Geef Covid-19 nog een jaar en onze wereld ziet er permanent anders uit dan we ons nu voor kunnen stellen. Die veilige voorspelling geldt niet in de laatste plaats voor arbeid en de arbeidsmarkt. Maar welke kant gaat het op en dan specifiek voor ons ict’ers? Tijd voor wat intelligent guesswork.
Ook wie zelf niet belegt doet er goed aan om op afstand te volgen wat er gebeurt op de aandelenbeurzen. In maart werd duidelijk dat de Covid-pandemie de wereld hard ging raken. Nu, maanden later, zijn de koersen van aandelen Microsoft, Facebook en Netflix fors opgelopen, terwijl Apple en Amazon boven de zeventig procent koersstijging zitten. Daartegenover staan aandelen als Shell en vastgoedexploitant Unibail-Rodamco die veel van hun beurswaarde kwijt zijn.
Het is te gemakkelijk om te praten over ‘dagkoersen’. Bij alle Covid-gerelateerde onzekerheid is er echt een nieuw perspectief ontstaan. Centraal daarbij staat een verschuiving van de reële wereld met haar virussen en ventilatoren naar de veiliger virtuele variant. Winkels en kantoren zijn, om met een eerder Covid-positieve Amerikaanse vastgoedmagnaat te spreken, voor ‘suckers and losers’. Olie en gas zijn minder nodig omdat zakelijk en privétransport zijn ingestort. Omgekeerd zitten we wereldwijd veel meer te Facebooken, te Netflixen en te teleconferencen.
Natuurlijk komt de dag dat de pandemie achter ons ligt. Maar naar verwachting komen de oude tijden voor vastgoedbeleggers en oliemaatschappijen dan niet terug. De verschuiving naar minder reëel en meer virtueel zal post-pandemie voor een groot deel permanent blijken. En die verschuiving speelt zowel bij de consumptie (minder bioscoop, meer Netflix) als de productie (minder naar kantoor, minder zakentrips).
Trendversnelling
Achter dit alles zit iets dat niets te maken heeft met viraal gedrag van virussen en alles met dat van mensen: de veranderingen zijn geen trendbreuken maar trendversnellingen. De aardverschuiving die nu optreedt was al gaande, maar gestaag. Online verkopen nemen al jarenlang toe met dubbelcijferige percentages, maar wat betekent twintig procent groei van de online verkopen van Albert Heijn (Bol.com en AH.nl) wanneer de bulk van de aankopen nog in de winkel wordt gedaan? Volgens virologen en Bill Gates was de huidige pandemie an accident waiting to happen. Precies hetzelfde geldt voor de aardverschuiving naar digitaal die van de pandemie het gevolg is. Ook daar ligt de R0 nu boven de 1.
Oppervlakkig gezien is de verschuiving van reëel naar virtueel een opsteker voor ict’ers: meer werk, minder op kantoor, minder verloren filetijd. De mondmaskers en de afgelaste evenementen gaan voorbij, maar dit soort veranderingen blijven niet alleen; ze zetten verder door. Managers hebben beter leren delegeren en controleren. Woonhuizen zijn verbouwd of mensen zijn groter gaan wonen. Teleconferencing-software is veel beter. Sportscholen doen het beter dan ooit (als ze open zijn tenminste). En het allerbelangrijkst: we hebben straks allemaal geleerd hoe te teleconferencen.
Eerste-en-tweede-orde-effecten
Dit zijn dus de eerste-orde-effecten van de pandemie. Voor veel ict’ers in de softwarehoek: meer werk, betere werkomstandigheden. Misschien wel een andere werkgever, want anno 2020 waren zelfs de meest getroffen branches (horeca, evenementen, toerisme) vergeven van de ict’ers. En natuurlijk is er ook de recorddaling van het nationaal inkomen een eerste-orde-effect dat de feestvreugde in ict-land tijdelijk tempert. Maar zoals zo vaak zullen ook hier de tweede-orde-effecten veel ingrijpender blijken. Niemand heeft een kristallen bol, maar ook hier geldt het gezegde ‘the trend is your friend’. En dan valt er toch wel wat te voorspellen.
De meest voor de hand liggende en ingrijpende voorspelling voor de softwaresector is een versnelling van de verdere uitbesteding van werk naar lagelonenlanden. Net als online shoppen bij Albert Heijn is uitbesteding van werk een trend die vraagt om een boost. Zodra teleconferencen normaal en effectief is geworden staat dat te gebeuren. De potentiële besparingen zijn gewoon te groot. En dit gaat de carrières van vele ict’ers en para-ict’ers raken.
Verkassen
Waar bedreigingen zijn, zijn altijd ook kansen. Zo ook hier. Veel (para-)ict’ers zullen de optie krijgen om te verkassen uit de dure randstad; naar Groningen, Zuid-Limburg of een ander krimpgebied met betaalbare huizen. Wat tegenwoordig normaal is voor pensionado’s, verkassen naar een warm buitenland met lagere belastingen, kan ook voor mensen zonder inwonende kinderen. De impact daarvan, het derde-orde-effect, valt nauwelijks te overzien.
Full disclosure: Deze column werd geschreven in een Mediterraans buitengebied. De airco werkte hard maar de zonnepanelen nog harder. Het internet schiet hier nog wel tekort, maar over twee jaar gaat dat via de Starlink-satellieten van Elon Musk, wéér een nieuw hoofdstuk in de data revival. Er is eigenlijk maar één echt probleem: wat moeten mijn relaties en ik nog veel leren om goed te kunnen teleconferencen…, zucht.
Dit artikel staat ook in Computable Magazine #4 2020.
Helemaal eens met de trend van uitbesteden, dat geldt ook voor onze online marketing expertise die bij onze klanten wordt ingezet. Ook daar zien we dat het grootste deel van de dienstverlening remote kan.(https://fueld.nl/marketing-as-a-solution-maas/) Nog net niet op een tropisch eiland, maar toch 🙂
Ik verwacht dat de pandemie ons heeft doen beseffen dat het belangrijk is om de online activiteiten nog beter te organiseren. En dat men zich realiseert dat die 1 of 2 marketeers die bij het gemiddelde ICT bedrijf aan het werk zijn, niet alle expertise kunnen hebben van alle online onderdelen die de leadgeneratie en cross sell activiteiten ondersteunen.
Vanuit onze prachtige woonomgeving in Groningen, kan ik alleen beamen dat er geen mooiere werkplek in Nederland bestaat! Maar niet allemaal deze kant op komen!