Blockchain: ict voor (zelf)bedriegers

De blockchain lijkt een blijvertje. Niet omdat er eindelijk zinvolle toepassingen zijn, maar omdat wij bedrogen willen worden. Blockchain is iets voor pilotprojecten die in stilte sterven of resulteren in een gesloten, oncontroleerbare 'claimchain'-toepassing. Er lijkt echter te veel geld en prestige in deze totale foptechnologie gestoken om ermee te stoppen.

Hoelang mag een technologie erover doen om zich te bewijzen? Vijf jaar, een decennium? En in de ict, de sector waarin alles zo snel gaat? Bij blockchain is dat interval eigenlijk nul, want blockchain begon met – letterlijk – een kassucces genaamd Bitcoin.

Nu, dik twaalf jaar later, zijn we nog steeds op zoek naar een tweede toepassing. In Nederland hebben we sinds jaren een Dutch Blockchain Coalition (www.dutchblockchaincoalition.org) die het volgende meldt: ‘Enkele initiatieven naderen de fase van prototype en zullen naar verwachting binnen enkele jaren [sic] operationeel zijn.’

Blockchainkoningin

In 2018 – drie jaar geleden alweer – schreef ik op Computable.nl een drietal ‘Blockchain Debunked‘- artikelen. Ook zocht ik contact met de meest zichtbare blockchain-evangelisten. Rutger van Zuidam was de organisator van met belastinggeld gesponsorde blockchainhackatons, maar ook de bedenker van de Groninger Stadjerspas, een korting-app voor armlastige Groningers. Nou is een onhebbelijkheid van blockchain dat de code en de data toegankelijk moeten zijn. Zo niet, dan is nooit vast te stellen of iets echt ‘blockchain’ is of een trage database-toepassing. Een gesloten blockchain is ‘claimchain’ en dan wordt het open huis voor marketeers en echte oplichters. Afijn, Van Zuidam meldde dat code noch data toegankelijk waren. Dan weet je genoeg.

Nergens was en is blockchain zo populair als in overheidsland en de blockchainkoningin aldaar was Marloes Pomp. Ik kwam haar tegen via de website www.blockchainprojects.nl die oogde als iets officieels, een overheidssite. Het bleek een website van Marloes Pomp BV die meteen doorlinkte naar www.blockchainpilots.nl. Er waren – toen ook! – geen echte projecten maar veel pilots, 35 om precies te zijn. Ik vroeg mevrouw Pomp of ze de top vijf van meest kansrijke wilde benoemden zodat ik er wat dieper in kon duiken. Pomp gaf direct aan dat ze betwijfelde of er ook maar één kansrijke pilot bij zat.

Natuurlijk zijn deze evangelisten de eerste die uit beeld verdwijnen wanneer de profetie faalt. Uiteraard gebeurt dat in stilte. De Zuidams en de Pomps zullen de laatste zijn om te melden dat het niets wordt met blockchain. Www.blockchainprojects linkt nu door naar www.govtech.institute voor de komende hypes. Warm aanbevolen! Overigens zijn naar verluidt ook grote blockchainfollowers als IBM bezig om hun blockchainteams op te doeken, eveneens in stilte.

Nijpend

Voor diehard-blockchainers is de situatie sinds 2018 onderhand nijpend geworden. Zonder nuttige, bewezen toepassingen is de enige uitweg die van de Dutch Blockchain Coalition: blijven roepen dat er toepassingen komen. Zolang de overheid financiert en niemand belang heeft om ‘houd de dief’ te roepen, trekt de subsidiekaravaan verder. Claimchain, beweren dat iets onzichtbaars blockchain is, wordt natuurlijk ook toegepast, maar is bijna letterlijk de nieuwe kleren van de keizer. Retailers als de Rabobank en Albert Heijn bewerken er consumenten mee, maar b2b is het buiten de overheid kansloos.

En zelfs de top bij de subsidieverstrekker, het ministerie van EZK, beseft dat (sorry, geen namen).
Helaas is er te veel ambtelijk prestige en belastinggeld in de blockchainluchtspiegeling geïnvesteerd om de stekker eruit te trekken. Blockchain zit in de jaarbudgetten van instituten als TNO en diverse ministeries en het er uit krijgen kost jaren.

Kassucces

Zonder succesvolle, bewijsbare blockchaintoepassingen verschuift de aandacht onvermijdelijk naar het oorspronkelijke kassucces: de Bitcoin. Helaas is het juist de blockchain die de grootste bedreiging vormt voor de Bitcoin en andere cryptomunten. Het volledig open bitcoin-platform is niet schaalbaar en verbruikt astronomische hoeveelheden energie, problemen die inherent zijn aan het blockchain-algoritme. Een blockchaintoepassing die er geen last van heeft is ofwel onveilig, ofwel een claimchain-leugen.

Al in 2018 beschreef ik dat er hard werd gewerkt aan het oplossen van deze problemen, namelijk door het omzeilen van het blockchain-algoritme (voor liefhebbers: Lightning Network, Proof of Stake). Helaas is dat in 2021 nog onvoldoende gelukt. Nederlandse politici met een hipsterachterban (sorry, geen namen) negeren de Bitcoin CO2-bom, maar opeens zijn daar China (energieslurper #1) en Elon Musk (‘alleen groene Bitcoins’) die de kat de bel aanbinden. Opeens lijkt de kans groot dat er eindelijk energie wordt gestoken in het verwijderen van de blockchain als Bitcoins-block aan het been.

Hoe dan ook is blockchain passé. De resterende gelovigen zijn subsidietrekkers of slachtoffers van hardnekkig zelfbedrog. Maar natuurlijk is niemand onfeilbaar. Ikzelf dacht eind 2018 dat de blockchainhype bijna over was. Ik zat ernaast en zal voor straf nog een of twee meer technische artikelen wijden aan deze technische dwaling.

Laten we voor één keer iets leren van een ict-mislukking. Deze is ernstig genoeg.

Dit artikel verscheen ook in Computable-magazine #03/2021.