeet.
Wat zou de schrijver bedoeld hebben ?
een bekende vraag op de middelbare school, boekbespreking.
altijd wel bijdehandte klasgenoot die vond dat je dat het beste aan de schrijver zelf kon vragen.
Gelukkig is dat hier niet nodig.
want wat hebben metaverse en web3 gemeen volgens de auteur ?
het zijn loze termen.
en wat is web3 ?
platgeslagen de “de laag die wordt toegevoegd met blockchain, cryptovaluta en non-fungible tokens…”
waar de schrijver zelf van zegt er niet in te geloven.
“De metaverse is ook zo’n loze term die niets concreets is, maar toch zit er wel iets in”
De visie van de auteur …
lange termijn visie wordt onderschat en korte termijn overschat.
Prima natuurlijk alleen wel vreemd om dan aan te komen met een verhaal dat we de toekomst maar moeten afwachten maar dat we nu al wel een leuke VR bril hebben voor 350 euro. Fred gaat er ook eentje halen.
‘Als ik kijk naar de cryptovaluta wereld en de misinformatie dan vind ik een dystopia niet vergezocht. Toen ik voor het eerst het woord “klimaatlockdown” hoorde kon ik me er ineens van alles bij voorstellen. De frictie tussen de haves and have nots….’
Dat kan veel korter: vroeger was alles beter.
Dino, je bent weer scherp! Mijn doel als schrijver is om de twee termen toe te lichten. En je verdraait wel mijn uitspraak zoals “lange termijn visie wordt onderschat en korte termijn overschat”. Dat is niet wat ik schrijf. Wat ik bedoel is dat men allemaal vergezichten schildert met metaverse terwijl de huidige metaverse nog weinig voorstelt. Toch zie ik er op de lange termijn wel wat in. Kijk maar naar internet. Dat was ook erg beperkt in het begin terwijl het nu dominant aanwezig is in de maatschappij.
Thuiswerken was ook maar mondjesmaat, daar is in twee jaar tijd toch wel heel veel verandering in gekomen. Teams was in het begin ook niets… nu is het niet meer weg te denken.
En vroeger was zeker niet alles beter! Maar de bedreigingen die we zien zijn wel heel reëel.