Nederlandse ict-opleidingen zijn te weinig multidisciplinair. Willen ze van meerwaarde zijn voor discussies over maatschappelijke problemen, dan moeten ze hun technische blik verbreden. Dat vinden vertegenwoordigers van Rightbrains, een belangenbehartigersorganisatie voor meer vrouwen in het digitale werkveld.
Het viertal nam deel aan een paneldiscussie tijdens Computable Café vorige week op de gecombineerde vakbeurzen Infosecurity.nl, Data & Cloud Expo in de Jaarbeurs in Utrecht. Het debat ‘Verzeker uw digitale toekomst!’, onder leiding van Computable-hoofdredacteur Sander Hulsman, was opgezet in samenwerking met Rightbrains
Volgens het kwartet verandert het werkveld door verregaande automatisering en ontwikkelingen als kunstmatige intelligentie en quantum computing. Dat heeft ook zijn repercussies voor het (aan)leren van digitale competenties en it-opleidingen.
Kwetsbaar opstellen
Maar, stelt Melany Rieback, directeur it-beveiligingsadviesbureau Radically Open Security, it-opleidingen zijn te technisch, te theoretisch of te commercieel van opzet. Er is nauwelijks aandacht voor creativiteit en ethiek. ‘Problemen worden nog steeds vanuit de techniek aangevlogen. We moeten vaker kijken naar waarom we dingen aan het doen zijn.’
Natuurlijk, erkent ze, digitale competenties zijn belangrijk, maar Rieback benadrukt dat ook het andere deel van de hersenen moet worden aangesproken. ‘Communicatie, je kwetsbaar kunnen opstellen, inlevingsvermogen, verantwoordelijkheidsgevoel. De zachte vaardigheden, zoals het altijd wordt genoemd. Maar je hebt ze wel nodig om je te kunnen verplaatsen in een klant, probleem of maatschappelijk vraagstuk.’
Typerend vindt zij de reactie op privacyrisico’s bij bijvoorbeeld het gebruik van Facebook of Google. ‘De it-industrie komt dan altijd met een handboek op de proppen. Daar ben ik na vijftien jaar security-onderzoek wel een beetje klaar mee. We staren ons blind op de technologie. Laat ontwikkelaars zinvollere oplossingen bedenken, op basis van een open geest en open data.’
Marleen Huysman, hoogleraar en hoofd van het KIN Center for Digital Innovation aan de Vrije Universiteit Amsterdam, beaamt het beeld dat Rieback schetst. ‘Mijn zoon volgt een studie kunstmatige intelligentie aan de universiteit. Daar is een beetje aandacht voor ethiek en dan gaan ze ook niet verder dan het bekende MIT-vraagstuk van de ‘Moral Machine’: als je in een zelfrijdende auto rijdt en de remmen laten het afweten, wie of wat moet de wagen dan aanrijden? Een bejaarde of toch een hond, dat soort ethische vragen.’
Handdrummen
Rieback wijst op haar eigen universitaire achtergrond in de Verenigde Staten. In het Amerikaanse opleidingssysteem volgde zij in haar bachelorperiode twee studies: informatica en biologie en allerlei bijvakken zoals Afrikaans handdrummen, theater en Amerikaanse orale geschiedenis. ‘Aan die biologie-opleiding heb ik niet veel gehad en vanuit de informatica doe ik weinig meer met de theoretische systemen Maar van die bijvakken heb ik geleerd hoe je creatief te werk kan gaan.’ Zij wijst op een inspirerende Ted-talk van Sir Ken Robinson. ‘Daar kan het Nederlandse onderwijs nog veel van leren.’
Claartje Mangert, algemeen directeur van NLDC, wijst er op dat de ict-sector een ‘jong veld is waar de laatste jaren zaken fundamenteel aan het veranderen zijn. De opleidingen worden wel degelijk daarop aangepast; ik zie bijvoorbeeld veel meer experimenten voorbijkomen’. Mangert is ook voorstander van een multidisciplinaire aanpak maar bij voorkeur via samenwerking met het bedrijfsleven. ‘We moeten competenties in de breedte verder ontwikkelen.’ Zij vindt ook een goede zaak wanneer er al vanaf het lager onderwijs aandacht is voor ict.
Meer divers
Een nuancering komt ook van Esther Schage-Van Luit, it-beveiligingsarchitect en -adviseur bij adviesbureau Deloitte. Zij ziet dat in haar vakgebied er steeds meer ruimte komt voor de zachte en inhoudelijke kanten van het vak, zoals het overleggen met en voorlichten van mensen, het lesgeven en het analyseren en interpreteren van complexe security-architectuur. ‘Die ruimte komt er omdat er steeds meer standaardtaken, zoals pentesten, audits en een deel van het forensisch onderzoek, geautomatiseerd worden uitgevoerd. Daar zit veel herhaling in en kun je met de inzet van kunstmatige intelligentie automatisch laten afhandelen.’
Volgens hoogleraar Huysman moeten uiteindelijk alle it-opleidingen al vanaf de start multidisciplinair van opzet zijn ‘om de wereld te begrijpen. Ook vindt zij dat er meer vrouwen en meer mensen van verschillende etniciteit it-studies zouden moeten volgen en het vak ingaan. ‘Nu worden er vooral systemen ontwikkeld door een bepaald type mens die niet goed de denkwereld van anderen kan volgen. De it-sector mag ondertussen wel een diverser karakter krijgen.’
Awards
Rightbrains reikte vorige week de Digital Talent Award uit aan Erida Kaja, senior manager bij het devops-team van it-bedrijf Tata Communications. Die prijs voor een veelbelovende vrouwelijke ict’er werd uitgereikt tijdens het jaarlijkse RightBrains CIAO-event in de Jaarbeurs in Utrecht.
