De Koninklijke Bibliotheek (KB) heeft het collectieproject rondom de homepages van de vroegere internetprovider Xs4all gecompleteerd. Gedurende de afgelopen twee jaar wist het webarchiveringsteam van de nationale bibliotheek 3.244 Xs4all-homepages uit de periode 1994-2001 voor de eeuwigheid te bewaren.
De Xs4all-webcollectie vormt de grootste Nederlandse verzameling van contextueel verbonden, van oorsprong digitaal erfgoed uit de vroege internetperiode. Kees Teszelszky, conservator Digitale Collecties bij de KB, beschouwt de nieuwe webcollectie als het innovatiegeheugen van webpionierend Nederland: ‘De homepagemakers experimenteerden met vroege vormen van sociale media, online communicatie, webshops, innoverend webdesign, virtuele werelden en nieuwe publicatievormen voor kunst en literatuur online. De rode draad van de internetcultuur destijds was het verkennen van de spannende, nieuwe digitale wereld waarbij optimisme, humor en nieuwsgierigheid leidend waren.’
Het team webarchivering van de KB begon met het aanleggen van de collectie in 2019, toen ict-concern KPN aankondigde met dochteronderneming XS4ALL te zullen stoppen. Teszelszky: ‘Daarmee dreigde dit belangrijke deel van de Nederlandse digitale cultuurgeschiedenis te verdwijnen. En dat moesten we voorkomen, omdat deze autonome homepages aan de wieg stonden van veel basisbeginselen van de latere internetcultuur.’
Topstukken
Voor de verzameling maakte de KB een selectie uit de ongeveer negenduizend homepages die online nog beschikbaar waren. Vierhonderd pagina’s werden gelabeld als topstukken, waaronder bijvoorbeeld het virtuele huisje van Liesbet, een van de eerste interactieve 3d-thuispagina’s uit 1995, het WWW-schrijversforum, het eerste online forum voor beginnende schrijvers en dichters uit 1994, en de allereerste homepage die online kwam in juni 1994.
Met de webcollectie wil de KB toekomstige onderzoekers en belangstellenden een blijvend en representatief beeld geven van de vroege, Nederlandse digitale cultuur. De collectie is vanaf begin 2022 te bestuderen in de leeszaal van de KB in Den Haag (door bezoekers in bezit van een geldige jaarpas). Daarnaast is de collectiebeschrijving voor iedereen toegankelijk via deze link: https://doi.org/10.5281/zenodo.5055570.
