Werk-stress is eigenlijk techno-stress

Volgens TNO is chronische stress een belangrijke oorzaak van werkgerelateerde ziekten. De onderzoekers ontdekten dat 17,3 procent van de werkenden in Nederland lijdt aan ernstige burn out-klachten. Deze komen het meest voor bij jongere medewerkers die lijden aan technologie-stress.

De situatie is het ernstigst in de ict-sector en in de dienstverlening. Het thuiswerken tijdens de coronavirus-crisis brengt de pijnpunten in ons werken goed aan het licht. Technologie ís onderdeel van het probleem, maar ook de enige oplossing. Succesvoorwaarde is dat organisaties gezonde work management-principes doorvoeren.

De Nederlandse Arbo-wet voor de arbeidsomstandigheden stelt met name strenge eisen aan de werkomgeving in de productie-industrie en aan het gebruik van gereedschappen en beschermingsmiddelen. Maar wie zorgt er voor (jongere) ict´ers? Het langjarige TNO‑onderzoek laat zien dat tegenwoordig niet alleen de ´blue collar´‑medewerkers, maar ook de ´witte boorden´ wat te stellen hebben met hun werkomgeving. TNO adviseert daarom een ´digitale detox´ – ontgiften en afkicken dus – maar zo makkelijk is het niet: ´technology is here to stay´. En ict gáát over technologie…

Confronterend en kostbaar

Confronterende cijfers over het welzijn van medewerkers. Kostbare cijfers ook: volgens de NEA uit 2017 groeiden de verzuimkosten door werkstress voor werkgevers over de drie voorgaande jaren met gemiddeld 20 procent per jaar, tot 2,8 miljard euro (op een totaal van 4,7 miljard euro aan werkstress-kosten).

De klassieke werkstressveroorzaker is de combinatie van veel moeten (hoge taakeisen) en weinig mogen (lage autonomie) en die zijn dat nog steeds, in groeiende hevigheid zelfs. Zie het werk van  Kees Ahaus en het promotieonderzoek van Irene Sinteur. Sterk opkomend is een nieuwe loot aan de stam: technologie-stress, veroorzaakt door communiceren via de computer, tablet of telefoon; altijd bereikbaar zijn, ook na werktijd; en informatie-overbelasting.

In deze tijden van het coronavirus, is goed merkbaar wat technologie-stress is, nu medewerkers hun gedeelde werkomgeving en de kantoorfaciliteiten moeten missen:

• medewerkers moeten hun thuiswerkplek snel opwaarderen tot een volwaardige, voltijds werkplek (zie kader ´Géén stress: Computertips bij Huisarrest´);
• de it-afdeling moet snelle toegang bieden tot de kantoorsystemen en de bevoegdheden toekennen om bij de benodigde informatie te kunnen;
• medewerkers moeten snel leren om voltijds op afstand samen te werken, via platforms zoals Slack en Microsoft Teams, en te video-vergaderen en overleggen via it-systemen, telefonie en chat die tussen hen in staan, zoals via Skype, Zoom en Whatsapp.

Nederland wordt steeds meer een dienstenland. Het is daarom belangrijk dat onderzoekers zoals hier van TNO en CBS, maar ook van het Rathenau Instituut over robotisering, en de WRR Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid de ontwikkeling van de welvaart en het welzijn in de gaten houden. Met die kennis kunnen bedrijven en overheden sturen richting een gezonde economie, voor mensen, hun bedrijven en de aarde. We weten dus wát er speelt, en dat de ontwikkeling negatief is. Dat wordt veroorzaakt door klassieke en eigentijdse stressveroorzakers, waar we nog geen greep op hebben gekregen. De coronacrisis maakt de cijfers nu ook persoonlijk voelbaar.

Voor de werkende generaties ´witte boorden´-kenniswerkers die veel ongestructureerd werk doen, geldt in zijn algemeenheid dat het werk hen onder de huid kruipt, terwijl de zakelijke doelstellingen beter resultaat vereisen. En dat terwijl de arbeidsmoraal van ons deugt: we willen graag, van hoog tot laag, maar we lijden aan gebrek aan controle over ons werk. Als ´klassieke´ werk‑stress (hoge eisen/lage bevoegdheden) wordt verergerd door ´moderne´ techno‑stress, dan is dat slecht nieuws, want technologie gaat nooit meer weg. Het zal ons jonge (of oudere) professionele leven juist steeds meer beïnvloeden, ook binnen al zwaarbelaste sectoren als ict en de overige dienstverlening. En we blijven ermee te maken houden op individueel niveau, binnen de afdeling en de taakgroep, binnen ons bedrijf of organisatie, en in de gehele maatschappij. We werken, om met TNO te spreken, ´in dynamische bedrijfsprocessen binnen complexe systemen´ en technologie is daarbinnen een groeiend fenomeen.

