De enkele weken geleden gelanceerde Amsterdam Data Exchange (Amdex) is warm ontvangen, zo stelt Willem Koeman van de Amsterdam Economic Board, een van de initiatiefnemers. Ook Michiel Steltman van DINL juicht het toe als belangrijk element binnen een grotere uitdaging: vertrouwen in cloud computing in zijn algemeenheid.
‘Vanuit academische instellingen is er interesse getoond om onderzoeksdata toegankelijk te maken; bedrijven hebben aangeboden om samen te werken en infrastructuur beschikbaar te stellen. Ook hebben data-eigenaren aangegeven te willen verkennen of zij een op Amdex gebaseerde use-case kunnen ontwikkelen’, vertelt Koeman. Aangevend dat het initiatief duidelijk in een behoefte voorziet: ervoor zorgen dat partijen elkaars data op een vertrouwenwekkende manier kunnen en mogen gebruiken. Eigenlijk is Amdex een ‘data-notaris’: een instantie die erop toeziet dat betrokken partijen heldere afspraken maken over datadeling en deze naleven.
Dataspaces
Koeman verwoordt het aldus: ‘Amdex maakt het mogelijk de voorwaarden waaronder data beschikbaar worden gesteld digitaal vast te leggen en na te leven. Hiermee nemen we een belangrijke drempel weg voor partijen om hun data toegankelijk te maken voor anderen. Het wordt mogelijk voor organisaties om datasamenwerkingen – dataspaces – rondom een gezamenlijk thema of vraag op te zetten met behoud van soevereiniteit over ingebrachte data.’
In zijn ogen is het uniek dat Amdex de digitale contracten generiek toepasbaar wil maken. ‘Bestaande dataspaces zijn veelal maatwerk en vragen daardoor stevige investeringen en brengen lange ontwikkeltijden met zich mee. Door het herbuikbaar maken van de technologie en door beheer te beleggen bij een vereniging beoogt Amdex dit goedkoper, sneller en betrouwbaarder te doen.’
Hij ziet dat Amdex de Nederlandse bijdrage kan zijn aan de ontwikkeling van Gaia-X, een gefedereerd systeem dat verschillende Europese aanbieders van dataopslag en infrastructuur aan elkaar koppelt als antwoord op de niet-Europese cloud-grootmachten. ‘Dit zou passen binnen de lange historie die Nederland heeft met exchanges, waaronder de effectenbeurs en internet exchange’, aldus Koeman.
Vopak
Er zijn natuurlijk al (particuliere) dataspaces. Denk aan Vopak dat data verzamelt van scheepsbewegingen en beschikbaar stelt aan aangesloten rederijen die daarmee enorme besparingen bewerkstelligen door efficiëntere routes te kiezen. ‘Amdex verzamelt zelf geen data’, reageert Koeman. ‘Maar zorgt dat deze toegankelijk worden gemaakt voor anderen onder eigen voorwaarden. Een voorwaarde kan zijn dat data alleen toegankelijk is voor een algoritme en slechts de analyse mag worden terug gestuurd. De vraag is niet zozeer of Vopak bij Amdex moet aansluiten, maar of zij een (business)case zien in het toegankelijk maken van hun data voor derden, of dat zij hun eigen data kunnen verrijken met data van een ander. Als die case er is, dan is één van de manieren om een dataspace te starten met andere partijen rondom een bepaald onderwerp, waarbij Amdex wordt gebruikt om zeker te zijn dat afspraken worden nageleefd.’
Andere dataspaces zijn voorzien in het verkeer, gezondheidszorg, (academische) onderzoeksprojecten, voorspellend onderhoud en het ‘Omgevingsregister’ met data over de gebouwde omgeving, waaronder bruggen, lantaarnpalen, wegen en dijken.
Samenwerking
Data is het nieuwe goud. Willen organisaties dat wel delen? ‘Amdex is primair bedoeld voor data-eigenaren die data willen delen en de technologieleveranciers die dit mogelijk maken. Amdex vult een stukje van de datadeel-puzzel in door te zorgen dat afspraken die worden gemaakt digitaal worden afgedwongen. Gezamenlijk maken de data-eigenaren en technologieleveranciers een keuze of zij gebruik willen maken van Amdex. Uiteindelijk is het aan een organisatie om te bepalen of er genoeg belang is om data beschikbaar te stellen aan anderen. Vooralsnog zien we dat veel partijen dat best willen, maar dat dit zeer moeizaam gaat door twijfel over eigenaarschap, veiligheid en het behouden van een eerlijk speelveld, waardoor samenwerking vaak traag op gang komt.’
Dit raakt een dieper liggend gevoel: vertrouwen in cloud computing. Zijn mijn data wel veilig opgeslagen, kan niemand ze ongewild manipuleren, blijf ik eigenaar? ‘Dat soort vragen spelen een rol’, vindt Michiel Steltman, directeur van de stichting Digitale Infrastructuur Nederland (DINL). ‘Ik ben blij met de Amdex, want dan heb je niet meer de discussie waar data worden opgeslagen bij partijen die aan een project werken. De één wil Dropbox, de andere Microsoft 365, een derde Google Drive. En vervolgens gebeurt er niks. Amdex maakt die discussie overbodig. Dat is winst.’
Methoden ontwikkelen
‘Maar deze discussie raakt een dieper liggend probleem: het vertrouwen van organisaties in cloud-aanbieders. Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft de Online Trust Coalitie opgericht om eenduidige, efficiëntere en laagdrempelige methoden te ontwikkelen waarmee leveranciers van clouddiensten kunnen aantonen dat hun diensten betrouwbaar en veilig zijn en die het validatieproces van de afnemers ondersteunen. Dat gaat verder dan it-security. Het is taaie kost’, licht Steltman toe.
De eerste stap is volgens hem te erkennen dat cloud de drager is van de huidige Nederlandse economie, cultuur en onderwijs. ‘Cloud zit overal. Dat moet je als eerste erkennen. Vervolgens moet je vaststellen wat vertrouwen inhoudt. En ten slotte moeten we met elkaar bepalen hoe je controleert of een organisatie voldoet aan het vastgestelde vertrouwen. Dat moet een onafhankelijk controle-instituut zijn dat minstens twee keer per jaar audits doet. En vervolgens rapportages maakt dat zelfs begrijpelijk is voor Jan met de pet. Eigenlijk zou je nog vaker moeten controleren, want internet verandert constant. De discussie loopt nog.’
