Shownotes De Dataloog (28 april 2021)

Computable is mediapartner van de podcast De Dataloog. Eens in de vier weken schuiven wij aan tafel aan om te praten over de laatste data-ontwikkelingen op het vlak van cloud computing, security en innovatie. In deze uitzending veel aandacht voor artificial intelligence. Zo blijkt het Russische deep fake-gesprek met Leonid Volkov mogelijk om een grap te gaan, schrijft Magenta-ai een nieuw Nirvana-nummer, beschikt gemeente Rotterdam over vooringenomen ai en wil de EU ai aan banden leggen. Maar er is veel meer datanieuws.

• Geestelijke vader van de pdf overleden
  In Los Altos, Californië, is Charles ‘Chuck’ Geschke overleden. Hij was een van de oprichters van het softwarebedrijf Adobe en werd bekend als mede-uitvinder van PostScript en de pdf. PostScript is een soort taal om teksten en afbeeldingen in een digitaal bestand op te slaan en deze exact hetzelfde af te drukken op een printer. PostScript vormde op zijn beurt weer de basis voor pdf, het portable document format, dat uitgroeide tot de wereldwijde standaard om snel en eenvoudig elektronische documenten te verspreiden.

Goed nieuws uit Nederland

• Bouw Amsterdam Data Exchange gestart
  Amsterdam Internet Exchange, Dexes, Surf, Amsterdam Economic Board en de Universiteit van Amsterdam zijn gestart met de bouw van de Amsterdam Data Exchange (Amdex), een neutrale en onafhankelijke infrastructuur voor veilige data-uitwisseling. De vijf initiatiefnemers omschrijven Amdex als een neutrale, niet-commerciële, digitale infrastructuur, waarop data gecontroleerd en veilig, onder voorwaarden van de eigenaar, zijn te delen. De infrastructuur moet veilige en betrouwbare data-uitwisseling mogelijk maken, waarbij gebruikers niet afhankelijk zijn van derden. Doel is om toegankelijkheid van data te vergroten om innovaties te stimuleren.
• 6 startups spekken bankrekening
  Het gaat goed met Jogo, Delft Circuits, Student Power, InfinitSpace, Mibo en Swipeguide, want deze zes Nederlandse startups haalden in april financiering op om hun bedrijf verder te laten groeien. De één zet in op productontwikkeling, terwijl de ander talent wil aantrekken. Ook is er geld opgehaald om partnerships aan te gaan.
• Tweede Kamer krijgt vaste commissie Digitale Zaken
  De Tweede Kamer krijgt een vaste commissie digitale zaken. De vaste Kamercommissie Digitale Zaken (Diza) heeft twee doelstellingen. Het eerste doel is overzicht scheppen in de maatschappelijke ontwikkelingen op het vlak van digitalisering en nieuwe technologie. Het andere doel is om te zorgen voor verbinding in de behandeling van digitale dossiers op de verschillende beleidsterreinen. De commissie Digitale Zaken telt 35 Kamerleden, met nog eens 31 plaatsvervangers. Renske Leijten (SP) is momenteel de voorzitter.
• Russisch deep fake-gesprek was mogelijk grap
  [[[PLAATJE VOLKOV]]]
  Het gesprek dat Tweede Kamerleden recent via Zoom hadden met Leonid Volkov blijkt mogelijk een grap te zijn. Leonid Volkov is een medewerker van Navalny, de Poetin-criticus die recent in hongerstaking was. Het bleek iemand anders te zijn, die met behulp van deep fake-technologie heel erg lijkt op de echte Volkov. Volkov (de echte dus) zegt dat twee Russische ‘grappenmakers’ zich voor hem uitgeven en daarbij dus deep fake-technologie gebruiken. Die technologie maakt het mogelijk een gezicht in een video(verbinding) te vervangen door een ander gezicht. Op die manier kun je iemand van alles laten zeggen. Er gaan ook geluiden op dat het Russische regime deze ‘grappenmakers’ inhuurt om politieke tegenstanders belachelijk te maken en verwarring te zaaien. Hoogleraar Computer Vision (UvA) Theo Gevers roept Nederlandse politici op voorzichtig te zijn, want de techniek om je live voor te doen als een ander bestaat, en wordt alleen maar geavanceerder.
• Isala krijgt dataoplossing voor medische analyses
  In samenwerking met Qumulo voorziet Hewlett Packard Enterprise (HPE) het Zwolse ziekenhuis Isala van een dataoplossing waarmee medische analyses snel zijn uit te voeren. Het dataplatform Qumulo wordt ingezet voor beheer en analyse van ongestructureerde data zoals medische foto’s en röntgenstraling. Met eenvoudig te schalen software defined-oplossingen om ongestructureerde data te beheren, versnelt HPE de toegang tot medische data. De patiëntenzorg kan hierdoor verbeteren.

