In 2012 verscheen een artikel van Dutch Cowboys over de privacyaspecten van wat we nu een vorm van sensortechnologie noemen: eye tracking. Ruim zeven jaar later staat deze technologie op het punt om standaard onderdeel van consumentenproducten te worden en is in Nederland ruim een jaar de GDPR (AVG) van kracht: een op de moderne tijd afgestemde privacywetgeving. Tijd voor een update!
In 1995 meldde het Committee on Virtual Reality Research and Development dat de eye tracking systemen die in ontwikkeling waren voor virtual reality helmen, zich hoofdzakelijk nog in de experimentele fase bevonden. In 1998 zijn er verschillende commerciële systemen op de markt, met prijzen tussen de vijftienduizend- en honderdduizend ECU (=voorloper Euro). Toen virtual reality (vr) opnieuw populair werd in 2014, kreeg de ontwikkeling van eye trackers een nieuwe boost en al snel waren er add-ons te koop voor de Oculus Rift en de Samsung Gear VR. MSI bracht in 2016 een gaming notebook uit met ingebouwde eye tracking hardware van Tobii. In januari 2019 kondigde marktleider HTC een vr-bril met standaard ingebouwde eye tracking aan, waarvoor ook het samenwerkt met specialist Tobii. Deze headset is intussen ook in Nederland al te koop.
Oculus (Facebook) lijkt nu ook sneller dan pas in 2022 met ‘Neural Eye Tracking’ in haar toekomstige ‘Rift’ te komen en Nvidia kondigde in maart ingebouwde ondersteuning voor eye tracking aan voor de komende grafische vr-chipsets. En in april kondigde Tobii aan dat de eye tracking software door Qualcomm embed zal worden, zodat binnenkort waarschijnlijk ook met de frontcamera van een doorsnee mobiele telefoon oogbewegingen vastgelegd kunnen worden. Wat staat ons te wachten, wanneer straks alle camerasystemen standaard oogbewegingen kunnen vastleggen, ook de ontelbare en nauwelijks meer opvallende bewakingscamera’s?
Waarom oogbewegingen?
Voor het verbeteren van de vr-technologie zijn de directe voordelen van eye tracking aanzienlijk. We noemen hier: automatische headset calibratie (op individuele inter-pupil afstand), foveated rendering, multimodale 3D-object selectie en balans manipulatie. Tobii doet er zelfs nog een schepje bovenop en vermeldt trots dat door het scannen van de ogen in een vr-bril je natuurlijk ook de identiteit van de gebruiker kunt vaststellen en zo de juiste instellingen automatisch worden geladen. Dankzij biometrische identificatie, dus! Maar er zijn veel meer toepassingen dan alleen het comfortabel maken van een vr-bril. Meten hoe vaak er op iets geklikt wordt terwijl je aan het browsen bent op internet is een erg primitieve manier om voorkeuren van consumenten te meten. In de neuromarketing wordt eye tracking al langer gebruikt om (juist onbewuste) voorkeuren voor producten te meten. Hierbij wordt vastgelegd hoe lang het oog ergens op gefixeerd blijft. Ook in de wetenschap van het menselijk brein wordt eye tracking op deze manier al langer toegepast. Klassiek is een studie uit 2002 waarin het aannemelijk wordt gemaakt dat je zo kunt voorspellen of iemand aanleg heeft voor autisme.
Tegenwoordig wordt ook veel meer vastgelegd dan alleen de positie en duur waarop de ogen fixeren: ook zaken als pupilverwijding en de zeer snelle en onbewuste oogbewegingen zijn te registreren. Zo werd in 2012 bekend dat in de Verenigde Staten het Department of Homeland Security, bezig was met een programma genaamd Future Attribute Screening Technology, waarmee bewakingscamera’s op vliegvelden individuen met ‘verdachte gedragingen of ideeën’ herkennen. Eye tracking speelt hierbij een belangrijke rol. En het wordt nog enger: wat oorspronkelijk gezien werd als ‘ruis’ bij medisch onderzoek met eye trackers, bleek uiteindelijk een ‘cognitieve click’. Er wordt een zeer snelle en onbewuste oogbeweging gemaakt zodra we iets als ‘begrijpelijk’ opslaan in ons geheugen. Eye trackers zijn dus in staat om te registreren wanneer we iets begrijpen, zonder dat we ons daar zelf van bewust zijn!
