Het tekort op de it-exploitatie bij Defensie dreigt in 2025 op te lopen tot bijna tweehonderd miljoen euro per jaar. Zonder ingrijpen wordt deze mismatch dramatisch. Het ministerie staat voor de pijnlijke keuze haar ambities te verlagen dan wel de financiële middelen te verhogen. Maar Defensie kan niet vooruitlopen op de besluitvorming van het nieuw te vormen kabinet.
Dit blijkt uit het rapport ‘Defensie Duurzaam Digitaal’ dat demissionair staatssecretaris Barbara Visser (Defensie) aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. Uit de vier onderzoeken die Visser naar de it bij haar ministerie liet doen, komt naar voren dat de ambities van de legertop in geen enkele verhouding staan tot de budgetten en de beschikbare it’ers. Moderne wapensystemen drijven in sterke mate op it. Maar Defensie heeft geld noch personeel.
Potjes
QA Consulting ontdekte dat Defensie van 2015 tot 2019 veel meer aan it uitgaf dan is begroot. De winst die met efficiencyslagen is gehaald, viel in het niet bij de groei van de it-uitgaven. Het gat tussen de begrote en gerealiseerde uitgaven voor exploitatie steeg van twintig miljoen euro in 2015 naar 65 miljoen in 2019. Tot nog toe lukte het de verschillen aan te zuiveren door geld uit andere potjes te halen.
Ook de financiële dekking van it-investeringsprojecten laat te wensen over. In de periode 2021-2025 is het totale investeringsbudget voor it 1,9 miljard euro, terwijl de totale behoefte liefst 6,8 miljard euro bedraagt. Overigens is het lastig om een integraal beeld te krijgen omdat de verantwoordelijkheden binnen het it-domein van Defensie tot voor kort nogal door elkaar liepen. Zonder extra investeringsruimte in it is er tot 2025 nauwelijks ruimte voor doorontwikkeling van it.
Behoefte
Tevens laat het rapport zien dat Defensie eenvoudigweg het it-personeel mist om al die plannen te realiseren. De tekorten aan it’ers nemen toe. Defensiebreed zullen in 2024 ongeveer duizend it’ers extra nodig zijn, zo heeft Capgemini berekend. Dit aantal is exclusief de personeelsbehoefte bij het Joint Informatievoorziening Commando (JIVC). Het it-bedrijf van Defensie plant voor 2023 een extra behoefte aan van 1.100 it’ers, zo calculeerde Deloitte. Vooral de behoefte aan it-capaciteit voor bedrijfsvoering, data (science) en cybersecurity is groot. Gelet op de krapte op de arbeidsmarkt zal het de defensieonderdelen niet lukken veel nieuwe it’ers aan te trekken. Uitbreiding met negentig fte per jaar is het maximum waarop is te rekenen. Het JIVC zal met hooguit honderd fte per jaar kunnen groeien. Deze cijfers staan in schril contrast tot de werkelijke behoefte.
Het rapport beveelt aan eerst de basis op orde te brengen en de juiste randvoorwaarden in te vullen. Vervolgens zal iets moeten worden gedaan aan het gat tussen ambitie en budget.
Volgens de afspraken die Nederland met bondgenoten heeft gemaakt, blijft defensie ruim binnen het budget. Zij krijgt echter veel minder geld dan is toegezegd.
Een andere zaak is of het geld goed wordt uitgegeven. Defensie wordt wellicht nog slechter geleid dan VWS, die niet weet waar de vele miljarden voor Coronabestrijding naar toe zijn gegaan. Op het ministerie van defensie zelf zitten veel politieke ambtenaren die niet weten waarover ze adviseren en schrijven. Een heldere visie over de samenhang van de projecten en reguliere taken, ontbreekt en loopt achter op de feiten. Defensie heeft ook grote problemen met het uitvoeren van complexe projecten. Goede mensen op het ministerie worden weggepest, worden geweerd, willen er niet eens werken. De ministers en staatsecretarissen van Defensie van de laatste decennia waren niet bepaald sterk en gemotiveerd bezig en hebben het alleen nog erger gemaakt. Hoge officieren die niet met de waan van de dag wilden meegaan, zijn er structureel uitgewerkt.
De informatievoorziening van defensie is belabberd. Ze hebben onder andere al jaren te weinig it-ers. Defensie is veel te laat begonnen met werven van extra it-ers, omdat de beleidsmakers niet wilden weten dat die extra it-ers nodig zijn. Onlangs blijkt dat defensie niet eens weet wie hun tolken in Afghanistan zijn geweest. Wie wil voor Nederland gaan tolken als je elk moment in de steek gelaten kan worden door datzelfde Nederland. Dat is een heel slechte zaak voor onze jongens die eropuit gestuurd worden. Die zijn afhankelijk van betrouwbare tolken. Als je zo’n heel simpele stukje informatievoorziening niet kunt regelen, wat kan je dan nog wel regelen? Een nieuw Hawija?
In een van Berts ebooks staat vast wel iets hoe je dat met goedkope indiers kunt oplossen. Benieuwd naar de softskills bij defensie 😀
6.8 miljard euro behoefte over een periode van 4 jaar …. de ambitie lijkt enigszins overspannen.
Wellicht dat er weer eens op kerntaken moet worden gefocused zoals bijvoorbeeld de verdediging van het eigen land.
IT is slechts een middel en niet een doel.