De Vereniging voor zakelijke B2B informatie (Vvzbi) heeft het kort geding tegen de Kamer Van Koophandel (KVK) deels gewonnen. De KVK had aangegeven vanaf 1 december 2021 zijn vermeende databankenrecht op het Handelsregister tegenover de leden van de vereniging te gaan handhaven. De rechter heeft nu geoordeeld dat de KVK de status quo dient te respecteren zolang er nog geen uitspraak is over de vraag of de KVK daadwerkelijk een databankenrecht heeft.
De Vvzbi begon eerder een bodemprocedure tegen de KVK over de nieuwe gebruiksvoorwaarden van het Handelsregister, op basis van een beweerdelijk databankenrecht. Volgens de vereniging rust er echter geen databankenrecht op het publieke register en dreigt het wettelijk beschermde recht op het hergebruik van Handelsregister-informatie door de KVK te worden uitgehold.
De kortgedingrechter heeft nu bepaald dat zolang deze procedure loopt, de KVK de status quo moet respecteren en geen nieuwe gebruiksvoorwaarden aan de leden van de Vvzbi mag opleggen. Zij hoeven dus hun bedrijfsprocessen niet aan te passen, terwijl het nog allerminst zeker is of de grond hiervoor wel rechtsgeldig is.
Voor de bodemprocedure die Vvzbi is gestart, moet nog wel een zittingsdatum worden geprikt. In de tussentijd spande de vereniging een kort geding aan. Die is deels gewonnen. In een andere eis – dat de KVK verplicht wordt zijn signaal- en updateservice voor alle belangstellende partijen beschikbaar te maken – ging de rechter niet mee. Signaalberichten hebben betrekking op bepaalde gebeurtenissen, zoals bijvoorbeeld insolventies, nieuwe inschrijvingen en wijzigingen in rechtsvorm. Updateberichten worden verzonden bij elke verandering in het Handelsregister.
KVK en Vvzbi
De KVK laat in een reactie weten te overwegen in hoger beroep te gaan. Verder stelt het bestuursorgaan blij te zijn ‘dat de rechter heeft aangegeven dat KVK een databankenrecht heeft en op basis daarvan voorwaarden kan stellen. In dit zelfde licht zijn we blij dat de rechter heeft geoordeeld dat KVK met de plannen over de signaal- & updateservice door mag gaan en dat KVK deze service niet verplicht open hoeft te stellen voor de Vvzbi-leden. KVK ziet graag dat dit product beschikbaar wordt gesteld voor een beperkt aantal afnemers, waarbij signalen dan alleen gebruikt mogen worden ter ondersteuning van zwaarwegende doeleinden, zoals het voorkomen van witwassen en financieren van terrorisme.’
Vvzbi is opgericht door zes aanbieders van krediet- en bedrijfsinformatie Altares Dun & Bradstreet, CreditDevice, Creditsafe, Company.info, DR3Data en Graydon. De branchevereniging meent dat de KVK met de opgestelde regels een monopolie wil verkrijgen op het gebruik van dit register, wat in strijd is met de Europese Hergebruikrichtlijn en de Open Data Richtlijn. Deze richtlijn schrijft voor dat openbare overheidsinformatie ruim beschikbaar moet zijn voor diensten met toegevoegde waarde en dat overheden hergebruik van dit soort informatie niet met een databankenrecht mogen beperken. Nu (her)gebruiken Vvzbi-leden bijvoorbeeld informatie uit het Handelsregister en verrijken dit om zo commerciële diensten aan te bieden.
Open State Foundation
Vvzbi trekt in haar strijd tegen de KVK op met de Open State Foundation (OSF). Deze belangenbehartiger voor open data wil in navolging van de Europese Hergebruikrichtlijn dat het raadplegen van het Handelsregister gratis wordt. In andere Europese landen is dat al het geval. Jesse Renema, senior projectleider bij de OSF, toont zich tevreden over de uitspraak van de voorzieningenrechter. Het hergebruik van data gaat voorlopig niet op slot. ‘We zijn geen partij in de rechtszaken die Vvzbi voert maar we hebben nauw contact. Zo hebben we samen met de Vvzbi, de FNV en Tax Justice Nederland een advies opgesteld in het kader van de open consultatie die het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en de KVK zijn gestart over hoe data uit het Handelsregister verstandig gebruikt moeten worden.’
Voor de FNV en voor Tax Justice is het open houden van het Handelsregister en diensten die de Vvzbi-leden daarmee aanbieden van groot belang. FNV gebruikt die gegevens bijvoorbeeld in onderzoek naar malafide praktijken (onder andere bij detacheringsbureaus). Tax Justice Nederland is een netwerk van acht Nederlandse maatschappelijke organisaties en vakbonden dat zich inzet voor een eerlijk belastingsysteem en voor meer transparantie van bedrijven en overheden. Het netwerk gebruikt voor zijn onderzoek en adviezen onder meer informatie uit het Handelsregister en is ook niet gebaat bij een beperkter gebruik ervan, legt Renema uit.
Hij kijkt met spanning uit naar de bodemprocedure. ‘Het is goed nieuws dat er kritisch wordt gekeken naar Databankenwet en de toepassing ervan. Het is een complexe, moeilijk te interpreteren wet met veel uitzonderingen die alleen maar vragen op roept.’
In de wet staat bijvoorbeeld dat bedrijven die significante investeringen hebben gedaan commerciële diensten met de data uit het Handelsregister mogen opzetten. Maar ‘significant’ wordt voor de rest niet duidelijk omschreven, aldus Renema.
Nieuw kabinet
De OSF kijkt met een schuin ook naar de kabinetsformatie. Als een nieuw kabinet rond is laat de opendatabehartiger zeker van zich horen, al praat de OSF nu ook al met Tweede Kamerleden, meldt hij. Daarbij gaat het onder meer over het ubo-register, de uitbreiding van het KVK-register. Deze uitbreiding met meer persoonlijke informatie vloeit voort uit de vierde Europese anti-witwasrichtlijn uit 2015. Die stelt dat ondernemingen vanaf september 2020 verplicht zijn om hun eigenaren of de personen die zeggenschap hebben in te schrijven in een ubo-register, oftewel een register met informatie over de ‘ultimate beneficial owner’ (ubo: de ‘uiteindelijke belanghebbende’).
De OSF maakt zich zorgen dat naast het Handelsregister dit ubo-aanhangsel eveneens op slot gaat. ‘Beide registers moeten open én gratis raadpleegbaar zijn. Natuurlijk begrijpen wij de nuance en hebben wij begrip voor de privacystandpunten. Zo steunen wij het voorstel om de adres- en handelsgegevens van zzp’ers uit het Handelsregister te halen. Dat heeft geen toegevoegde waarde. Daarover is overigens al een voorstel ingediend in de Tweede Kamer maar Mona Keijzer, de huidige staatssecretaris van EZK, is het er niet mee eens’, stelt Renema.
