It-leverancier Oracle en de Rijksoverheid zijn sinds 2015 met elkaar in conflict. De Amerikanen dreigden zelfs met een boete van 3,2 miljard euro in verband met vermeend illegaal gebruik van Oracle-software door acht verschillende ministeries en overheidsdiensten. Daarnaast stelt het bedrijf dat de overheid vanaf 2019 moet betalen voor de gratis opensourcesoftware van Java.
Dit blijkt uit onderzoek van het Financieele Dagblad (FD). Uiteindelijk wist de Nederlandse overheid de miljardenclaim van Oracle in november 2017 om te buiging naar een schikking van enkele miljoenen, aldus anonieme bronnen tegenover het FD. Bij de onderhandelingen zijn volgens de krant externe adviseurs en advocatenkantoor Stibbe ingeschakeld. Sindsdien is er een kenniscentrum ingericht om het inkopen van diensten in goede banen te leiden en sterker te staan tegen grote partijen.
‘De Rijksoverheid is en blijft een belangrijke klant voor Oracle’, laat een woordvoerder weten aan het FD. ‘Zoals bij iedere zakelijke relatie zijn er lopende en regelmatige onderhandelingen over een reeks aan zaken. De discussie over het gebruik van licenties is twee jaar geleden tot tevredenheid van zowel de Rijksoverheid als Oracle afgerond.’
De woordvoerder benadrukt dat de zaak tussen 2015 en 2017 speelde en destijds ‘met resultaat’ is opgelost.
Wurggreep
Judica Krikke, advocaat en partner bij het Amsterdamse advocatenkantoor Stibbe, stelt in het FD het volgende over de zaak: ‘De Rijksoverheid is enkele jaren geleden begonnen met de inrichting van rijksbreed leveranciersmanagement om de relatie met strategische ict-leveranciers beter te kunnen monitoren en sturen. Die inrichting begint haar vruchten af te werpen. Met Oracle zijn inderdaad harde noten gekraakt. Dat heeft nu wel geleid tot betere afspraken.’ Daarnaast geeft ze aan dat als ‘veel organisaties zich gevangen voelen, de vraag rijst of de markt wel naar behoren functioneert’. Ook benadrukt ze dat ondernemingen zoals Microsoft, Oracle en SAP waardevolle producten leveren waar een prijskaartje aan mag hangen. ’Neemt het gebruik van software binnen een organisatie toe, dan is bijbetaling op zijn plaats. Wie dan opzettelijk verzuimt bij te kopen, moet op de blaren zitten.’
Vaak is van dat opzettelijk verzuim echter geen sprake, zo vertelt de advocaat aan de krant. ‘Bedrijven en overheden kunnen bij een audit alsnog verrast worden door onverwachte en hoge claims tot bijbetaling. Claims die bovendien niet per se gelijke tred houden met de toename in het gebruik van de software.’ Krikke noemt als voorbeeld dat een eenvoudige wijziging in de it-architectuur of toepassing van een nieuwe technologie kan leiden tot een forse claim, terwijl het aantal eindgebruikers niet is toegenomen. De gevoelde wurggreep wordt volgens haar verder gevoed door de soms complexe documentatie, leveranciersvriendelijke algemene voorwaarden en een verkoopafdeling van de leverancier die targets moet halen.
CIO Platform Nederland dient klacht in
Voor het CIO Platform Nederland is de maat vol. De vereniging van chief information officers heeft dan ook een klacht ingediend bij de Europese Commissie over de machtspositie en wurgcontracten van it-leveranciers.
Op de eigen site geeft het platform aan dat het noodzakelijk is dat grote softwareleveranciers hun gedrag naar klanten aanpassen en evenwichtiger maken. De aangesloten cio’s laten via het platform weten het gesprek te willen aangaan, zowel met leveranciers als met de Nederlandse en Europese toezichthouders op de markt. Gezien er volgens CIO Platform Nederland te weinig verbetering waarneembaar is, dient de organisatie, lid van het Europese cio-samenwerkingsverband Euro.digital, de klacht in bij ambtenaren van Eurocommissaris voor Mededinging Margrethe Vestager.
Krikke geeft haar visie over deze stap. ‘Het mededingingsrecht heeft tot nu toe niet de focus op de verticale relatie tussen leveranciers met een machtspositie en hun professionele afnemers, zoals bedrijven en overheden. Het mededingingsrecht is echter in beweging en het wordt misschien tijd dat de aandacht ook op deze relatie komt te liggen.’
Schijnt bekend gegeven te zijn van Oracle:
http://www.dba-oracle.com/t_licensing_pricing.htm
https://www.oracle.com/assets/technology-price-list-070617.pdf
Uitzetten van (al dan niet per ongeluk) geactiveerde dure en onnodige opties schijnt enigzins te helpen!