Feit of Fictie

• Magenta-ai schrijft nieuw Nirvana-nummer
  Uitgerekend op de 27e sterfdag van Kurt Cobain (zoals bekend lid van ’De club van 27’), verscheen een gloednieuw nummer van Nirvana: ‘Drowned in the Sun’. Geen echt nummer, maar een nummer dat geheel door Magenta, een ai-programma van Google, is gecomponeerd. Magenta kreeg 25 liedjes van Nirvana als input en analyseerde melodie, ritme en tekst. Vervolgens werd een nieuw liedje gemaakt.
  Veel fans reageren teleurgesteld en vinden dit een vorm van heiligschennis. Een recensent van De Volkskrant reageerde opgelucht. ‘Knap gemaakt, maar zelfs niet genoeg als B-kant van een Nirvana-single. Het couplet gaat nog, maar in het refrein ontbreekt het muzikale vernuft volledig.’ Luister en oordeel zelf!

Academisch nieuws

• NWO maakt data beter vindbaar met unieke nummers
  De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) gaat wetenschappelijke data en publicaties beter vindbaar maken. Daartoe gaat de nationale wetenschapsfinancier ‘Persistent Identifiers’ (PID’s) invoeren. Deze unieke nummers verwijzen naar digitale objecten. Zo zijn er PID’s voor publicaties en datasets, personen, instellingen en bijvoorbeeld gesubsidieerde projecten. In samenwerking met Surf, de ict-coöperatie van onderwijs en onderzoek, is hiervoor een strategie opgesteld. De invoering gaat stapsgewijs. Behalve tot beter inzicht leiden de PID’s ook tot tijdsbesparing voor onderzoekers. Ze helpen de administratieve lastendruk te verminderen.

Boekenrubriek

• Data Science for Supply Chain Forecast
  Nicolas Vandeput schreef het boek ‘Data Science for Supply Chain Forecast’voor iedereen die data science in de supply chain sector wil toepassen. Iedere ondernemer die met het begrip ‘voorraad’ te maken heeft, wil de hoogte van deze voorraad optimaliseren. Teveel voorraad betekent hoge kosten, teveel schapruimte nodig en mogelijk bederfelijke waar weggooien. Te weinig voorraad betekent dat je klanten ‘nee’ moet verkopen, er is geen ondernemer die dat wil.
  Nicolas Vandeput heeft een uitstekend boek geschreven over hoe je dit met behulp van data science kunt doen. In het eerste deel van het boek komen allerlei algoritmes uit de statistiek aan bod (moving average, exponential smoothing, double exponential smoothing, triple exponential smoothing) en in het tweede deel wordt machine learning behandeld. Nu zijn de vraag en eerdere voorspellingen de input waarmee de machine voor jou het beste algoritme ontwikkelt.
  Alle voorbeelden worden eerst in Excel (dat snapt iedereen!) en daarna in Python uitgewerkt. Op deze manier is het ook heel nuttig voor mensen die wel handig zijn in Excel, maar nog niet in Python of R. Ook laat het boek zien wat het cruciale verschil tussen machine learning en de meer traditionele statistiek.

Securitynieuws

• Cyberburgemeesters luiden de noodklok
  De onderhandelingen over een nieuw regeerakkoord missen prioriteit voor digitale veiligheid. Veertien cyberburgemeesters roepen op tot meer vaart en borging in het overheidsbeleid. Het liefst zien ze het thema ondergebracht bij één bewindspersoon en één beleidsdepartement. Ook is meer geld voor een lokale aanpak welkom. De cyberburgemeesters zijn binnen hun regio portefeuillehouder van het cyberbeleid. De veertien stelden een pamflet op waarin zij hun wensen kenbaar maken aan de onderhandelaars over het regeerakkoord.
  De wensen zijn ingegeven door de snelle maatschappelijke digitalisering en de risico’s die hiermee gepaard gaan. De burgemeesters schrijven dat ze verantwoordelijk zijn voor informatiebeveiliging, voorbereiding op cyberincidenten en online aangejaagde ordeverstoringen en regie van lokaal veiligheidsbeleid waaronder cybercrime.

