Mocht het ministerie van Defensie besluiten het programma Grensverleggende IT (GrIT) voor een nieuwe it-infrastructuur, te herzien, dan dreigt het consortium IBM/Atos honderden miljoenen euro’s aan gemaakte kosten op het departement te verhalen. Defensie heeft het project, dat begroot zou zijn op zo'n 1,3 miljard euro, al een tijdje op pauze gezet om alternatieve scenario's te onderzoeken.
Dat blijkt uit interne documentatie in handen van Trouw, Platform voor onderzoeksjournalistiek Investico, De Groene Amsterdammer en EenVandaag.
Defensie heeft dringend een nieuwe it-infrastructuur nodig. De huidige voorziening kan naar verwachting met het nodige kunst- en vliegwerk tot 2022 in de lucht worden gehouden. Defensie startte in 2016 met het programma Grensverleggende IT (GrIT) om over de hele linie it-vernieuwingen door te voeren. De aanbesteding voor een nieuwe it-infrastructuur is een van de onderdelen van GrIT en werd in dat jaar ook uitgeschreven.
Uiteindelijk bleef het consortium IBM/Atos (genaamd Athena) als enige over. Defensie wachtte nog op nieuw advies van het Bureau ICT Toetsing (BIT), dat zich al eerder kritisch had uitgelaten over GrIT, voordat er definitief kon worden gegund. Het consortium had inmiddels al wel in het kader van de aanbesteding gewerkt aan een functioneel en een technisch ontwerp, in de veronderstelling dat de gunning er zou komen. Defensie verschafte Athena zelfs een overbruggingskrediet van twaalf miljoen euro vanwege de ontstane vertraging en verkreeg het verbruiksrecht op één versie van het technisch ontwerp (project Prometheus geheten).
Woedend
Medio vorig jaar kwam het BIT opnieuw met een kritisch rapport. Het bureau concludeert dat de risico’s van GrIT nog steeds te groot zijn. De kosten gaan naar verwachting omhoog. Met daarbij het advies om niet al het werk aan één partij te gunnen maar het te verdelen in kleinere, meer beheersbare brokken. Ook zou mogelijk moeten zijn andere leveranciers in te schakelen indien de hoofdleverancier onvoldoende presteert.
Dat was reden voor staatssecretaris Barbara Visser van Defensie om GrIT in juli 2019 tijdelijk stil te leggen en eerst twee scenario’s uit te werken: een aanpassing van de huidige aanpak of een heel andere aanpak van GrIT. Uit een brief waar het journalistieke samenwerkingsverband de hand op heeft weten te leggen, blijkt dat het consortium woedend is over deze gang van zaken. In hun ogen ligt er na drie jaar voorbereiding een geldig en aanvaardbare bieding (zij zijn het niet eens met de kritiek van het BIT). Daarbovenop blijkt dat Defensie Athena alleen heeft betrokken bij de gesprekken over eventuele aanpassingen en niet over een heel andere aanpak van GrIT.
Bij deze aanpak, Plan B1, wil de krijgsmacht het technisch ontwerp van Athena als basis gebruiken voor een nieuwe aanbesteding. IBM en Atos waarschuwen dat de krijgsmacht geen ongeclausuleerd gebruiksrecht op het technisch ontwerp heeft en dat beide partijen in dat geval volledig moeten worden gecompenseerd voor de gemaakte kosten. Volgens de ict-concerns lopen de gedane investeringen in mensuren, gederfde inkomsten, gemiste orders en reputatieschade in de vele honderden miljoenen euro’s.
1,3 miljard
De twee bedrijven eisen bovendien dat zij in een eventuele nieuwe aanbesteding ook weer mee kunnen dingen. Een scenario waarbij Defensie van gunning afziet, de gedane investeringen niet vergoedt en een nieuwe aanbesteding uitschrijft zonder deelname van Athena noemen zij onaanvaardbaar.
In een reactie aan het journalistieke samenwerkingsverband laat Defensie weten zich niet te herkennen in het geschetste beeld. IBM en Atos reageerden helemaal niet. Overigens stuurt staatssecretaris Visser de Tweede Kamer deze week een nieuwe brief over het programma GrIT. Wellicht staat daar nu wel meer informatie over het budget. Het zou volgens interne documenten gaan om maximaal 1,3 miljard euro voor een contract van tien jaar. Dit bedrag is echter nog niet met de Tweede Kamer gedeeld omdat de gunning nog niet rond is.
Tja dat krijg je er van als je de spelregels na een aanbestedingsprocedure aanpast. “geen ongeclausuleerd gebruiksrecht op het technisch ontwerp” is natuurlijk wel een dingetje. Het is moeilijk een rekensom te maken wat dan een bedrijf misloopt. Gemaakte uren x aantal personen is niet allesomvattend. Ik ken de situatie. Mensen die eerst lokaal werkten kregen een lease auto om bv deel te kunnen nemen aan dit project. Ook is er ander werk verdwenen of werk niet aangenomen doordat deze mensen gereserveerd waren voor deze klus. Ze zullen wel een tijdje op de bank komen te zitten alvorens ze weer inzetbaar zijn voor andere klussen. Dit verlies willen de it-bedrijven op Defensie afschuiven en terecht lijkt me. Lijkt wel een beetje op de Defensie Vlissingen soap. Stuurloze en incompetente manier van aanbesteden. Dat BIT had toch veel beter voor de aanvang of tijdens de aanbesteding de kaders duidelijk moeten stellen?
Ik begrijp de reactie van Atos en IBM, maar ik heb de brief met enige verbazing gelezen, is het een brief in de Engelse taal en door Google Translate gehaald?
Waar 2 kijven hebben 2 schuld, de waarheid zal in het midden liggen.
Ik snap de intentie van IBM en Atos wel, veel tijd en kennis ingestoken en dan uiteindelijk dit als resultaat.
Benieuwd hoe dit verder gaat!
Om reputatieschade te claimen moeten IBM en Atos wel eerst een reputatie hebben. Die hebben blijkbaar niet door dat een cruciaal onderdeel van onze samenleving nl. defensie belangrijker is dan hun winstgevendheid. Roofkapitalisme op zijn smalst.
@Johan,
Nou ik denk dat IBM en AtoS qua reputatie zich kunnen meten tot het gewenste niveau. Anders waren ze namelijk ook nooit in het consortium beland. Dat Defensie een cruciaal onderdeel is van onze samenleving wil niet zeggen dat commerciële bedrijven ineens een socialistisch beleid moeten gaan voeren en alles maar voor niks moeten weggeven omdat ze zo graag wat bijdragen aan de samenleving. Ik zou bijna zeggen “Socialistische visie op zijn smalst”. Ik kan er misschien helemaal naast zitten maar achteraf de kaders veranderen is veel duurder dan vooraf. Daar komt bij dat dat rapport ondermaats is en daardoor alle betrokken partijden schaadt.
Sterke Defensie is traditioneel een rechts politiek item dus daar zit het hem niet in. Dat bedrijven hun winstgevendheid hoger zetten dan het algemene goed ook. Maar daar zou juist de overheid moeten zijn om die balans niet te ver laten doorslaan als beschermer van de samenleving. Ware het niet dat tegenwoordig ook de overheid bewust bezig is met slecht beleid, liegen en zelfverrijking. Het grootste probleem is dat die samenleving hier niet of nauwelijks tegen ageert.