Heb mij dikwijls afgevraagd of justitie er destijds niet beter aan had gedaan door door te gaan met SAP in plaats van project Leonardo te starten. Lijkt mij dat er meer discussie mogelijk is met een Rijnlandse leverancier dan een aggressieve sales machine uit de USA.
Met zulke vijanden heeft Microsoft geen vrienden meer nodig :).
Advocaten zijn overigens helemaal niet geschikt voor dit soort onderhandeling. Het is net als met wurgcontracten van de belastingdienst. Daarvoor huur je fiscalisten in, geen advocaten. Onderhandeling over licensing is je leverancier inzichtelijk maken dat je wel degelijk opties hebt. Sterker nog, dat die opties vaak ook een mooie gelegenheid zijn om andere knelpunten op te ruimen.
In het verleden kwam ik wel bedrijven tegen die veel te veel betaalden omdat ze om drogredenen te veel servertjes met te weinig geheugen hebben, omdat ze niet snappen hoe en wanneer je datacenter licenties moet/kunt inzetten, meervoudig betaalden voor CAL’s, hyperthreading als cores rekenden, virtualisatie ongunstig inrichtten enz. Tegelijkertijd liepen ze dan kans op claims omdat hun leveranciers dachten een loophole gevonden te hebben. Licensing is een vak.
@Rob Koelmans
Over (Intel) hyperthrading as cores: Oracle CPU_COUNT bepaalt de kosten en is #sockets * #cores * #threads
Vraag is of de overheid boter op het hoofd heeft want uiteindelijk hebben ze zich zelf in een hoek laten verven door Amerikaanse techreuzen. Mogelijk dat dit het gevolg is van ‘Too many laywers, not enough technicians’ door uitbesteden in plaats van ontwikkelen want er is nog altijd weinig interesse in open source alternatieven. Dat dit tot een wurggreep zou leiden voorspelde ik 5 jaar geleden al in een opinie, aloude business-rule van: ‘Get in, Move up & Stay there’ in software gaat om de vendor lock-in van functionele afhankelijkheid. En hoe lager deze in stack zit hoe groter de commerciële waarde ervan, het verhaal van de techreus met lemen voeten gaat om de contractuele inertie zoals ik stelde.
Ook opmerkelijk zijn de klachten van CIO Platform Nederland, ze hebben zelf meegewerkt aan de machtpositie van de Amerikaanse techreuzen met het idee van een vrije markt via mededingingsrecht. Want uiteindelijk is dat een slechte kopie van de Sherman Antitrust Act (1890) welke dus niet bedoeld is om de bedrijven te beschermen tegen de werking van de markt middels gepatenteerde know-how maar juist om het publiek te beschermen tegen het falen van de markt. Want zolang er niemand – vanuit risicomijdend gedrag – ontslagen wordt omdat hij/zij voor Oracle kiest zal de Amerikaanse kartelvorming binnen de overheid dan ook onveranderlijk blijven zoals ik ooit al eens schreef in de opinie Bedot.com economie door ‘kapersbrieven’ van gepatenteerde algoritmen.
Eén van de punten waar ik vaak op wijs in de keus tussen een licentie op basis van gebruik of bezit zit in de besparing op termijn, de valkuil van groei waarin veel organisaties vallen. Daarnaast is er nog het onderhoud en ook hier valt vaak veel te besparen door naar de constructie van het contract te kijken, lifecycle van een service bepaalt de levensduur van de onderliggende software met als gevolg stijgende onderhoudskosten als gevolg van verkeerde contractuele afstemmingen hierin. Dat als gevolg hiervan de Amerikaanse techreuzen de duimschroeven hierin aandraaien om zodoende ‘change’ naar een sneller paard uit dezelfde stal te bewerkstelligen is business-as-usual.
@KJ, en hyperthreading is weer helemaal terug bij Intel. Als de inkoper/onderhandelaar geen flauw idee heeft of ze hyperthreading hebben (of gaan hebben) komen ze weg met een factor 2 tariefverschil t.o.v. Microsoft.
https://publiccode.eu/ vooral het videootje op de homepage even bekijken en dan het artikel en de commentaren nog een keer snel langslopen!
@Fred, wat je niet nodig hebt, hoef je natuurlijk niet te kopen. Dat is het uitgangspunt.
En we kunnen ook met zijn allen een uniform onderstel voor auto’s ontwikkelen en wat vrijgevallen licenties voor elektromotoren gaan door ontwikkelen. Net als bij auto’s en mobile phones ben je statistisch nagenoeg kansloos om het te winnen van een goed opgezette concurrerende markt. Voor ons is SQL-Server een no-brainer. Ik ga als transporteur ook geen public domain vrachtwagens helpen ontwikkelen en gebruiken. Ik zou nog lang niet bij versie 2008 van SQL-Server zijn en helemaal stuk lopen op wat ik dan allemaal niet beschikbaar gehad zou hebben. Als een keuterboertje dat zelf een melkmachine in elkaar aan het frunniken is, zeg maar.
