De vierde industriële revolutie wordt werkelijkheid. Niet alleen onze fabrieken worden slimmer, maar ook onze ziekenhuizen, huizen, auto's en (draagbare) apparaten. Niet geheel toevallig groeide digitale communicatie in het afgelopen jaar bij het Europees Octrooibureau (EOB) uit tot hét toonaangevende gebied van octrooiaanvragen. Computertechnologie blijkt de op één na snelste groeier.
Deze twee technische werkvelden bieden de vierde industriële revolutie de nodige tools om technische toepassingen te transformeren tot slimme apparaten. Daarnaast stimuleren ze verdere ontwikkelingen in bijvoorbeeld kunstmatige intelligentie (ai) en 5G. Als ik dieper inzoom, schieten mij allerlei vragen te binnen: welke ontwikkelingstrends zijn er zichtbaar? Uit welke regio’s komen de aanvragen? En wie zijn de belangrijkste spelers? Aan de hand van de Patent Index 2019, een jaarlijkse analyse van de patentaanvragen, duik ik dieper in deze onderwerpen.
Digitale communicatie
Digitale communicatie is een technologiegebied dat zich uitstrekt over telecommunicatie en computers, met vele technische toepassingen. Uitvindingen op dit gebied – of het nu gaat om mobiele netwerken of internet – maken het voor ons mogelijk om verbonden te blijven, efficiënt te werken en veiliger en gezonder te leven. In 2019 stegen de octrooiaanvragen bij ons met maar liefst 20 procent. Deze stijging binnen digitale communicatie werd veroorzaakt door verschillende landen met grote hoeveelheden patentaanvragen: China (+ 65 procent), de VS (+ 15 procent) en Zuid-Korea (+ 36 procent). Aanvragen uit Europa ontwikkelden zich relatief minder sterk, maar lieten nog steeds een duidelijke stijging zien.
Europa blijft een aantrekkelijke markt voor zowel andere spelers als de eigen regio. Het aandeel van octrooiaanvragen in digitale communicatie onderstreept dit: Europa, de VS en China dienden elk ongeveer een kwart van alle aanvragen binnen deze sector in.
5G als groeimotor
Wanneer ik me richt op de digitale communicatiesector dan vallen twee snelgroeiende gebieden op: de transmissie van digitale informatie en draadloze communicatienetwerken.
Amerikaanse aanvragers vroegen bijna een derde van alle patenten aan voor de transmissie van digitale informatie, gevolgd door Europa (27 procent) en China (24 procent). Op het gebied van draadloze communicatienetwerken leidt China de dans met een aandeel van 30 procent, gevolgd door Europa (23 procent) en de VS (21 procent).
Draadloze communicatienetwerken vormen belangrijke factoren voor 5G en zijn hogere datasnelheden, verminderde vertraging en verhoogde dichtheid voor slimme apparaten. Binnen draadloze communicatienetwerken zie je een aanzienlijke toename van patentaanvragen met betrekking tot draadloos resourcebeheer, brontoewijzing en planning. Brontoewijzing is het mechanisme voor het slim beheren en toewijzen van radionetwerkbronnen aan consumenten – zoals mobiele abonnees.
Veel van dezelfde bedrijven beconcurreren elkaar binnen zowel de overdracht van digitale informatie als van draadloze communicatienetwerken. Van de tien grootste aanvragers staan acht bedrijven op beide lijsten. Huawei prijkt zelfs op beide lijsten bovenaan, maar ook bijvoorbeeld Qualcomm, Ericsson, LG en Oppo scoren hoge notaties in deze overzichten.
Computertechnologie
Nu de vierde industriële revolutie steeds meer grip krijgt, vind ik het niet gek dat ook de octrooiaanvragen van computertechnologie sterk stijgen. Met een stijging van 10 procent toonde computertechnologie zich het op één na snelst groeiende technologieveld in 2019. De groei was vooral te danken aan patentaanvragen uit China (+ 19 procent), de VS (+ 14 procent), maar ook uit Europese landen (+ 9 procent).
Hoewel de groei niet verwonderlijk is, zie ik wel belangrijke nieuwe ontwikkelingen: de groei op dit gebied verspreidt zich over verschillende industrieën. Niet alle spelers zijn it-bedrijven. Aan zet zijn bijvoorbeeld logistieke bedrijven, leveranciers uit de auto-industrie en medische bedrijven. Bijvoorbeeld met innovaties in beveiliging, medische beeldvorming en verkeerscontroles die bijdragen aan de toename van patentaanvragen voor computertechnologie.
Opkomst van de machines
In de afgelopen jaren ontstond een duidelijk beeld: de grenzen tussen verschillende velden vervagen. Denk aan medische bedrijven die machine learning-technologie ontwikkelen voor betere diagnoses. Of logistieke bedrijven die de beeldverwerking verbeteren, zodat machines artikelen in een magazijn beter identificeren, verpakken en inventariseren. Autofabrikanten betreden het domein van it-bedrijven door slimme technologieën uit te vinden voor een eenvoudige overgang naar autonoom rijden.
De groei in computertechnologie zie je vooral in drie subgebieden: machine learning en patroonherkenning, beeldverwerking en -generatie én data indexering en -verwerking.
Machine learning en patroonherkenning groeiden zelfs aanzienlijk in de afgelopen vijf jaar. Het EOB noteerde tussen 2018 en 2019 een stijging van 29 procent in patentaanvragen op dit gebied. En in 2019 werden nog eens 4 procent meer octrooiaanvragen ontvangen. Ook het aantal toepassingen in het verwerken en genereren van beeldgegevens nam sterk toe: van 2018 tot 2019 ontving het veld 11 procent meer aan patentaanvragen.
Op het gebied van machine learning en patroonherkenning stegen de octrooiaanvragen van de Europese landen met 55 procent en noteerden daarmee het hoogste aantal aanvragen, gevolgd door de VS (24 procent). Europese bedrijven behoorden dan ook tot de toonaangevende aanvragers met drie bedrijven in de top 10: Bosch, Siemens en Philips.
In het veld van beeldverwerking en -generatie kwam het grootste aandeel in octrooiaanvragen opnieuw uit Europa (38 procent) en de VS (27 procent). Dat Philips en Siemens daarin het beste scoorden, toonde eens te meer de sterke rol van Europa bij het ontwikkelen van nieuwe technologieën.
Bij indexering en verwerking van data staan aanvragers uit de VS vooraan met een aandeel van 48 procent. Maar ook Europese landen (23 procent) blijven innoveren op dit gebied. De topaanvragers vertegenwoordigen diverse technologische gebieden, zoals medische, logistieke, maar ook halfgeleiders, mobiele apparaten en beeldvorming.
Bovenstaande gegevens tonen aan dat met name Aziatische en Amerikaanse bedrijven een dominante positie innemen binnen opkomende digitale technologieën. Maar daarnaast benadrukken ze ook het innovatieve vermogen van Europese technologiebedrijven, die behoorlijk actief zijn op een aantal snelgroeiende gebieden. De domeinen van digitale communicatie en computertechnologie vormen beide duidelijk een ‘toolbox’ voor technische toepassingen en innovaties in de meeste andere technologiegebieden.
Een ding mag duidelijk zijn: de vierde industriële revolutie is in alle sectoren van kracht.
Anton Versluis, patentexpert ict bij het Europees Octrooibureau