Maar er is ook goed nieuws. Want hoe je de stand van het hoogwaardige, vaak ongestructureerde kenniswerk ook onderzoekt of beschrijft, er is ook een eenduidige, diepere oorzaak aan te wijzen, en die biedt de sleutel tot de oplossing.

Work management

In zijn algemeenheid is de laatste jaren gebleken dat het eigentijdse ongestructureerde kenniswerk veel beter kan worden georganiseerd, volgens ´modern work management´-principes en dat is volgens mij het licht aan het eind van de tunnel. We moeten in ons werk op zoek naar een nieuwe basis, bijvoorbeeld:

–          Op welke databronnen baseren we onze beslissingen?

–          Wat is onze enkelvoudige doelstelling (en wat schrappen we dus allemaal)?

–          Welke mensen (met hun kennis, vaardigheden en ervaring) en welke middelen staan ons daartoe ter beschikking?

–          Wie werken er samen aan welke (deel-) taken? En wie moeten daaraan hun bijdragen verlenen?

–          Wie krijgen daarbij welke verantwoordelijkheden én de bijbehorende beslissingsbevoegdheden, begrotingen en toegang tot de aanwezige vertrouwelijke kennis?

–          Wat is een realistische tijdsplanning, en wat zijn de oplevermomenten van wat er geleverd moet worden?

–          Waar en hoe houden we een enkelvoudig overzicht van de voortgang en het lopende werk?

In de VS is modern work management inmiddels goed van de grond gekomen, en in Europa wint het aan bekendheid en populariteit. Dat is te danken aan de opkomst van een nieuwe categorie softwaresystemen en platforms die – eenmaal goed geïmplementeerd – het fenomeen van modern work management van vaak ongestructureerd kenniswerk veel beter realiseerbaar en uitvoerbaar maken. Gezond work management is goed voor het bedrijfsresultaat, reduceert stress en doet de arbeidsbevrediging toenemen, omdat iedereen doelgericht en met de juiste middelen, meer van zijn of haar tijd werkt aan de kern van de zaak.

Tech-Relief

Gezond work management en goede technologie stellen ons in staat om meer tijd aan de juiste inhoud te kunnen besteden en minder aan de organisatie van werk. Een crisis betekent meestal een kantelpunt, dus behalve ellende, biedt het coronavirus ook een kans. Bedrijven kunnen daarvan zakelijk profiteren, maar ook hun (jongere) ict-medewerkers, en bijvoorbeeld marketeers en hrm’ers die nu midden in de vuurlinie liggen en kandidaat zijn voor een ernstige burn-out.

Günter Sandmann, hoofd Midden-Europa, Benelux en Scandinavië bij Workfront

Géén stress: Computertips bij huisarrest

Een laptop is een tussendoor-computer en geen productiebeest. De interface, het koppelvlak tussen mens en computer moet optimaal zijn om het ontstaan van klachten te minimaliseren.

Bedrijven strooien met laptops en tablets, maar zouden daarbij een los toetsenbord, muis en scherm moeten uitlenen, samen met een bureaustoel. Let ook op de lichtval, temperatuur, luchtkwaliteit, pauzes en bewegingsmomenten.

Serverparken en internetverbindingen doorstaan de coronavirus-stresstest en houden zich wonderwel goed, bleek uit een rondgang langs grote aanbieders door Stijn van Gils, redacteur bij Het Financieele Dagblad.

´Het internet´ is zo sterk als de zwakste schakel en dat blijkt – juist in tijden van het coronavirus – meestal de wifi-verbinding tussen de binnenkomende router en de aangesloten computers te zijn: de verkoop van wifi-versterkers is in de eerste weken van Nederlands beperkte quarantaine vervijfvoudigd, meldt Bol.com. In de grote steden blazen thuiswerkende buren elkaar zo de ether uit. Tip: probeer eens een ander kanaal binnen de 2,4 GHz-frequentie, schakel over op 5 GHz, of prik eens een utp‑kabeltje tussen router en laptop: verbluffend resultaat voor vijf euro.