Dataverkeer komt overal in de knel

De corona-uitbraak heeft ons tenminste één ding geleerd: informatie is de levensader van de economie. Van het bedrijf naar zijn toeleveranciers en op zijn beurt weer verder de keten in. De retailer eist meer informatie van zijn leveranciers, de verzekeringsmaatschappij verlangt systemen die veilig omgaan met gevoelige data van de leverancier, et cetera. Wij als consument verlangen steeds betere en meer nauwkeurige informatie. Zo ontstaat de zoektocht hoe informatie in wereldwijde logistieke ketens veel beter kan worden beheerd en gedeeld.

Informatie is vandaag de dag de levensader van de economie. De uitbraak van het coronavirus is daarvan het bewijs. Wanneer wordt mijn pakket geleverd? Waar komen deze aardbeien vandaan? Is het katoen in dit shirt organisch en duurzaam? Kan ik deze organisatie vertrouwen met mijn persoonlijke informatie? Wij, consumenten, stellen dit soort vragen en verwachten heldere antwoorden: ‘uw pakket wordt morgen om 09:00 geleverd’, ‘bij het maken van uw kleding is geen kinderarbeid betrokken geweest’, ‘we waken voor uw privacy’, et cetera. Deze vragen worden ook veelvuldig gesteld in logistieke ketens.

Van een bedrijf naar zijn toeleveranciers en vervolgens weer verder de keten in. De retailer eist meer informatie van zijn leveranciers, de verzekeringsmaatschappij verlangt systemen die veilig omgaan met gevoelige data van haar it-leverancier en de handelaar in Latijns-Amerika eist aanvullende informatie van de coöperaties waarmee zij werkt. Diverse bedrijven komen er nu achter dat hun producten ergens een oorsprong kennen in China. Zonder dat men dit wist! Zichtbaarheid en transparantie ontbreekt en is hard nodig. Ook doordat wij als consument steeds betere en meer nauwkeurige informatie verlangen, ontstaat de zoektocht hoe informatie in wereldwijde logistieke ketens veel beter kan worden beheerd en gedeeld. Deze zoektocht zorgt voor uitdagingen: belemmeringen op de weg naar digitalisering en het delen van informatie. Hoewel deze uitdagingen vaak een vervelende blokkade zijn voor een multinational, zijn het voor mkb’ers soms niet te nemen horden. Doordat zaken altijd doorgaan, lopen mkb’ers het risico achter te blijven en af te haken in deze digitaliseringsreis, waarin meer en meer logistieke-keten-data wordt gegenereerd en gedeeld.

Daarom hebben de hogescholen Windesheim en Rotterdam besloten deze belangrijke uitdagingen op het gebied van informatiedeling te identificeren en aan te pakken, waar mkb-ers in de sectoren logistiek, agrofood en gezondheidszorg mee te maken hebben. Het doel, vallend in het project Blockstart, is om vier transnationale uitdagingen te selecteren die door veel bedrijven worden herkend en daaromheen een transnationaal team van experts en mkb’ers te formeren om gezamenlijk oplossingen te ontwikkelen die naar een hoger ’technology readiness level’ (trl 6) worden gebracht.

In dit blog deel ik de belangrijkste bevindingen per sector.

Supply chain management/logistics

Track & trace. Ondanks significante ontwikkelingen in last-mile delivery (bezorgen bij de klant), is betrouwbare track & trace-informatie door de hele logistieke keten heen nog steeds dé heilige graal van de logistieke sector. Dit blijkt in veel gevallen moeilijk te bereiken doordat er onderling geen informatie wordt gedeeld, gebrek aan transparantie is en er teveel vertrouwd wordt op (onbetrouwbare) informatie. Blockchain kan worden gebruikt om verschillende ‘oracles’ te verbinden om daarmee betrouwbare en tijdige informatie te leveren. Hierdoor worden bedrijven in staat gesteld hun logistieke processen te verbeteren, op basis van meer accurate prognoses en tijdige interventies. Het ontbreken van een wereldwijde datastandaard kan echter een grote drempel vormen, al worden diverse initiatieven met track & trace-oplossingen reeds ontwikkeld.

Wanneer men er in slaagt dit voor elkaar te krijgen, liggen er veel toepassingen in het verschiet. Te denken valt aan transparantie in productherkomst, certificering op productniveau en herkomstverificatie door klanten. De coronasituatie is het levende bewijs.

Materialenpaspoort. Voor de transitie naar een circulaire economie is het van belang dat alle ketenpartijen de beschikking hebben over betrouwbare informatie van de gebruikte materialen, de specifieke samenstelling en toegepaste behandelingen. Op dit moment bestaat er nog geen standaard voor dergelijke materialenpaspoorten. Blockchain kan zorgen voor een veilige, onwijzigbare versie van zo’n paspoort en werken als een digital twin.

Echter, het is momenteel onduidelijk hoe wet- en regelgeving deze ontwikkeling en het gebruik gaan beïnvloeden. Er zijn mkb’ers vooruitstrevend in de weer met dit idee, maar daadwerkelijke toepassingen lijken toch grote consortia nodig te hebben om te kunnen werken. Vervolgens biedt dit allerlei kansen voor nieuwe businessmodellen in een circulaire economie, waarbij bedrijven (inclusief mkb’ers) specifieke materialen kunnen hergebruiken, recyclen en uiteindelijk het gebruik ervan verminderen. Dit alles gebaseerd op de additionele informatie die jarenlang verzameld is in deze digitale paspoorten. 

