De Computable Award 2019 in de categorie Ict-project van het Jaar bij de Overheid ging naar 'Biometriesysteem voor de migratieketen'. Eindelijk eens een overheidsproject dat binnen tijd en budget is afgerond, mede dankzij de kwaliteitsaanpak van Ictu, die de kernsoftware ontwikkelde. De volgende stap is dat andere organisatieonderdelen van het ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V) hun biometriesystemen aansluiten op dit 'motorblok'.
De migratieketen. Daar maken de nodige overheidsorganisaties deel van uit. Denk aan de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V), de Vreemdelingenpolitie, de Koninklijke Marechaussee, Dienst Justitiële Inrichtingen en het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers en het Landelijk Forensisch Servicecentrum van de politie. Naast het traditionele paspoort maken deze ketenpartners al enige tijd gebruik van biometrie om een identiteit vast te stellen. Het registratiesysteem voor vingerafdrukken was echter aan vervanging toe en sloot ook niet meer aan op nieuwe biometrische ontwikkelingen, zoals smartphone-tools en toepassingen voor gezichtsherkenning.
Het Franse bedrijf Idemia won in 2018 de uitgeschreven aanbesteding en leverde de matchingtechnologie voor vingerafdrukken. De Dienst ICT van de Nationale Politie kreeg de taak toebedeeld om het de nieuwe biometrie-voorziening te integreren en te beheren. Daarnaast schakelde de opdrachtgever, de directie Regie Migratie van het ministerie van J&V, Ictu in als bouwer van het ‘motorblok’, de kernsoftware van het nieuwe biometrie-systeem. Ictu is een stichting die overheden helpt bij het verbeteren van hun dienstverlening met ict.
Kernsoftware
Dat motorblok vormt het hart van een gemeenschappelijke, innovatieve architectuur die het ministerie had bedacht voor al haar domeinen die biometrie gebruiken. Nu nog gebruikt elk domein zijn eigen systeem(architectuur). Ictu heeft deze kernsoftware ontwikkeld met behulp van opensourcesoftware. Dat heeft als voordeel dat het ministerie zelf of het Ictu wijzigingen kan doorvoeren. De afhankelijkheid van een marktpartij is daardoor afgenomen. Ook kan J&V makkelijker laten zien welke biometrische gegevens, zoals vingerafdrukken en foto’s zonder tussenkomst van leveranciers worden opgeslagen en welke algoritmes worden gebruikt. Belangrijk in een periode waarin de rol van ethiek bij ict-toepassingen, zeker als er artificiële intelligentie in het spel is, meer toonaangevend wordt, al helemaal bij de overheid.
Ictu hanteerde voor de maatwerksoftwareontwikkeling een kwaliteitsaanpak die aan de wieg stond van een nieuwe richtlijn onder de Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR): officieel NPR 5326 ‘Risico-gebaseerde kwaliteitsborging voor maatwerksoftwareontwikkeling en -onderhoud’. Een normcommissie van het Nederlands Normalisatie Instituut (NEN) bracht deze richtlijn vorig jaar november uit. Het beschrijft de risicobeheersing bij ontwikkeling en onderhoud van maatwerksoftware. Als elk projectplan voor maatwerksoftware vooraf getoetst wordt aan deze norm, zijn de risico’s voor de realisatie, het beheer, het onderhoud en de vervanging van die software een stuk beter beheersbaar.
NPR 5326
Die kwaliteitsaanpak vormde, voordat de NPR 5326 een officiële richtlijn werd, een belangrijke reden voor het ministerie om Ictu het motorblok te laten bouwen. Want het leverde hierdoor een continu inzicht in de kwaliteit van de ontwikkelde software op. Dashboards gaven bijvoorbeeld aan welke onderdelen van de software waren getest, waar er nog beveiligingsrisico’s voorkwamen en hoeveel gedupliceerde code er was gebruikt. Hoe meer duplicatie namelijk des te groter de foutgevoeligheid. Wanneer een ontwikkelaar code kopieert om snel een nieuwe functie te maken en er blijkt later een fout in te staan, dan moet die fout op alle plekken waar de code staat, worden hersteld.
Bij de bouw hanteerden Ictu en de opdrachtgever bovendien een agile manier van werken. Met als belangrijk onderdeel het in de voorfases afstemmen van de uitgangspunten van de te ontwikkelen biometrie-voorziening.
Lange rij wachtenden
Uiteindelijk ging in oktober 2018 het systeem in productie, volgens planning en budget. Dat is niet vanzelfsprekend bij dit soort complexe it-projecten. Uit een Ictu-artikel begin dit jaar voor het (online-) magazine Digitaal Bestuur blijkt dat ‘het systeem doet wat het moet doen. Sinds het in productie nemen van de software zijn er nul problemen geweest.’
Volgens het artikel hebben met name de asielzoekers, die zich elke week in de opvangcentra biometrisch moeten melden, baat bij dit nieuwe systeem. Het gaat om circa 11.000 meldingen per week, op zo’n zestig locaties. Bij het oude systeem duurde het afnemen van de vingerafdruk eindeloos en moest het zelfs in 30 procent van de gevallen opnieuw, omdat het systeem moeite had om de match te vinden met de opgeslagen vingerafdruk. Met een lange rij wachtenden tot gevolg. In het nieuwe systeem kost het checken van een vingerafdruk en het matchen gemiddeld vijftien seconden; in slechts zeven procent van de gevallen moet het identificatieproces opnieuw.
Daarnaast biedt het nieuwe systeem betere monitoring en analyses, zodat migratieketenpartners hun processen beter kunnen inrichten. Mooi meegenomen was ook de aantrekkelijke aanbieding van leverancier Idemia; daardoor vielen de kosten voor de biometrische matchingstechnologie zo’n 65 procent lager uit dan begroot.
Dit artikel verscheen eerder in Computable Magazine #3 2020.
Inspirerend
Het winnende Ict-project van het Jaar bij de Overheid was ingediend door het ministerie van Justitie en Veiligheid, Idemia, Ictu en de Dienst ICT van de Politie. De door de migratieketen in de wacht gesleepte Computable Award dient als lichtend voorbeeld voor de andere domeinen binnen J&V die hun biometrische systeem nog moeten vervangen. Als zij daar aan toe zijn sluiten ook deze organisatieonderdelen hun nieuwe systemen aan op het door Ictu ontwikkelde ‘motorblok’.