@Rob, ik vind in dit verhaal de Rijksoverheid overkomen als een keuterboertje die per ongeluk op een knopje van het dashboard heeft gedrukt van de tractor die ze bij de oude vertrouwde dealer en fabrikant hebben aangeschaft lang geleden en opeens voor satellietcommunicatie moeten betalen, terwijl ze geen idee hadden dat dat erop zat. Ja, stond ergens in de folder met product updates, die feature, dat klopt. Alleen geen idee wat je daarmee zou moeten.
Je snapt er zelf ook weinig van als je impliciet beweert dat de open source software markt geen goed opgezette concurrerende markt zou zijn, maar er alleen een dergelijke markt is of kan zijn met gesloten broncode, propriety protocollen en (software) patenten. Ze zijn er beiden en ook de overheid heeft zelf de keus om te bepalen wat ze wanneer en waarvoor nodig heeft. Oneindig geld besteden aan licenties en vendor lock-in en juridische kosten, of soms iets anders proberen en stimuleren.
SQL-server is inderdaad prachtig en modern product met vooruitstrevende foefjes, Oracle producten zeker ook vaak erg mooi, degelijk etc. en werk ik regelmatig mee, maar voor Hadoop en Julia-DB, MySQL of PostGres is in veel gevallen ook een heleboel te zeggen en kun je soms ook wat sneller innoveren omdat je data makkelijker uitwisselt, sneller kunt schalen, etc. zonder eerst funding te moeten vinden voor extra licenties. En dat je op elk moment dat je er aan toe bent overschakelt terwijl je niet aan die duur betaalde licenties per user, device of cpu/hyperthread-core vast zit nog.
Je suggestie dat open source nooit voorop kan lopen in de vooruitgang ga ik verder maar niet op in, terwijl de hele internet revolutie daar op gebouwd is. En de vergelijking met auto’s en onderstellen tsja….ben benieuwd hoe de verhouding open source / propriety in de hele keten bij Tesla is, maar laat ook maar zitten en de commentaren wat meer op de vendor lock-in van de overheid bij een leverancier als Oracle beperken, want dat is het issue waar het in dit artikel over gaat.
@Fred, voor zover ik de indruk heb gewekt dat je mijn inschatting van dit moment kunt veralgemeniseren, heb je inderdaad gelijk. Situatie is niet principieel zoals ik hem schets maar wel zoals ik hem op dit moment inschat voor de databasemarkt. Er heeft zich ook bij fortune 500 partijen als P&G, IBM en zeer waarschijnlijk ook Tesla, Oracle en Microsoft een sluipende revolutie voorgedaan in R&D op het vlak van open source/shared development.
En ook zoals je suggereert hoe de Rijksoverheid vermoedelijk door de licentieproblematiek heen stommelt, klinkt me zeer aannemelijk in de oren. 🙂
@Rob, ik vind in dit verhaal de Rijksoverheid overkomen als een keuterboertje die per ongeluk op een knopje van het dashboard heeft gedrukt van de tractor die ze bij de oude vertrouwde dealer en fabrikant hebben aangeschaft lang geleden en opeens voor satellietcommunicatie moeten betalen, terwijl ze geen idee hadden dat dat erop zat. Ja, stond ergens in de folder met product updates, die feature, dat klopt. Alleen geen idee wat je daarmee zou moeten.
Je snapt er zelf ook weinig van als je impliciet beweert dat de open source software markt geen goed opgezette concurrerende markt zou zijn, maar er alleen een dergelijke markt is of kan zijn met gesloten broncode, propriety protocollen en (software) patenten. Ze zijn er beiden en ook de overheid heeft zelf de keus om te bepalen wat ze wanneer en waarvoor nodig heeft. Oneindig geld besteden aan licenties en vendor lock-in en juridische kosten, of soms iets anders proberen en stimuleren.
SQL-server is inderdaad prachtig en modern product met vooruitstrevende foefjes, Oracle producten zeker ook vaak erg mooi, degelijk etc. en werk ik regelmatig mee, maar voor Hadoop en Julia-DB, MySQL of PostGres is in veel gevallen ook een heleboel te zeggen en kun je soms ook wat sneller innoveren omdat je data makkelijker uitwisselt, sneller kunt schalen, etc. zonder eerst funding te moeten vinden voor extra licenties. En dat je op elk moment dat je er aan toe bent overschakelt terwijl je niet aan die duur betaalde licenties per user, device of cpu/hyperthread-core vast zit nog.
Je suggestie dat open source nooit voorop kan lopen in de vooruitgang ga ik verder maar niet op in, terwijl de hele internet revolutie daar op gebouwd is. En de vergelijking met auto’s en onderstellen tsja….ben benieuwd hoe de verhouding open source / propriety in de hele keten bij Tesla is, maar laat ook maar zitten en de commentaren wat meer op de vendor lock-in van de overheid bij een leverancier als Oracle beperken, want dat is het issue waar het in dit artikel over gaat.