Recht en IT komen samen

De rechtspraak is overal. Ze maakt het verschil tussen recht en onrecht, tussen recht voor iedereen en het recht van de sterkste. Zo dragen rechtbanken, gerechtshoven en bijzondere colleges en hun ruim 10.000 werknemers bij aan rechtvaardig samenleven in een continu veranderende wereld. Informatievoorzieningsorganisatie IVO Rechtspraak is een belangrijke schakel in het mogelijk maken daarvan.

De rechtspraak speelt al eeuwenlang een belangrijke rol in Nederland en verandert en groeit continu mee met de samenleving. Ruim 2.300 rechters spreken dagelijks recht in veel verschillende zaken. Om hen te ondersteunen bij de 1,5 miljoen rechtszaken die er jaarlijks worden behandeld, werken er door het hele land nog eens zo’n 8.000 mensen. Van juridisch medewerkers en ICT’ers tot communicatiemedewerkers en administratief personeel: allemaal dragen ze bij aan de Nederlandse rechtsstaat. 

Net als alle andere organisaties en bedrijven, kan ook de Rechtspraak niet goed functioneren zonder dat de ICT goed geregeld is. Bij de digitalisering van de organisatie staat toegankelijkheid voor burgers en professionals voorop.  

Veel meer dan strafzaken

Donna van Loon, implementatiemanager bij IVO Rechtspraak, heeft in 18 jaar bij verschillende rechtsgebieden ‘diverse vormen van rechtspraak’ voorbij zien komen. ‘Voor de leek is de rechtspraak vaak de rechter die straffen oplegt, maar de rechtspraak omvat veel meer dan dat. Ze gaat niet alleen over misdrijven en problemen van mensen, maar helpt je ook als je juridisch relevante informatie nodig hebt. Denk aan Registers, gepubliceerde uitspraken, informatie over faillissementen.’ 

‘Onze voornaamste taak is geschillen beslechten. Rechtspraak gaat echter niet alleen over of iemand gelijk of ongelijk heeft, steeds vaker proberen rechters partijen bij elkaar te brengen, zodat ze zelf tot een oplossing van hun geschil komen. Bij het strafrecht gaat het iets anders: daar gaat het om waarheidsvinding en straffen, namens de samenleving, door boetes en straffen op te leggen.’ 

Wat is de toegevoegde waarde van IVO voor de Rechtspraak? Donna: ‘IVO heette voorheen Spir-it en was een organisatie die met name gericht was op technische ontwikkelingen. In de loop der jaren heeft ze zich ontwikkeld tot wat ze nu is: een organisatie die samen met de inhoudelijke vakmensen van de gerechten en ketenpartners verantwoordelijk is voor het regelen en coördineren van informatievoorziening. Het is niet alleen een IT-bedrijf dat software uitrolt – wat overigens ook heel belangrijk is – maar we doen veel meer dan dat. Door informatievoorziening wordt de Rechtspraak toegankelijker voor burgers, informatiever voor de buitenwereld. Zo weten zij waaraan ze beginnen als ze een rechtbank binnenstappen.’ 

Menselijk aspect

Scrummaster Yentl Zwart werkte eerder bij de rechtbank Rotterdam en sinds kort in Utrecht bij IVO Rechtspraak. ‘In die eerdere periode had ik al gezien hoe bij IVO software wordt gemaakt, ontwikkeld en beheerd. Het team waarbij ik nu werk, maakt en beheert één van de applicaties waar bij de Rechtspraak gebruik van wordt gemaakt. Als oud-rechtbankmedewerker wist ik al: die IVO-mensen kun je bellen als iets het niet doet, ze staan voor je klaar. Nu ik bij IVO werk, besef ik dat er veel meer gebeurt dan assisteren van rechtbankmedewerkers bij computerproblemen. Dat er enorm veel aan voorafgaat voordat nieuwe software wordt gebruikt door Rechtspraakmedewerkers, en dat daar heel veel mensen aan meewerken.’ 

