De digitale overheid is veel veiliger, efficiënter en beter beheersbaar te maken. Dit kan door applicaties meer te scheiden van de gegevens en de data alleen bij de bron te bewaren. Met api’s zijn die gegevens op een betrouwbare en schaalbare manier te ontsluiten. Zo’n application programming interface werkt als een digitale stekkerdoos die applicaties met elkaar verbindt. Het is dé techniek voor het uitwisselen van informatie. Volgens Frank Terpstra, trekker van dit platform, valt op het gebied van overheid-api’s nog veel te winnen.
Api’s kunnen de ontwikkeling versnellen naar een digitale samenleving waar veel digitale diensten eenvoudig met elkaar moeten kunnen samenwerken. Bovendien moet het bedrijfsleven gemakkelijker diensten kunnen ontwikkelen op basis van de api’s die de overheid aanbiedt. Daartoe is onlangs het Kennisplatform API’s opgericht. Volgens Frank Terpstra, trekker van dit platform, valt op het gebied van overheid-api’s nog veel te winnen. In plaats van zaken van bovenaf op te leggen probeert het platform zoveel mogelijk de ontwikkelaarswereld bij deze ontwikkeling te betrekken.
Het platform streeft ernaar om api’s beter bij de vraag te laten aansluiten en kennis over de toepassing ervan uit te wisselen. Een andere wens is de aanpak bij verschillende organisaties op elkaar af te stemmen en waar nodig te standaardiseren. Initiatiefnemers tot het Kennisplatform API’s zijn Geonovum, het Kadaster, Kamer van Koophandel, VNG Realisatie, Logius en het bureau Forum Standaardisatie. Inmiddels hebben meerdere partijen waaronder het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), PinkRoccade en Centric zich achter zijn doelstellingen geschaard.
Testdata
Het Kennisplatform bereidt in werkgroepen een api-strategie voor de Nederlandse overheid voor. Belangrijk daarbij is dat api’s door overheden op een herkenbare en uniforme manier worden aangeboden. Nu biedt elke instelling op eigen houtje datasets aan de buitenwereld aan. De overheid kan wat dat betreft nog veel leren van de manier waarop grote platforms als Google en Facebook api’s maken en beschikbaar stellen. Zonder standaardisatie hadden deze platforms nooit zoveel succes kunnen boeken.
Het platform wil bevorderen dat de overheid beter gaat inspelen op gebruikerswensen. Frank Terpstra, tevens senior adviseur bij Geonovum: ‘Houd er sterk rekening mee wat de ontwikkelaars willen. Dat is dé sleutel tot het daadwerkelijk gebruik.’ Een belangrijke succesfactor is dat overheden erin slagen om drempels voor het gebruik van hun api’s weg te nemen. Ontwikkelaars moeten er gemakkelijk mee aan de slag gaan.
Terpstra: ‘Bied een goede ‘developer experience’. Zorg dat een ontwikkelaar snel een werkend voorbeeld heeft. Dit vraagt om een goed gedocumenteerde Sandbox: een experimenteeromgeving met testdata. Als een ontwikkelaar binnen korte tijd ziet dat een api echt werkt, raakt deze enthousiast. Weet wel voor wie je een api ontwerpt en bouwt. Werk met meerdere persona’s, want er is niet één type ontwikkelaar. Een business developer heeft weer een andere focus dan een architect of technisch developer.’
Strategie
Belangrijk is dat api’s goed vindbaar zijn voor ontwikkelaars. Developer.overheid.nl kan als one-stop-shop voor api’s van de overheid deze behoefte gaan vervullen. Deze site is als proof of concept momenteel volop in ontwikkeling. Het is de bedoeling dat ontwikkelaars daar api’s kunnen ontdekken en uitproberen, alsmede documentatie kunnen vinden. Deze verzamelplaats claimt geen monopolie op gebied van api’s voor de overheid. Wel zal een brede keuze worden geboden. Het ministerie van BZK is betrokken bij deze portal en benadrukt dat het voorlopig nog om een experiment gaat dat door dit ministerie, VNG Realisatie en Logius wordt gedragen. Dit gebeurt in samenwerking met het Kennisplatform API’s.
En dan de techniek zelf. De api-strategie beschrijft allerlei standaarden. Voor api’s moeten ontwerpprincipes worden opgesteld, terwijl ook de beveiliging en architectuur ruime aandacht behoeven. Na een publieke consultatie is het definitieve concept van dit discussiedocument thans gereed. Als dit bestuurlijk is vastgelegd, volgen aanbevelingen voor overheidsorganisaties tot actie. Het is niet de bedoeling alles tot in details vast te leggen. Het gaat er om de kern van de technologie te regelen. Terpstra: ‘Te controversiële zaken worden gemeden evenals kwesties die niet op iedereen van toepassing zijn.’ Veel wordt met extensies gewerkt.
Wassende stroom
Bij de implementatie van een api zijn veel keuzes te maken. Het Kennisplatform API’s werkt aan een eenduidige set van keuzes waardoor er een uitgangspunt ontstaat hoe api’s moeten werken. Zo kunnen afnemers van api’s makkelijker aansluiten op koppelvlakken van de Nederlandse overheid. Daarbij wordt voortgeborduurd op de api-strategie binnen het Digitaal Stelsel Omgevingswet. Het is de bedoeling om deze aanpak te verbreden naar de hele overheid. Deze strategie is bij VNG en het Kadaster beproefd. Api’s moeten het gemeentelijke applicatielandschap vormgeven. Ze kunnen bijdragen aan de broodnodige modernisering van gemeentelijke ict-systemen.
De ontsluiting van de snel wassende stroom aan digitale gegevens vormt thans een groot probleem. Met de Common Ground-beweging is een ontwikkeling gaande richting een open, transparante overheid waarbinnen gegevens sneller en veiliger worden uitgewisseld. Gezorgd wordt voor een samenhang tussen Common Ground en het eerdergenoemde Developer.overheid.nl. Terpstra ziet in de gemeentewereld hiervoor al veel bestuurlijk draagvlak. Bij andere overheden kan dat veel minder zijn.
Dit artikel is eerder verschenen in Computable Magazine nummer 5 van september 2019.
Biootje
Frank Terpstra is al bijna zes jaar als senior adviseur verbonden aan Geonovum. Terpstra heeft veel ervaring in de overheidsmarkt. Zo is het in verschillende adviseursrollen werkzaam geweest voor Logius en ICTU en was hij van 2012 tot en met 2014 werkzaam als productmanager e-diensten, bij KING, het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten. Verder is hij als consultant werkzaam geweest voor Capgemini en Enable-U.
