Het ministerie van Defensie dreigt een flinke schadeclaim aan de broek te krijgen, mocht staatssecretaris Barbara Visser de ontwikkeling van nieuwe infotech bij onze krijgsmacht over een andere boeg gooien. Dat bleek afgelopen week uit een uitgelekte brief van twee techbedrijven in handen van onder meer Trouw.
Dezelfde week ook schreef Visser een brief aan de Kamer, we zitten in een ‘heroverwegingsfase’ wat betreft de gunning aan de huidige bijna-partners in het it-programma bij Defensie, IBM en Atos. Aanleiding voor de staatssecretaris zijn de adviezen uit een derde BIT-rapport en meerdere rapporten van managementconsultancyfirma’s. De rol van het BIT en de consultancy is het beperken van het risico. Klinkt heel lovenswaardig en stevig van de staatssecretaris, maar de realiteit is dat Visser een gezond miljardentraject met een looptijd van tien jaar gebaseerd op een rigide opvatting van risico-uitsluiting (lees: angst) en zonder inhoudelijke argumenten lijkt stil te leggen.
Veiligheid militaire missies
Een kleine uitleg: het programma waar het om gaat, Grensverleggende IT (GrIT) is heel veel meer dan een vernieuwing van een informatiesysteem. Het is de ongekende realisatie van een volledig nieuwe, zeer geavanceerde it-infrastructuur. Die zorgt ervoor dat Nederland in alle veiligheid militaire missies kan uitvoeren en dat we, bijvoorbeeld zelfs in het midden van de Sahara, bereikbaar zijn, zonder dat we ons bespied weten door onze Chinese, Russische of Amerikaanse vrienden. Op wat we nu bij Defensie hebben staan kunnen we niet trots zijn. Het is een oude troep waar een spaghetti op draait van zo’n tweeduizend applicaties die moeten worden gemoderniseerd.
Terecht heeft Defensie het dus groots aangepakt. Er is zo’n vier jaar gewerkt, waarbij twee partners in een samenwerkingsverband zijn komen bovendrijven die ieder al miljoenen hebben uitgegeven. Ook door Defensie intern is al minimaal vijftien miljoen kosten gemaakt aan het traject waarvan de technische specificaties zijn getoetst en goedbevonden door het in de it-branche gerespecteerde bureau Gartner.
Adviezen opvolgen
Nu liggen er adviezen van het BIT en aanpalende managementadviesbureaus, maar uit deze rapporten is geen feitelijkheid die past bij de realiteit op te maken. Zo hamert het BIT op het in kleine stappen opbouwen ‘voor zover dat mogelijk is in geval van deze Defensie-cases’ van een infrastructuur. Dat is op zich een heel juist advies is, maar uit niets blijkt dat Defensie en IBM dit niet van plan waren. Ook kunnen uit niets opmaken dat de adviezen van rapport 1 en 2 van het BIT niet opgevolgd zijn. Waarom zouden de adviezen uit rapport 3 dan niet ook gewoon opgevolgd worden?
Het BIT maakt ook een punt van het risico om met één partner, of samenwerkingsverband, in zee te gaan, maar de technologisch diepgang en complexiteit van deze it-infrastructuur maakt het onmogelijk om dit over meerdere partners uit te smeren. Defensie zal moeten kiezen uit een paar spelers in de markt zoals IBM en HP. Grote broer, het Pentagon, doet niet anders. Er is in Nederland overigens geen partij die dit aankan.
Navelstaren
Met de actie van de staatssecretaris en de koste-wat-kost risico-uitsluiting die de adviesrapporten ademen, lijkt het erop dat de bestuurlijke wanorde bij Defensie van vijf jaar geleden weer helemaal terug is. Met als resultaat dat ons leger straks mank loopt, een ondergeschikte rol zal spelen op buitenlandse missies (als we dat überhaupt nog kunnen) en dat we een paar jaar even niet meer aan innovatie hoeven te denken. We zouden intussen moeten weten dat beginnen met innoveren, soms experimenteren en gaandeweg leren van kleine fouten meer oplevert dan twintig jaar navelstaren.
Hans van Bommel, it-expert van Spronq en auteur van meerdere publicaties
Inhoudelijk niets op aan te merken, goed stuk en met Hans eens……
Toch zegt iets mij dat het wel goed komt bij en met Defensie en de mogelijke IT Partner(s), geef het tijd.
De aanstelling van de nieuwe CIO per maart, die dit ook in het pakket gaat krijgen, een goede stap gezien zijn reputatie.
Kortom, ondanks wat nu gaande is, ben ik toch positief naar de toekomst toe…..
Uit de brief van IBM kunnen we opmaken dat IBM een FO en TO heeft gemaakt op eigen kosten. Een scenario dat Defensie, mijns inziens terecht, wil onderzoeken is of bij de daadwerkelijke bouw naast IBM ook andere partijen betrokken kunnen worden. In dat geval wil IBM dat voor het TO een absurd hoog bedrag moet worden betaald van honderden miljoenen.
