Ziekenhuizen zijn voor hun ziekenhuisinformatiesysteem (zis) of elektronisch patiëntendossier (epd) sterk afhankelijk van hun huidige leverancier. Doordat overstappen naar een ander systeem ingewikkeld en duur is, hebben leveranciers zoals ChipSoft en Epic al snel een sterke positie. Dit kan verschillende negatieve gevolgen hebben, vindt de Autoriteit Consument & Markt (ACM).
De ACM waarschuwt voor een vendor lock-in. De toezichthouder bereidt de concept ‘Leidraad ICT in de zorg’ voor. Medio volgend jaar zal de organisatie dit concept ter consultatie aanbieden. De leidraad verduidelijkt voor ict-leveranciers en andere marktpartijen de kaders en verplichtingen die voortkomen uit de mededingingsregels.
Tussenstand
Ter voorbereiding publiceert de ACM alvast het rapport ‘ZIS/EPD-systemen: Marktproblemen en oplossingsrichtingen, een tussenstand’ (pdf). Hierin signaleert de toezichthouder het gevaar van verminderde interoperabiliteit. Daardoor nemen de overstapkosten toe, terwijl de uitwisseling van gegevens tussen zorginstellingen minder goed tot stand komt. Ook kan het leiden tot onredelijke technische of contractuele beperkingen voor de gebruikers van de systemen. Mogelijk leidt het ook tot hogere tarieven dan tot stand zouden zijn gekomen zonder die overstapdrempels.
Andere ict-leveranciers die afhankelijk zijn van toegang tot de ziekenhuissystemen, kunnen bovendien moeilijk hun diensten aanbieden. Dit remt bijvoorbeeld de ontwikkeling van nieuwe functionaliteiten. Daardoor rest er voor ziekenhuizen minder keuze. Deze gevolgen hebben een negatief effect op de zorgkosten en innovatie. Uiteindelijk is de patiënt de dupe van een vendor lock-in door inefficiënte of lagere kwaliteit van zorg.
Oplossingsrichtingen
De ACM schetst in deze tussenstand een aantal mogelijke oplossingsrichtingen om de werking van de markt voor zis-, epd- en aanpalende systemen te verbeteren. Voorop staat dat voor ict-leveranciers en andere marktpartijen regels gelden die voorkomen dat hun gedrag de mededinging beperkt. Zo mogen leveranciers geen misbruik maken van hun economische machtspositie. Evenmin mogen ze in hun contracten met afnemers bepalingen opnemen die de mededinging kunnen beperken.
In de ‘Leidraad ICT in de zorg’ wordt dit kader uitgewerkt. Daarnaast benadrukt de ACM opnieuw dat er samenwerkingsmogelijkheden tussen ziekenhuizen zijn om hun onderhandelingspositie ten opzichte van leveranciers versterken. Ook kan een betere samenwerking tussen leveranciers van ict-systemen in de zorg leiden tot betere open toegang tot én uitwisseling van gegevens tussen de verschillende systemen.
Markt
In de markt voor zis- en epd-systemen lijken de kaarten geschud. ChipSoft is veruit marktleider met 51 ziekenhuizen als klant, gevolgd door Epic die elf ziekenhuizen bedient. Nexus heeft zeven klanten, terwijl Cerner/SAP aan vijf hospitalen levert.
In de afgelopen vijftien jaar hebben meerdere aanbieders van zis- en epd-systemen geprobeerd om toe te treden tot de Nederlandse markt. Het merendeel van deze pogingen was weinig succesvol, door implementatieproblemen of doordat weinig ziekenhuizen kozen voor het systeem in kwestie. Hierdoor zou voor de leverancier dan onvoldoende schaalgrootte worden bereikt.
