Blockchain is de hype voorbij. Van de technologie werd lang beweerd dat de oplossing op zoek was naar een probleem. Die is gelukkig gevonden: datadeling.
Hoe kunnen we in logistieke en productieketens op een veilige manier data tussen de verschillende ketenpartners uitwisselen zonder de integriteit van de data aan te tasten en als verschillende partijen vertrouwen in elkaar houden? Victor van der Hulst, expert in blockchain & smart contracts schetste tijdens een zogeheten Powersessie op de recente ict-vakbeurs TBX een positief beeld van een veelbelovende technologie die heel even morsdood leek.
Van der Hulst is werkzaam in het lectoraat Supply Chain Finance aan Hogeschool Windesheim in Zwolle. Hij is tevens programmamanager van Spark! Living Lab, een samenwerkingsverband tussen Windesheim, TNO, TU Delft, Blocklab, Evofenedex en SCF Community. In deze samenwerking onderzoeken de partijen datadelingstechnologie, zoals blockchain en internet of things (iot), in supply chain en logistiek.
‘Er is leven na de dood’, zo schreef Van der Hulst in een opiniebijdrage op Computable.nl van 19 januari dit jaar. De technologie is weer terug bij de basis: een mechanisme voor het inrichten van een onwijzigbaar grootboek (ledger) met niet te kopiëren, ’peer-to-peer’ uitwisselbare gegevens, in chronologische volgorde vastgelegd, van transacties van digitale assets. De technische knelpunten van de open source software achter blockchain, zoals schaalbaarheid, decentralisatie en beveiliging, zijn inmiddels opgelost.
Daarmee komt de weg vrij voor een toepassing met heel veel potentie: ’smart contract’. Als tekst gevat in documenten zijn contracten veelal uiterst complex en vergen de betrokkenheid van een derde partij die het contract op juridische/financiële grondslagen controleert en in een register bewaard. De controle kan via een algoritme en de registratie kan ook via het elektronische logboek van een blockchain. Die is transparant voor de participanten in een bepaalde keten en maakt het controleproces op de afspraken en condities dus een stuk simpeler zonder dat er een apart orgaan in het leven moet worden geroepen.
Fooien uitdelen via Twitter
Terwijl een blockchain prima is toe te passen zonder een digitale munt, staat voor sommigen de blockchaintechnologie toch synoniem voor bitcoin. Van der Hulst weet te vertellen dat Twitter de techniek van het Bitcoin Lightning Network heeft omarmd met als doel binnen een jaar betalingen via het socialmediakanaal mogelijk te maken zonder tussenkomst van een bank. Voor de gebruikers zijn de transactiekosten heel laag, waardoor het betaalsysteem zich prima leent om op elke plaats op de wereld met internetvoorziening via Twitter bijvoorbeeld fooien over te maken naar mensen die je een goede service verlenen.
Een ander voorbeeld van een op blockchain gebaseerd betalingssysteem met goede vooruitzichten is Diem, voorheen aangeduid als fka Libra. Eigenaar Facebook beoogt er een veilige en laagdrempelige betaalvoorziening mee te bieden aan de vele inwoners van landen, waar het initiëren van financiële transacties complex is door het ontbreken van een betrouwbaar bancair systeem.
Stablecoins
Vertrouwen vormde ooit de basis van de financiële wereld. Helaas heeft dat vertrouwen mede door de financiële crises en incidenten bij diverse financiële instellingen een flinke knauw gekregen. Een toenemend aantal mensen zoekt naar mogelijkheden om buiten de banken om hun transacties te regelen. Blockchaintechnologie faciliteert dat voornemen. Een bancair systeem waarop mensen denken te kunnen vertrouwen, kenmerkt zich door stabiliteit van de gebruikte munt.
Stablecoins moet een oplossing bieden voor de grilligheid in het waardepatroon van cryptomunten. De Chinezen zien er wel brood in. De belangstelling voor Stablecoins is ook de Europese Centrale Bank niet ontgaan. De bankpresident, mevrouw Lagarde, heeft aangekondigd voorop te willen lopen met een gereguleerde digitale munteenheid, de zogeheten ’Central Bank Digital Currency’ (CBDC). In Duitsland willen tweehonderd banken cryptomunten adopteren maar dan wel compatibel met ’smart contracts’.
Blockchainplatform vervangt erp- en bancaire systemen
De Windesheim-lector voorziet een architectuur van decentraal financieren (defi) met een serieuze ’stack’ van producten, applicaties en platformen. De waarde-uitwisseling gaat van ‘peer to peer’ zonder tussenkomst van een derde partij. In zijn visie is er plaats voor: CBDC, een Decentrale Exchange (DEX), de probleemloze betaling in vele asset-soorten; lenen en uitlenen en grensoverschrijdend en branche-overschrijdend transactieverkeer, zowel voor bedrijven als voor consumenten.
Blockchain leidt volgens hem tot nieuwe businessmodellen. Erp-systemen, ingericht voor kopers en verkopers en de daarmee corresponderende bancaire verwerkingssystemen plus de aanvullende handmatige controleprocedures door juristen en fiscalisten, worden vervangen door één blockchain-platform met ‘tokens’.
Cryptokitties
In smartcontracts kan de bewijsvoering aanzienlijk eenvoudiger verlopen. Van der Hulst laat in dat verband de toehoorders tijdens zijn Powersessie kennis maken met het fenomeen ’non-fungible ’token’ (NFT), een eigendomsbewijs in de vorm van een koppeling op een blockchain aan een uniek niet uitwisselbaar digitaal object, geregistreerd via een smartcontract. Daarmee biedt blockchaintechnologie de mogelijkheid om unieke verzamelobjecten digitaal te verkopen. Die items kunnen op zich ook digitaal zijn, zoals bijvoorbeeld Cryptokitties, waarmee je digitale katten kunt kopen, ze jongen laten krijgen om die vervolgens weer te verkopen.
De omvang van de NFT-markt wordt nu nog geschat op een paar honderd miljoen. Dat bedrag zou spoedig wel eens naar enkele miljarden kunnen oplopen. Bij het internationale veilinghuis Christie’s is al een digitaal geregistreerd kunstwerk verhandeld voor een bedrag van bijna zeventigduizend dollar. Het bijzondere is, dat ook al ben je geen eigenaar, je een afbeelding van digitale kunst wel kunt zien. NFT’s zijn altijd uniek in tegenstelling tot ’fungible tokens’, zoals aandelen of munten die uitwisselbaar zijn.
Een vervolg op Second Live
De ’tokens’ maken het volgens Van der Hust mogelijk om fysieke objecten te beheren met behulp van hun digitale representant, de zogeheten ’digital twin’. Voor een consistent beheer daarvan volstaat één blockchain-platform, terwijl de items in fysieke vorm op verschillende manieren beheerd moeten worden met meer dan één systeem of helemaal geen systeem.
De blockchaintechnologie sluit daarmee naadloos aan op de volgende versie van het internet. Het huidige is gebaseerd op het delen van pagina’s. In een volgende generatie, web 3.0, koppelt men virtuele 3d-ruimtes waarin je interactief rondkijkt en interacteert. Facebook experiment met deze zogeheten Metaverse, een netwerk van virtuele 3D-werelden die er permanent is. Een vervolg dus op Second Life uit 2003, een digitaal bestaan dat uiteindelijk in schoonheid is gestorven.