Ook was er een prijs voor Candice Dillen, chief information officer bij financieel dienstverlener NN Group, als Digital Diversity Leader.
En wat vind de ICT zelf?
Het Nederlandse establishment wil het liefst zo veel mogelijk ‘werkbijen’ waarbij het schoolsysteem van origine is gebaseerd op het Pruisische systeem wat op was gezet om zoveel mogelijk soldaten te creëren. (Zoals het opdreunen en uit het hoofd leren van zaken)
Op zich is er wel wat voor te zeggen dat er bij het onderwijs ook wordt gekeken dat de leerlingen ook genoeg bagage meekrijgen om daarmee rest van hun leven voorruit te kunnen. Dat aspect dient weer meer aandacht te krijgen. Maar niemand houdt je tegen dat je als ouder of kind zelf naast opleiding ook die vaardigheden laat ontwikkelen die je voor jezelf of je kinderen zo belangrijk vindt. Want wat begeleiding van jongeren t.a.v. de arbeidsmarkt betreft zou je op dat vlak meer kunnen doen om ze te informeren welke zaken ze naast hun opleiding kunnen bijleren om zo beter op een bepaalde carrière te kunnen richten.
Als onderzoeken en rapporten uitwijzen dat het bij digitale transformatie, en nieuwe vormen van samenwerken als agile, vooral om de zogenaamde soft skills of zachte vaardigheden gaat dan moeten opleidingen daar ook (veel) meer aandacht aan geven. Daarnaast werken de meeste mensen (IT en anderen) in internationale en multiculturele organisaties waar soft skills en met name culturele competentie en interculturele communicatie van eminent belang zijn om efficiënt te werken. Dus waar is het wachten op?
@Bert van Hijfte:
Op managers die eens niet zeggen: “Wat zit je toch stom te bazelen, vraag niet waarom het moet, vertel me niet waarom het niet moet! Doe wat ik zeg of vertrek!”
“Melany Rieback, directeur it-beveiligingsadviesbureau Radically Open Security”
Ik snap dat zij niet veel meer doet met aangeleerde de techniek daar heb je als directeur ook geen tijd voor.
Voor elke werknemer ongeacht het beroep is het goed als je soft skills hebt. Of je nu chirurg bent of tuinman of bouwvakker. Maar voor de beroepsspecifieke (technische) vakken moet genoeg tijd overblijven. Het is niet genoeg als we er goed over kunnen communiceren we moeten er ook nog wat vanaf weten.
@johan het opdreunen van feiten is al lang niet meer. De student wordt geacht zelf veel dingen te kunnen aanleren en lessen bestaan vaak uit het aanreiken van handvatten waarbij de student zelf veel moet uitzoeken.
Samenwerken met anderen gebeurt ook op veel opleidingen. Dus er is al veel mer aandacht voor softskills t.o.v. 20 jaar geleden.
De T in ICT staat voor techniek, niet voor de tamtam van Afrikaanse handdrumtechnieken. En blindstaren op de techniek is dan ook onmogelijk als de ‘harde’ essentie van het vakgebied hierop ligt. Ik ben dus benieuwd of de dames voor een slecht snijdende maar goed communicerende chirurg kiezen of toch liever andersom als ze voor de ethische vraag komen te staan.
Altijd weer vrouwen die soft-skills als een noodzakelijkheid zien en die afkeer van techniek. Op deze manier worden de vooroordelen weer bevestigd. Er is meer diversiteit nodig in techsector. Geef dat handdrummen toch eens op en investeer eens wat tijd in harde it en ontwikkel die skill eens tot in de diepte. Er gaat dan gewoon een nieuwe wereld voor je open!
“Typerend vindt zij de reactie op privacyrisico’s bij bijvoorbeeld het gebruik van Facebook of Google. ‘De it-industrie komt dan altijd met een handboek op de proppen. Daar ben ik na vijftien jaar security-onderzoek wel een beetje klaar mee. We staren ons blind op de technologie. Laat ontwikkelaars zinvollere oplossingen bedenken, op basis van een open geest en open data.'”
Lijkt mij dat de softskills van Facebook niet het probleem zijn. Die zijn juist goed ontwikkeld. Het gebruikmaken van de gegevens van gebruikers van facebook wordt netjes verpakt in een ellenlang document omdat Facebook vanuit zijn softskills weet dat niemand het dan gaat lezen.
Natuurlijk hoeft niet de ontwikkelaar alles te bedenken dat gebeurt al jaren in teams waarin verschillende disciplines zitten. Uiteindelijk moet de ontwikkelaar het wel maken en heeft daarvoor bepaalde technieken nodig.
Mij lijkt dat handdrummen wel een goede toevoeging op mijn ICT portfolio … kan ik lekker ritmisch met mijn muziek mee code kloppen 😀
Ik kom waarschijnlijk uit een andere wereld. Als informatietechnoloog met Delftse achtergrond had ik al verplichte en facultatieve humaniora zoals sociologie, recht, psychologie, diverse filosofietakken maar ook micro-/macro-/bedrijfseconomie en bedrijfskundevakken op het curriculum. In mijn 35 jaar ict daarna op 3 continenten in 8 landen gewerkt en daarin toch voorbeelden genoeg gezien van technici die zich breder hebben ontwikkeld, juist ook omdat niet technische vakken vaak heel interessant, minder abstract en betrekkelijk toegankelijk zijn, maar ook omdat ondernemende technici soms gedwongen worden door hun eigen succes of dat van hun bedrijf zich extreem snel te moeten ontwikkelen tot geloofwaardige leiders met een breed arsenaal aan skills.
ict als ladies night.