De harde reorganisatie bij IBM Nederland die tot het vertrek van 980 medewerkers moet leiden, dreigt diepe sporen te trekken. De vakbonden maken zich zorgen over de werksfeer en de motivatie van de achterblijvers.
Marten Jukema, bestuurder bij CNV Vakmensen, constateert een toenemende onrust over de vage perspectieven. Ook de FNV merkt onvrede. De werknemers die mogen blijven, zien niet alleen veel collega’s wegvallen maar zijn zelf ook onzeker over hun toekomst. Als IBM Nederland de onduidelijkheid nog lang laat voortbestaan, kan dat volgens Jukema het moreel schaden. Dan is IBM nog verder van huis.
‘IBM is een meester in het niets zeggen’, aldus Jukema die onlangs met de IBM aan tafel zat. ‘Bijna alles gebeurt achter de schermen. Het is schimmigheid troef.’ Het regent klachten over de communicatie tussen werkvloer en hoogste leiding, sowieso nooit een sterk punt bij IBM. Het spreadsheet-management laat zich moeilijk doorgronden. De vakbondsbestuurder sprak veel werknemers voor wie het een raadsel is hoe de organisatie eruit gaat zien.
De sanering verloopt volgens de kaasschaafmethode. Jukema: ‘Daartoe zijn de werknemers in groepjes ingedeeld. De leiding reageert doorgaans vaag op de vraag welke collega’s er in welke groepen terecht komen. Ook het hoe en waarom is onduidelijk. Als per groep meer medewerkers vrijwillig willen vertrekken dan de planning aangeeft, zal per loterij worden bepaald wie moet blijven.’Jukema sprak veel IBM’ers die blij zijn dat ze wegkunnen. De kans bestaat dan ook dat er nog aardig wat loterijen nodig zijn om de juiste verhoudingen in de organisatie te krijgen.
Overplaatsing
De reorganisatie die in volle gang is, kost 560 medewerkers hun baan. Het plan tot herstructurering mikt op 220 mensen die vrijwillig vertrekken. Dit aantal wordt net niet gehaald, zo hebben de bonden begrepen. Dit betekent dat iets meer dan 360 mensen gedwongen ontslag krijgen. Daarnaast gaan 420 medewerkers straks over naar een afgesplitste bedrijfseenheid die voorlopig NewCo wordt genoemd. Binnen IBM mag niet over het B-bedrijf worden gesproken, maar sommige werknemers voelen dat wel zo. Momenteel is volgens Jukema volstrekt onduidelijk wat overplaatsing naar NewCo impliceert. IBM wil eerst de afslanking met 560 medewerkers voltooien voordat NewCo gestalte krijgt. Met de ondernemingsraad zijn hierover nog gesprekken gaande. Het is de bedoeling dat de infrastructuurdiensten later dit jaar in een af te splitsen onderneming worden ondergebracht. Die zal geen deel meer uitmaken van IBM. Een aparte beursnotering of verkoop worden overwogen.
Jukema stelt vast dat de medewerkers murw zijn geslagen door de zoveelste reorganisatie en de continue bezuinigingen. Bovendien gaat de sanering anders in het verleden gepaard met een massaontslag. Bij eerdere herstructureringen bood vrijwillig vertrek voor het overgrote deel soelaas. Volgens Jukema hebben veel werknemers ook moeite met de overdracht van werkzaamheden naar lagelonenlanden. Ze vrezen dat de kwaliteit van het werk daaronder lijdt. ‘Goedkoop kan op termijn weleens blijken, zo wordt gesteld.’ Steeds meer beheer van infrastructuur wordt uitbesteed aan onder meer India. Het voornemen bestaat zelfs een deel van de hr-afdeling te verhuizen naar Boedapest.
Niet iedere medewerker zit op inmenging van een vakbond te wachten. De vakbonden komen altijd alleen maar iets halen en nooit iets brengen. Er zullen ongetwijfeld mensen zijn die niet tevreden zijn en dat bij de vakbond melden, maar over de mensen die wel tevreden zijn hoor je ze niet. Als je in de IT zit en goed bent in je vak dan kun je ook in deze markt overal heen als je niet tevreden bent met het resultaat van de reorganisatie, dus wat is het probleem eigenlijk dat de vakbonden aankaarten?
Jukema sprak veel IBM’ers die blij zijn dat ze wegkunnen en wie moet blijven kan wat eisen, daar heb je geen vakbond voor nodig. Het spreadsheet-management is dan ook niet zo moeilijk te doorgronden want IBM is niet een reus met lemen voeten maar met een waterhoofd.
Zo’n 20 jaar geleden had je ook een dip met reorganisaties en de vorming van New Companies voor overtollig personeel. Er ging geen of weinig werk mee naar de afgesplitste bedrijven, dus die gingen snel failliet. Een kort nieuw arbeidscontract betekent geen recht op een oprotpremie voor het personeel. Ook niet als ze tientallen jaren voor het vorige bedrijf hadden gewerkt. Een kleine bruidsschat van het moederbedrijf ging naar de oprichters van de New Companies die personeel “overnemen”. Zo waren er nog meer trucs.
Heeft IBM loonkostensubsidie gekregen?
Wil reageren op bovenste reactie gezien de overeenkomsten in naam. Ik deel deze mening niet en vind IBM een prachtig bedrijf die voor mij als voormalig werknemer veel gebracht heeft. Wens alle betrokken veel succes en hoop dat ze vlug een mooie nieuwe uitdaging vinden. Ben overtuigd dat IBM de komende decennia nog veel waarde zal genereren voor zijn klanten en de wereld .