Privacynieuws

• Vooringenomen ai in Rotterdam
  De Rekenkamer Rotterdam heeft geconstateerd dat er vooringenomenheid in een door Rotterdam gebruikt algoritme kan sluipen. Het is nog niet direct een nieuwe toeslagenaffaire, maar het risico is er wel degelijk. Rotterdam gebruikt bijvoorbeeld een algoritme om uitkeringsfraude op te sporen. Het algoritme berekent op basis van input van verschillende systemen wat de kans is dat iemand ten onrechte een uitkering ontvangt. En signaleert dat iemand aan een nader onderzoek moet worden onderworpen.
  Afkomst en nationaliteit mogen wettelijk niet worden meegenomen als ‘feature’ van zo’n algoritme, maar het algoritme gebruikt wel andere kenmerken zoals ‘laaggeletterdheid’. En laat er nou een correlatie zijn tussen afkomst en laaggeletterdheid, en je hebt de poppen natuurlijk aan het dansen. De Rekenkamer geeft daarom aan dat dit in strijd is met een ethisch principe, namelijk eerlijkheid. Het advies van de Rekenkamer is ook om een algoritmeregister aan te leggen, met hierin een beschrijving van risico’s en hoe hiermee om te gaan.
• EU wil ai aan banden leggen
  De EU heeft regels voorgesteld die de basis moeten vormen van een nieuw wetgevend kader rond kunstmatige intelligentie. Dat moet zowel burgers vertrouwen geven in ai, als de introductie en ontwikkeling stimuleren. ‘Hoe hoger het risico, hoe strenger de regels’, is het uitgangspunt waarmee de EU de nieuwe regels heeft opgesteld. Gebruikers moeten weten hoe ai-platformen precies werken en de data waarvan ze gebruik maken, moet van hoge kwaliteit zijn, bijvoorbeeld om ‘bias’ (vooringenomenheid) te voorkomen. Te allen tijde zullen mensen ook toegang tot de systemen moeten hebben. De regels moeten nog door het Parlement en de lidstaten goedgekeurd worden. Dat is een procedure die nog jaren kan duren.

Cloudnieuws

• Zelfvoorzienend datacenter voor energie-neutrale cloud
  T-Systems, onderdeel van Deutsche Telekom, ziet 98 kansen om datacenters als grote energieverbruikers te vergroenen. Sinds begin dit jaar haalt Deutsche Telekom zijn elektriciteit uitsluitend uit hernieuwbare energiebronnen. Nu is het tijd voor een verdere reductie van de CO2-voetafdruk van de strategische datacenters. Het Duitse bedrijf onderzoekt hoe een energie-neutrale cloud valt te realiseren. Het ambitieuze doel is een ‘energieneutraal datacenter’ dat geen energie meer haalt uit het openbare elektriciteitsnet en uitsluitend wordt aangedreven door CO2-neutrale energie.

Overig nieuws

• 5 stappen richting slimmere chatbots
  Forrester ziet in zijn rapport The Future of Chatbots een glanzende toekomst weggelegd voor chatbots; ook wel conversatie-agents, virtuele agents en conversatie digitale werknemers genoemd. Vooral omdat de technologie mede door gebruikmaking van kunstmatige intelligentie een sterk verbeterde gebruikerservaring oplevert. Chatbots zijn 24*7 beschikbaar; het jaar rond. Toch zullen zij mensen niet vervangen; in plaats daarvan zullen ze discrete ondersteuningsmechanismen blijken te zijn die agents assisteren en taken op zich nemen waar mensen de voorkeur zouden geven aan interactie met een machine. Forrester heeft vijf stappen gedefinieerd om een goede chatbot-strategie uit te voeren.
• IBM-mainframes leven op
  IBM constateert een opvallende groei bij zijn bedrijfseenheid die mainframecomputers ‘host’. De good old mainframes hebben de wind in de zeilen. Veel banken zagen het afgelopen kwartaal zo’n toevloed aan nieuwe aandelenbeleggers en hausse aan transacties dat ijlings de computercapaciteit moest worden uitgebreid. En als het gaat om mainframes of Cobol, dan levert dat geheid reacties op.