Verwachtingen
Een smart-tv thuis met eye tracking kan bepalen waar je behoefte aan hebt en wat je belangrijk vindt en via de ingebouwde google home applicatie direct op Amazon bestellen. Zo hoef je nooit meer na te denken over boodschappen. Ook kan deze nieuwe smart-tv ook op basis van het kijkgedrag van de kinderen tijdig waarschuwen dat de jongste aanleg heeft voor autisme of ADHD. Maar moeten we als consument het wel toelaten dat bedrijven ons zo makkelijk en zo indringend kunnen meten en persoonlijke gegevens opslaan?
In de afgelopen maanden is bekend geworden dat spraak besturingssystemen van GoogleHome, Alexa en zelfs de Xbox voice controller, permanent gebruikers afluisteren. Vervolgens werden de opnamen gedeeld met derden. Een goed voorbeeld van hoe je privacy kunt inruilen voor meer gebruiksgemak. Alleen is spreken een bewuste handeling, ergens naar kijken gebeurt vaak onbewust. En daar ligt de essentie van het vraagstuk: waar wij in het verleden spraken over het actief delen van persoonlijke informatie, zoals velden invullen op formulieren en websites, komen wij nu in het gebied waar wij als laboratorium-proefdieren constant gemonitord worden. Hiermee hopen organisaties beter te begrijpen wat wij willen zodat het aanbod daar op af gestemd kan worden. Echter leert de ervaring dat de gemiddelde webwinkel bij aanschaf van een wc-bril meteen de conclusie trekt dat je er ook een fanatieke verzamelaar van bent, die niets anders geadverteerd wil krijgen dan wc-brillen en accessoires.
Dan hebben we het nog niet gehad over de impact die neurotechnologie kan hebben op het dagelijks leven van de gewone consument. In China wordt massaal gebruik gemaakt van gezichtsherkenning voor een social scoring systeem, waar je punten verdient voor sociaal wenselijk gedrag. Deze punten kunnen vervolgens leiden tot korting op luxeproducten zoals vlieg- en treinreizen en in sommige gevallen ook tot voorrang bij het ontvangen van medische hulp. Daarbij heeft een lage score ook negatieve gevolgen, zelfs tot complete ontzegging tot het reizen per trein.
GDPR continu bijwerken
Bovengenoemd probleem lijkt ver weg in Europa. Echter, met producten zoals de ANWB rijgedragverzekering, waar je korting krijgt indien gemeten kan worden dat je veilig genoeg rijdt, is de stap om consumenten te benadelen voor het niet gebruiken van eye tracking (houd je ogen op de weg!) en andere sensortechnologie in het dagelijks leven, ook hier snel gemaakt.
De nieuwe wetgeving die op Europees niveau wordt voorbereid en waarschijnlijk gezichtsherkenning in de openbare ruimte gaat verbieden, is slechts een eerste ’technology driven privacy-aanvulling’ op de GDPR en er zullen continue dit soort aanvullingen nodig zijn vanwege de snelle ontwikkelingen. Natuurlijk blijft de vraag hoe we de consument kunnen informeren over deze potentiële gevaren. En mogen we van de gemiddelde consument verwachten dat ze deze gevaren echt begrijpen? Of wordt ook eye tracking in de openbare ruimte straks domweg verboden, net zoals gezichtsherkenning? Welke kant nieuwe wetgeving ook op gaat, het is wel gewoon handig en leuk om de cursor op een scherm met je ogen te kunnen besturen!
Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met Sebastiaan de Vries, cybersecurity consultant bij Capgemini Nederland
