Er waait een reflectieve wind door de techindustrie. Menig deskundige schetst nu ook de nadelen van de it-revolutie. Zo ook computerwetenschapper Cal Newport. Hij vindt dat we pas op de plaats dienen te maken en niet achter elke innovatie op it-gebied moeten aanrennen. Leef als een digitale minimalist, is de boodschap in zijn boek 'Digitaal Minimalisme. Doelbewust omgaan met de digitale overvloed' (uitgeverij Business Contact).
Grofweg zo’n tien jaar na de introductie van de smartphone met al zijn revolutionaire functionaliteiten steken fundamentele en filosofische vragen de kop op in enkele publicaties over de meerwaarde van it. Denk aan vragen als: hoe kan informatietechnologie bijdragen aan het worden van een beter mens? Welke betekenis kan het geven aan ons mens-zijn? Hoe worden we aardigere en betere mensen zonder sociale-mediamisbruik? En hoe overleven we als mens in een veeleisende en over-gedigitaliseerde wereld?
Informaticus Cal Newport, hoogleraar aan de universiteit van Georgetown en houder van het blog Study Hacks, leunt sterk op deze filosofische insteek. Die gebruikt hij in zijn boek ‘Digitaal Minimalisme. Doelbewust omgaan met de digitale overvloed’ om ons in begrijpelijke taal uit te leggen dat we niet achter elke innovatie op it-gebied aan moeten rennen. Newport ziet dit namelijk als een van de oorzaken van een gebrekkige communicatie, onder het mom van efficiency.
Less is more
In zijn boek pleit hij voor het digitaal minimalisme. Dat is kort samengevat de visie dat nieuwe technologieën geen bronnen van waarde op zichzelf zijn maar hulpmiddelen die je kunt inzetten om dat wat je wel waardeert te ondersteunen. Wanneer je leeft als digitaal minimalist ben je dus selectief en bewust bezig met toepassing van nieuwe technologie. Je gebruikt alleen dat wat je leven verrijkt en wat je winst (op welk vlak ook) oplevert: minder tijd besteden aan hightech om digitale overbelasting te kunnen overleven.
Het is daarnaast ook een leerboek voor diegenen die deze filosofie willen toepassen. Dit betekent dus een expliciete keuze voor het afzien van al het andere dat nieuwe technologie ook brengt. Zo wordt technologie precies wat het moet zijn: ondergeschikt aan het goede leven en niet het goede leven zelf.
Hoewel ieder verstandig mens dit natuurlijk allang weet, is het wel wat anders om je er ook naar te gedragen. We gaan niet meer functioneel om met it, maar eerder dwangmatig. We zijn verslaafd en weten geen maat te houden. Maar het kan dus anders. Hoe je zover komt beschrijft Newport aan de hand van cases, veel surveyonderzoek en een vlotte pen. Of je ertoe in staat bent is echter aan jezelf, want voor hem is het niet moeilijk om zo te leven omdat hij nooit begonnen is aan bijvoorbeeld iets als Facebook.
Conversatiegerichte communicatie
Newport zegt waardevolle dingen in zijn boek. Dat komt vooral door de verhalen van de mensen die hij heeft bevraagd en het onderzoek dat hij heeft gedaan. Een van de conclusies die blijft hangen is dat onze hersenen niet snel onderscheid kunnen maken tussen het belang van een persoon in de kamer en één die ons op hetzelfde moment een bericht stuurt via sociale media. Daarom zien we zo vaak mensen half met elkaar in gesprek, terwijl ze op het scherm van hun telefoon kijken of zelfs iets intikken. Dit is doorgeslagen gedrag; het is of het een of het ander, want tegelijkertijd zorgt voor verarming van inhoudelijke communicatie. Oei, herkenbaar: ik twitter tijdens conferenties de hoogtepunten, maar jeetje: wat is het lastig om en te luisteren en te twitteren.
De computerwetenschapper leidt de lezer richting een oplossing die hij zijn filosofie voor conversatiegerichte communicatie noemt. Hij maakt onderscheid tussen connectie maken en echte conversatie, dat wat echte interactie bewerkstelligt: elkaar zien, elkaar horen, misschien wel elkaar voelen wanneer je met elkaar spreekt. De middelen om connectie te maken als sms’en, appen, e-mailen of Messenger-berichten sturen zijn niet gericht op echte betekenisvolle conversatie; Facetimen en een telefoongesprek tellen weer wel als echt mee.
Sneller is vaak niet beter
Het moet allemaal wel praktisch zijn dus adviseert Newport de lezer te oefenen in deze wat tragere en bewustere vorm van communiceren. Stop met het klikken op ‘like’, wees minder bereikbaar door je telefoon permanent op ‘niet storen’ in te stellen en hou vaste gesprekstijden aan. Dit levert je een begin van hoogwaardige vrije tijd op. Ook daarin is hij je behulpzaam met voorbeelden en oefeningen hoe dat te bereiken, zij het met voor de hand liggende adviezen als meer actieve dingen buitenshuis doen en dingen maken.
Als je al de adviezen van Newport irritant begint te vinden, kun je zijn boek ook zien als een grondig geannoteerd werk dat je oproept tot vertraging en verdieping in een tijd waarin ‘sneller’ vaak met ‘beter’ wordt vereenzelvigd. Heel concreet: consumeer langzaam nieuws,zoals die krant op zaterdagochtend, online of van papier.
Auteur Amalia Deekman is eigenaar van Atend Advies, Coaching en Training.
Digiminderen in tiny datacenters.