De mooie blauwe wateren van moeder aarde zijn onvoorstelbaar groot en herbergen een groot dierenrijk waarvan we nog altijd niet alles weten. Ik ben altijd gefascineerd door de prachtige natuurfilms waarin we een inkijkje krijgen in het leven van deze diepzee.
Vooral de ‘Blue Planet’-serie van de BBC met de prachtige, zoetgevooisde stem van Sir David Attenborough, waarin de machtig grote potvissen, blauwe vinvissen en andere reuzen der aarde majestueus door het blauwe water glijden omringd door een schare van mee zwemmende volgers en aanklevende visjes, zeeslakken. Allerlei soort gespuis dat zich levend weet te houden, dankzij de aanwezigheid van die ene, grote walvis.
De huid van de bultrugwalvis bijvoorbeeld zit vol met zogenaamde zeepokken, dat zijn eigenlijk kleine kreeftjes. Er is ooit een bultrug door onderzoekers 450 kilogram zeepokken aangetroffen. Waarschijnlijk hebben deze giganten weinig last van dit extra gewicht. Poetsvisjes, die altijd meezwemmen met de vissen doen zich tegoed aan de dode huid en de parasieten op de huid.
Ik moet weleens aan deze, langzaam bewegende zee-giganten denken als ik kijk naar hoe onze overheid bezig is en welke organismes daaromheen opereren. De overheid is dan natuurlijk de bultrug die gestaag door de oceaan zwemt op weg naar… Ja, waar naartoe eigenlijk? Maar dat is een ander verhaal.
De vlag uit
Rond die overheid is ontstellend veel kleiner en minder klein leven actief, vooral in de adviesbranche. Voor adviseurs geldt de overheid als de heilige graal. Als je een overheid in de pocket hebt, kan de vlag uit zeg maar. Groot doet het graag met groot in het zakenleven dus de big five in de consultancy, EY, KPMG, PwC, McKinsey en Deloitte hebben op elk niveau van onze overheid een flinke vinger in de pap. Het schijnt dat Deloitte in 2019 de ‘magische grens’ van één miljard euro aan adviseren doorbroken heeft. Nu is dat niet zo moeilijk, want die bedrijven hebben ook werkelijk overal verstand van.
Daarom kunnen de adviezen ook overal over gaan: over management consulting, corporate finance, legal services, audits, verzekeringen, fiscaal recht noem maar op. En uiteraard, it doen ze ook. De adviseurs zijn theoretici, mensen die nooit met hun laarzen in het bluswater gestaan hebben, maar ondersteund door kille cijfers en analyses wel met het grootste gemak ergens iets van vinden. Misschien is de wetenschappelijke waarde van hun rapporten hoog, maar het praktische nut is nul. Tenzij zo’n rapport gebruikt moet worden om iets af te schieten.
Achterkamertjes
In de vergelijking met de bultrug zou ik zeggen dat dit de parasieten zijn die zich flink in de huid van het nietsvermoedende dier hebben gevestigd. Vier à vijf plakken zeepokken van elk honderd kilo, zeg maar. Ze zitten er vast op. Het zijn ingekapselde parasieten. Als ex-minister of zelfs premier mag je als dank voor bewezen diensten direct als ‘partner’ aanschuiven na het afzwaaien in overheidsdienst. Dat zijn de ongeschreven regels.
Die consultancyfirma’s hebben ook geen eigen koers, die zet de overheid voor hen uit. Of, als de consultancy’s het heel subtiel in de achterkamertjes spelen, kunnen ze het ook andersom doen. Zoals elke weldenkende burger ook al wel vermoed is het qua adviezen ‘u vraagt, wij draaien’ waarmee die bureaus eigenlijk ook verlengstukken van de overheid zijn. En wanneer goed genoeg verpakt zijn de media altijd welwillend om een leuk spraakmakend onderzoek van een KPMG cs. te publiceren, waarmee iets vreemd genoeg altijd het stempel ‘waar’ krijgt.
Symbiose
Rond die overheidsbultrug vol parasieten zwemmen dan de kleinere visjes die ook proberen mee te eten. Dat zijn de kleinere bedrijven die de overheid op hun authentieke eigen manier bijstaan. Maar zoals de verdeling onder de zeepokken en poetsvisjes bij de bultruggen in de oceaan (de Latijnse naam is megaptera novaeangliae) van een bijna perfecte symbiose getuigt, is dit bij de ‘megaptera overheidliae’ niet het geval. De plakken zeepokken houden anders denkenden graag buiten de deur.
En dat is jammer, want zo loopt de overheid de nodige vernieuwing mis. Innovatie vindt immers vrijwel nooit plaats bij grote bedrijven, maar altijd bij het midden- en kleinbedrijf, de kleine visjes, weten we immers allemaal. Zo werkt de evolutie ook. Noem mij overigens één rapport van de Big Five, waaruit een idee naar voren kwam waar de organisatie en daarmee de maatschappij iets aan had, die aan de basis stond van een belangrijke innovatie.
Als we de metafoor nog iets verder doortrekken, dan is de megaptera overheidliae eigenlijk gewoon een soort staatsbedrijf omringd door trouwe vazallen die doen wat presidium wil. In die zin is de manier van organiseren niet heel veel anders in het Westen dan in China. Alleen in China is innovatie beter geregeld, wat ertoe leidt dat veel van de wereldwijde technologische vernieuwing meer en meer uit China komt en wij steeds verder achterop raken. Maar dat schijnt ook te zijn zoals evolutie werkt.
Dit artikel staat ook in Computable Magazine #4 2020.
En welke vergelijking heb je voor het houden van betaalde seminars, boekjes verkopen en opinies met leuk verpakte opendeur info ?
Dino, er worden statements gemaakt die een waarheid als een koe zijn zoals: “Adviseurs zijn theoretici, mensen die nooit met hun laarzen in het bluswater gestaan hebben.” En deze dompteurs van papieren tijgers waren dan ook verbaasd waren over agressie van boeren omdat ze nooit één stap in de stal hebben gezet. Het onbegrip over de realiteit zorgt uiteindelijk weer voor nieuwe rapporten of erger nog, zweverige cursussen. Want dat veel van de rapporten politieke instrumenten zijn is ‘open deur’ informatie voor ingewijden. Doe zelf de deur maar dicht;-)
Als oud-broodschrijver verbaas ik me over de naïviteit van de auteur want rechtevenredig aan de grote van een organisaties zijn de verantwoordelijkheden, de mensenrechten zijn niet zo best in China. Verder is het ook onjuist om te stellen dat innovatie altijd bij midden- en kleinbedrijven plaatst vindt. Velen zijn tenslotte de kleine visjes die meezwemmen in het ecosysteem van de grotere vissen. Oja, China staat niet bekend als de beschermer van het klimaat dus misschien dat Hans een andere spiegel moet nemen.