Financieel – logistiek procesintegratie. Voor mkb’ers is het lastig om hun procure-to-pay en order-to-cash-processen goed te integreren. Waar grote organisaties voldoende omvang hebben om resources in te zetten om het aantal fouten en uitzonderingen te reduceren, hebben mkb-ers te maken met enerzijds meer en anderzijds meer kostbare fouten wanneer ze logistieke informatie integreren met financiële informatie. Er is veel om dit thema te doen, maar we zien nog weinig concrete toepassingen. Een single source of truth voor digitale logistieke documenten (zoals crm) verlaagt aanzienlijk de noodzaak voor handmatige afstemming. Tevens biedt dit op termijn aanvullende supply chain finance -toepassingen zoals invoice discounting, reverse factoring, et cetera.

Agrofood

In aanvulling op de genoemde uitdagingen in logistiek, identificeren we binnen agrofood een aantal specifieke punten:

Tracing food. Massaproductie in de voedingsindustrie vergroot de impact van besmettingen en vervuiling. In de wereldwijde economie kunnen vervuilingen grote gevolgen hebben, zoals we die helaas hebben gezien de afgelopen decennia. Tegelijkertijd zijn grondstoffen momenteel moeilijk op herkomst te traceren. Een in de keten gedeelde, betrouwbare datalaag kan zorgen voor traceability door de hele keten heen en zichtbaarheid van productbewegingen.

De verwachting is dat volledige transparantie (traceerbaarheid) in de keten voor voedsel een license-to-operate wordt. Op termijn betekent dit bijvoorbeeld dat certificering niet steekproefsgewijs plaats vindt, maar real-time per product kan worden getoetst door een consument.  

Geconditioneerde goederen. Binnen agrofood komt veel gekoeld (of geconditioneerd) transport voor. Dit wordt over het algemeen vanuit silo’s gestuurd en zijn nog steeds niet realtime, ondanks de duidelijke voordelen die dit met zich meebrengt. Zowel kopers als consumenten ontbreekt het aan inzicht in de omstandigheden van de goederen door de hele logistieke keten. Blockchain in combinatie met iot-sensors op verschillende stadia in de logistieke keten, kan real-time sensordata toevoegen aan de digital twin van het product. Smart contracts kunnen vooraf afgestemde afspraken op basis van condities automatisch uitvoeren. Hoewel sommige mkb’ers hiermee voorop lopen, zal brede toepassing waarschijnlijk grote consortia en meer gestandaardiseerde dataformaten vereisen.

Uiteindelijk biedt dit kansen voor meer duurzame transportvormen, verbeterde verzekeringsmodellen en specifieke supply chain finance modellen.

Papiergestuurde processen. Veel logistieke processen in agrofood vereisen allerlei papieren documenten, bijvoorbeeld in export. Dit heeft een grote impact op mkb’ers door de extra overhead ten opzichte van de beperkte schaal. Over het algemeen zijn papiergestuurde processen gevoelig voor fouten en vergissingen en kunnen ze leiden tot langere doorlooptijden. Ook hier zorgt een single source of truth voor kortere doorlooptijden wat vooral de kostenstructuur voor mkb’ers verlaagt. Het is nog onduidelijk hoe om moet worden gegaan met niet-gestandaardiseerde documenten. Op termijn kan dit douaneprocedures bespoedigen en smart contract gebaseerde transacties mogelijk maken.

Gezondheidszorg

Veel bovengenoemde uitdagingen herkennen we ook binnen de gezondheidszorg, maar een extra beperking is de zwaardere regulering waardoor de sector over het algemeen meer risicomijdend en terughoudend is. Een extra uitdaging betreft het delen van privacygevoelige informatie.

Uitwisselen van gezondheidsdata. Het delen van gevoelige medische data tussen de verschillende zorgpartijen is uitdagend en zwaar gereguleerd. Tegelijkertijd is deze data steeds belangrijker voor het ontwikkelen en toepassingen van innovatieve zorgtoepassingen waarbij zowel het gedrag als het medisch verleden van de patiënt wordt gebruikt. Voor mkb’ers is het lastig deze data te verzamelen door de beperkte schaal waarop ze actief zijn. Met blockchain kan een single source of truth ontwikkeld worden waarmee de bron en kwaliteit van medische data kan worden gegarandeerd, terwijl de privacy en toestemming van de patiënt wordt bewaakt. Hierdoor kan een groter en eerlijker dataplatform ontstaan waarop meer krachtige data-analyses kunnen worden uitgevoerd met betere inzichten tot gevolg. Dit levert ook meer mogelijkheden op preventie. De technologie is echter nog onvolwassen en dient zichzelf verder te bewijzen om te worden omarmd door de sector.

Al deze uitdagingen zijn geïdentificeerd door gebruik te maken van verschillende methodes: het analyseren van zowel wetenschappelijke als niet-wetenschappelijke bronnen en gesprekken met mkb’ers en experts. Het identificeren van een uitdaging is relatief complex, omdat er verschillende perspectieven in overweging dienen te worden genomen: het probleem waarmee een mkb’er te maken heeft, het technologisch perspectief en de businessimplicaties. Alleen uitdagingen die in deze verschillende perspectieven terugkomen, hebben het overzicht gehaald.

Op basis van deze uitdagingen heeft het Blockstart-consortium een trainingsprogramma ontwikkeld om daarmee een veel grotere impact te hebben. Het gratis programma voor mkb’ers wordt op korte termijn gelanceerd en is toegankelijk voor bedrijven actief in de genoemde sectoren. Het programma wordt op maat aangeboden aan de deelnemende organisaties die zelf kunnen kiezen welke workshops, webinars en trainingen het best aansluiten op hun behoeften.