Donna studeerde rechten uit een ideologische overtuiging. ‘Ik wilde gelijkheid en eerlijkheid voor mensen. Ik zag mezelf de wereld verbeteren als advocaat of rechter. Vers van mijn studie belandde ik bij de afdeling strafzaken van de rechtbank Oost-Brabant. Ik vond dat zo’n boeiende wereld. Daar kwam ik erachter dat strafzaken om mensen gaan en niet alleen om gevangenisstraffen. Het gaat om veel ingewikkelder problematiek waar mensen mee te maken krijgen. Dat was een eye-opener. Dit menselijke aspect is voor mij een belangrijke reden om bij de Rechtspraak te blijven werken. Dat doe ik het liefst achter de schermen in een verbindende rol. Daarom heb ik gekozen voor mijn huidige functie bij IVO.’ 

Waardevolle kennis

Nu ze als scrummaster bij IVO Rechtspraak in de IT werkt, komt Yentls inhoudelijke kennis van pas. ‘Heel waardevol: ik kan dingen vertellen uit de praktijk, hoe de eindgebruiker met de digitale systemen binnen de Rechtspraak omgaat, waar zij of hij tegenaan loopt… Ik snap de eindgebruiker en tegelijkertijd de ICT’er. De rechtbank heeft allebei nodig: digitalisering en informatievoorziening zorgen ervoor dat de Rechtspraak dichter bij de samenleving komt. Digitale toegang is zeer belangrijk. Denk aan advocaten die snel bij dossiers moeten kunnen.’ 

Yentl is blij dat scrummasters serieus worden genomen. ‘Ik word betrokken bij agile transformaties, om al die thema’s naar een hoger niveau te tillen en continu kwaliteit te kunnen blijven leveren.’ In haar team van scrummasters zitten op dit moment vijf mannen en vier vrouwen. ‘Die verdeling is mooi gelijk. En ook in de rest van de organisatie zijn er niet alleen mannen, maar ook vrouwelijke ontwikkelaars en managers. Dat wordt ook gewaardeerd.’ 

Hoe werk je samen met rechtbank, medewerkers en publiek? Waar hebben zij behoefte aan? Yentl: ‘We proberen dichter bij de mensen te staan die ons nodig hebben. Alleen nieuwe dingen maken waar zij écht wat aan hebben. Mijn team is continu bezig met nieuwe functionaliteiten, nieuwe producten voor gebruikers. Als scrummasters proberen wij met onze teams de gebruikers daarbij te betrekken. We laten ze hierheen komen, vragen wat ze ervan vinden en dan passen we de functionaliteit aan. Zo is er continue samenwerking en finetuning.’ 

Yentl:  ‘We hebben een pilot bij een paar rechtbanken met de naam WSNP-portaal. Die is niet meteen bij alle rechtbanken gelanceerd. We luisteren in de testfase eerst naar de bevindingen van gebruikers en verbeteren het product voordat heel Nederland ermee aan de slag gaat.’ 

Klantgericht

Ook met ketenpartners wordt samengewerkt, zoals bij het digitaal toegankelijk maken van de rechtspraak in procedures in bijvoorbeeld belastingzaken. Ketenpartners denken mee over hoe het systeem beter kan. Donna: ‘We nodigen ook advocaten uit om nieuwe software te testen. We geven workshops, vragen wat zij nodig hebben. Wij stellen dat IVO klantgericht denkt en werkt, en dat maken we ook waar. Daar zijn we in de loop der tijd in gegroeid. Het doel nu is digitale toegang. We helpen de samenleving door de Rechtspraak te moderniseren. Mensen zijn tegenwoordig gewend vanaf huis dingen digitaal te regelen, die willen niet meer voor allerlei zaken bij een rechtbank langs moeten komen.’ 

Werken bij IVO Rechtspraak is uniek door de maatschappelijke component, dat beseft Donna goed. ‘Niet dat ik er elke minuut over nadenk, maar ik weet dat de producten die wij hier leveren invloed hebben. Wij maken het leven en de rol van de Rechtspraak daarin makkelijker voor de hele maatschappij. Als IVO-team ben je erop gericht dat je software de eindgebruiker voordeel oplevert. Bijvoorbeeld doordat een advocaat sneller toegang heeft tot informatie. Dat vind ik belangrijk. De producten die wij aanbieden zijn direct van grote maatschappelijke waarde, ze zorgen ervoor dat burgers vaker en makkelijker de weg naar de Rechtspraak kunnen vinden, als zij deze nodig hebben.’