De kans dat er na de verkiezingen een digitaks in Nederland wordt ingevoerd, is groot. Er is volop draagvlak voor een taks op digitale diensten. Maar liefst zeven partijen pleiten in hun verkiezingsprogramma’s voor een speciale belasting voor tech- en databedrijven, waaronder de vier huidige coalitiepartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie. Zij krijgen bijval van de PvdA, SP en Volt.
Sinds enkele jaren wordt er gesproken over een digitaks, maar tot op heden is deze belasting voor ict-bedrijven uitgebleven. Op Europees niveau werd er in 2018 wel een tijdelijk akkoord gesloten om internetreuzen belastingen op te leggen; het plan werd een half jaar later voorlopig begraven omdat enkele landen dwarslagen. Daarna werd het stil aan het Europese digitaks-front.
PvdA en Volt
Is de digitaks voor internetgiganten en ict-multinationals dan van de baan? Nee, dat ook niet. Voor sommige Nederlandse politieke partijen is het zelfs een speerpunt in het verkiezingsprogramma. De PvdA pleit voor de invoering van een digitaks voor bedrijven als Facebook en Google, zodat zij straks net als ieder bedrijf belasting betalen. Digitale platforms hebben volgens de partij nu te veel mogelijkheden om de fiscale regels creatief toe te passen. Dit wil het corrigeren met de zogeheten digitaks.
Nieuwkomer Volt is het daarmee eens. De partij is pro-Europees en de standpunten sluiten daar op aan. Volt borduurt dan ook graag verder op de Europese route uit 2018 en pleit er lokaal voor dat Nederland dezelfde weg inslaat als enkele andere EU-lidstaten hebben gedaan. Daar is namelijk al een digitaks ingevoerd voor online platformen waardoor die een belastingbijdrage zijn gaan betalen.
SP en D66
De SP streeft eerlijkheid na, zo ook als het aankomt op de invoering van een digitaks. De partij wil dat grote bedrijven hun bijdragen leveren en eerlijk belasting gaan betalen. Belastingonduikers moeten volgens de SP zelfs strafrechtelijk worden vervolgd. De speciale belastingafspraken met multinationals moeten worden afgeschaft, net als, zoals de SP het noemt, ‘perverse aftrekposten’.
Met een specifieke digitaks wil de SP zorgen dat ook onlinebedrijven en internetplatforms voortaan hun bijdrage leveren. Maar hoe wil de SP dat dan gaan doen? Door grote bedrijven hun eerlijke deel te laten bijdragen, bijvoorbeeld door de winstbelasting te verhogen. Ook wil de partij een belasting op digitale diensten introduceren en oneerlijke belastingkortingen afschaffen.
D66 wil als coalitiepartij dat techbedrijven een eerlijke belasting betalen in alle Europese landen waar ze ondernemen. De partij regelt dit bij voorkeur op Europees niveau en binnen het kader van de OESO-afspraken.
CDA en ChristenUnie
En hoe zit het dan met de andere drie coalitiepartijen die bij deze verkiezingen ook voor een digitaks pleiten? Laten we beginnen aan de christelijke kant. Het CDA vindt namelijk dat grote techreuzen en platforms als Google, Amazon en Facebook te veel macht hebben gekregen en feitelijk beschikken over een monopolie in het aanbod van hun diensten. De partij wil een stevige Europese aanpak voor een gelijk speelveld voor nieuwe aanbieders, een goede bescherming van data en een geharmoniseerde belasting voor deze bedrijven. Als bedrijven te groot worden is opsplitsing een uiterste mogelijkheid. Daarbij moeten inkomsten uit digitale activiteiten hetzelfde worden belast als wanneer deze inkomsten met een fysieke activiteit zouden zijn behaald. Het CDA gaat digitale platforms, zoals Airbnb, verplichten een bronheffing in te houden bij betalingen die zij doen aan Nederlandse belastingplichtigen.
De ChristenUnie wil winst vooral belasten daar waar de omzet zit. In plaats van winst heen en weer te schuiven over de aardbol, wil de partij dat de winst voor een groter deel dan nu wordt belast op de plek waar consumenten en gebruikers de producten en diensten afnemen.
VVD
En dan nog de grootste partij van de laatste verkiezingen en ook de partij die in de huidige peilingen een straatlengte voorligt op de rest, de VVD. De liberalen hebben de Nederlandse handelsgeest hoog in het vaandel staan en het mag dan ook niet verwonderlijk zijn dat het een digitaks voor Amerikaanse internetreuzen hoog op het wensenlijstje heeft staan. Toch wijkt de VVD in zijn plannen af van de andere politieke partijen. Het liefste willen ze dergelijke afspraken op Europees niveau maken, waardoor in het huidige verkiezingsprogramma minder het accent ligt op het belasten van de techreuzen en internetgiganten.
De VVD zet veel meer in op de Nederlandse markt en een eerlijkere concurrentiepositie voor lokale spelers ten opzichte van de multinationals. Natuurlijk, het huidige belastingstelsel moet gemoderniseerd worden door (nieuwe vormen van) kapitaal in de digitale economie, zoals data, te belasten, maar ook door bedrijfswinsten te belasten waar deze worden behaald. Hervorming van het belastingrecht is hiervoor noodzakelijk, waarbij de mogelijkheid om de digitale economie te belasten versterkt wordt. Als deze afspraken te lang op zich laten wachten, wil de VVD een digitaledienstenbelasting invoeren, waarbij het mkb ontzien wordt.
Het ziet daarbij een bijzondere rol weggelegd voor data, robots, kunstmatige intelligentie en andere digitale ontwikkelingen die waarde voor organisaties creëren. Een logische oplossing is volgens de VVD om belastingen en premies niet alleen meer te baseren op de mensen die je in dienst hebt, maar bedrijven ook te laten bijdragen aan het sociale stelsel als zij robots of andere systemen in plaats van werknemers ‘in dienst hebben’ of als kapitaal en data de bron van hun verdiensten zijn. Voor een toekomstbestendig sociaal stelsel wil de VVD daarom nadenken over nieuwe vormen van (digitale) heffingen, waarmee de lasten op werken kunnen worden verlaagd.