Het is alsof een architect gratis een huis ontwerpt onder de voorwaarde dat zijn aannemersbedrijf met een blanco cheque het huis mag gaan bouwen. We weten allemaal dat door de onvermijdelijke voortschrijdende inzichten het meerwerk bij grote complexe ICT projecten altijd veel meer is dan initieel geschat.
Onvervalste chantage van IBM. De inhoud en de toon van de brief is mijns inziens zodoende al voldoende of ernstig af te vragen of Defensie überhaupt met IBM verder moet gaan. Net zoals met de marinierskazerne, liever ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald.
Als je kijkt naar de langdurige rol op ICT gebied van IBM bij de Kamer van Koophandel (waardoor o.a. de KvK-gegevens nog steeds geen open data zijn en het wettelijk recht tot gratis inzage beperkt werd tot fysieke documenten bekijken en als je ze digitaal wilt ontvangen je ervoor moet betalen, hoewel dat veel goedkoper is en er al belastinggeld en verplichte bijdrage betaald is voor het opslaan van de gegevens), de manier waarop IBM in drie jaar IRIS van het Waterschapshuis de nek heeft omgedraaid nadat de aanbesteding financieel werd uitgeperst(, zie: https://www.computable.nl/artikel/nieuws/wie-gunt-wat/4973860/3152533/drie-waterschappen-kiezen-geonis-voor-iris.html ), dan zou je zeggen dat het BIT gelijk heeft met de stelling dat uitbreiding van de technologiepartners en meer keuze in wie wat gaat doen (en vooral tegen welke prijs) geen kwaad kan.
De onzin dat er in Nederland geen partij is die dit aankan, slaat nergens op. Natuurlijk zullen bedrijven die dit op zich nemen, ook internationaal actief zijn, grote kans, wil je zelfs. Maar alleen een HP of IBM? Echt niet en als ze nodig zijn laten ze zich graag inhuren. En hoezo een claim voor reputatieschade als jouw ontwerp gaat worden aanbesteed? Kun je toch hardstikke trots op zijn, juist? Defensie is niet zo handig met aanbesteden blijkbaar, of had eerst een TO moeten laten maken waarbij van te voren al zwart op wit stond dat dit in de volgende ronde aanbesteed kon gaan worden om te worden gerealiseerd. Ik vind 12 miljoen euro voor de marktpartij bij een TO best een leuk bedragje, ook al zit er 4 jaar werk in. Dat deze partij vervolgens vrolijk doorgaat met verder ontwikkelen terwijl de BIT-toetsing nog moet plaatsvinden is ondernemersrisico en erop wijzen dat er al tig miljoenen besteed zijn (en daarmee suggereren dat je dan geen andere keus meer hebt dan ermee doorgaan) heeft een mooie naam: “Concorde Fallacy”.
Hans van Bommel,
Von Clausewitz stelt: “Tactiek is de leer van het gebruik van strijdkrachten in het gevecht terwijl strategie de leer van het gebruik van gevechten is om het doel te bereiken.” Ik schreef 6 jaar geleden een opinie die nogal voorspellend op basis van krijgskunsten was want de schuttersputten met elkaar verbinden tot een vaste linie was de strategie van oorlogsvoering in het begin van vorige eeuw. Als er externe consultants ingehuurd moeten worden voor het organiseren van tegengas en concurrentie dan schep je het zand uit de schuttersputjes langs oude olifantpaadjes. Teveel generaals en te weinig leiders levert alleen maar een contractuele inertie op. De prijs van fouten maken is in het leger veelal dodelijk, de realiteit is geen computerspel
Onze bestuurders worden gesouffleerd door een groeiend leger aan lobbyisten en deze vijfde colonne is trouw zolang je ze betaald. Ons leger loopt dan ook niet mank maar teveel op de maat van anderen de verkeerde kant op als ik overweeg dat onze vitale infrastructuur kwetsbaar is voor relatief eenvoudige bedreigingen zoals malware doordat leveranciers geen patches meer leveren. De komische Engelse serie ‘Dad’s Army’ heeft dan ook veel overeenkomsten met de realiteit aangaande de verdediging van het thuisland.
Ja, ik lees het echt goed. Het is 2020 en we gaan eerst een FO en een TO maken voordat we gaan bouwen.
Waterval. In 2020.
Dat is precies NIET wat het BIT bedoelt met ‘het in kleine stappen opbouwen’.
Gezonde miljardentrajecten met een looptijd van 10(!) jaar zijn net als diervriendelijk vlees. Ze bestaan niet.
Je laat toch niet de club die het moet bouwen een FO en TO maken? Dan weet je zeker dat er veel meer werkt uit zal komen want die zijn een meester in het verbergen van addertjes onder het gras. Laat het ontwerpen door een 3e partij die ervaring heeft met defensie en geen belang heeft bij meerwerk.
Je zal maar bij IBM Nederland werken zeg.