Tour de Data

Een monument van meer dan een eeuw dat zich een hypermoderne jas aanmeet. Die transformatie voltrekt zich tijdens de lopende editie van de Tour de France. De wielerronde is niet alleen de data-rijkste ooit, zij maakt ook voor het eerst ruimte voor machine learning. Ontwikkelingen die het niet alleen bijzonder interessant voor het publiek maken, maar ook voor commentatoren, deelnemende wielerteams en zelfs renners. ‘It’s all about data.’

In de techzone, het voor internationale media ingeruimde gebied in de finishplaats van elke etappe, is hij door z’n indrukwekkende grote en blauwe kleur nauwelijks over het hoofd te zien: de Big Data Truck, het mobiele zenuwcentrum van de Tour de France. Op de flank van de truck prijken de letters N, T en T, wat staat voor Nippon Telegraph and Telephone Corporation, het Japanse concern dat als technologiepartner van de Tour de France-organisatie Amaury Sport Organisation (ASO) optreedt.

Opdracht voor NTT: het verder digitaal transformeren en revolutioneren van Tour de France, tijdens de race, tijdens de uitzendingen en via apps en sociale media. En daarin lijkt de organisatie ruimschoots te slagen. Door haar inspanningen – waarover later meer – is de internationale belangstelling voor de Tour de France wereldwijd tot ongekende hoogtes gestegen.

Wijnstreek

Terug naar de Big Data Truck. Op het moment van schrijven staat het uitschuifbare, ruim zestien meter lange en vijf meter hoge gevaarte in Colmar, een stad in de wijnstreek Elzas die het toneel vormt voor de finale van de vijfde stage. Terwijl de koers nog in volle gang is, raakt Tim Wade binnen in de truck en omringd door tal van schermen niet uitgepraat over wat zich hier afspeelt.

De senior director of technology bij NTT legt uit dat de datareis begint bij alle fietsen van de renners (176 bij de start van de eerste etappe). Die zijn uitgerust met een transponder, een circa tachtig gram wegende plastic houder waarin een gps, batterij en radiochip. Elke seconde geeft de transponder drie datapoints af: lengte- en breedtegraad, en snelheid. Die gegevens vertrekken rechtstreeks en via aanwezige motoren naar een helikopter in de lucht. Daarbovenop bovendien een back-upvliegtuig, mocht de helikopter door weersomstandigheden, het veranderende landschap of technische problemen zijn werk niet kunnen doen – wat een regelrechte ramp zou zijn, voegt Wade er weinig verrassend aan toe.

De helikopter vervolgens stuurt de data weer naar teamwagens, zodat zij zo goed als realtime weten waar hun renners zich tijdens de koers bevinden. Belangrijker is de continu datastroom die bij de Big Data Truck van NTT arriveert, en vanuit daar op een data-analytics-platform in de NTT-cloud in Amsterdam terechtkomt voor verwerking van de geografische data tot informatie. Analytici en datawetenschappers, die in de Big Data Truck zitten, maar ook in het NTT-hoofdkantoor in Londen, voorzien de live-informatie vervolgens via algoritmes van context.

Walhalla

Het team wordt verder ondersteund door teams uit andere tijdzones om zo 24/7 updates op het platform uit te voeren. Wade noemt afstanden tot start en finish, de namen van renners in afzonderlijke groepen en de afstanden tussen die groepen, gemiddelde snelheden van de renners, virtuele klassementen op basis van de situatie in de koers en ga zo maar door.

Ook komt er een tweede datastroom binnen, de third party-data, die details bevat over weersomstandigheden en etappe-profielen, zoals hoogteverschillen en stijgingspercentages van de wegen. Niet alleen krijgen de data context, ook worden ze gevisualiseerd met als resultaat sprintgrafieken, illustraties en warmte- of inspanningsdiagrammen.

Op de achtergrond draaien bovendien machine learning-modellen mee die – voorzien van onder andere historische data, rennersprofielen, koersdetails én nieuwe data – kanshebbers voor de etappewinst voorspellen (‘Man vs Machine’-spel) en zelfs dynamische koersontwikkelingen benoemen, zoals de kans op valpartijen en ontsnappingen (Le Buzz genoemd). Al die data vertrekken weer richting commentatoren (om hen te informeren tijdens de verslaggeving), de internationale televisieomroepen, sociale-mediakanalen en apps, live-streaming en het Race Center op internet. Alsof het Walhalla voor datafreaks opdoemt.

Grote winnaar

‘We vertellen het verhaal van de race met data. En niet alleen van de race, maar van de hele Tour’, vat Wade de technologiereis samen die NTT samen met ASO onderneemt. Doel is, zoals hij het zegt, ‘putting the fan at the center of the action.’ Want volgens Wade is het publiek de grote winnaar; dat ziet vanaf elke locatie, op elk moment door al die datalagen ’s werelds grootste wielerronde op een unieke manier tot leven komen.

Wat Wade betreft staan we nog maar het begin. Er bestaat zoiets als privacy (‘Of course, dat is goed’), maar als het aan de technologie-expert ligt wordt de reusachtige datastroom nog eens verrijkt met de fysieke gegevens van de renners terwijl ze in koers zijn, zoals hartslag, lichaamstemperatuur en suikerspiegels. Het zou een spektakel van jewelste opleveren, wil hij al hoofdknikkend maar zeggen. ‘Aan de techniek ligt het niet, zij maakt het allemaal al mogelijk.’

Nu mag die stap mogelijk te ver reiken, het is wel zo dat deze editie van de Tour de deur opent naar nieuwe tijden. Zo vond eerder op de dag in het zogeheten Client Experience Center, een tweede (promotie)vrachtwagen die in de schaduw van de tourkaravaan meedraait, een demonstratie van augmented reality plaats.

Concreet: een 3d-laag ligt over de actuele koers, waardoor de wielerfan zich thuis voor de buis (en met een tweede scherm) in een omgeving kan begeven als ware hij ter plekke. Het Franse landschap waarin de renners zich bevinden, ontvouwt zich op de salontafel en laat het toe in en uit te zoomen, het parkoers te verkennen en bijvoorbeeld de positie van je favoriete renner te bepalen. En dat allemaal realtime, waarna de oohh’s en aahh’s de ruimte van de truck vullen.

Applaus

Ruth Rowan, marketingbaas van NTT, hoort het applaus met genoegen aan. Ze vertelt dat NTT zo goed als carte blanche heeft gekregen om op innovatieniveau los te gaan. Volgens haar is deze editie van de Tour de proeftuin om de volgende afleveringen in te kleuren. Ook zij herhaalt dat het vertrekpunt van alle technologische stappen de fans thuis en langs het parcours zijn. ‘Onze uitdaging is alle data te verzamelen en die in aantrekkelijke brokken beschikbaar te stellen aan de massa.’ Na de vergezichten te hebben geschetst, brengt ze tot enige hilariteit het krijtbord in herinnering, waarop ooit een medewerker van de Tourorganisatie zittend achterop een motor de actuele (!) tijden aan de renners (en daarmee aan de commentatoren van dienst en dus het publiek) doorgaf.

Allemaal leuk en aardig, het publiek koerst er wel bij, maar wat vinden de gladiatoren er zelf van? De data mogen dan informatief zijn, ze vormen voor de renners ook het keurslijf waarbinnen de strategieën worden gekozen. Ofwel, voordat de renner iets kan ondernemen, heeft hij ‘toestemming nodig’ van data.

De volgende dag wijst Reinardt Janse van Rensburg, de Zuid-Afrikaanse renner van Team Dimension Data (zie ook kader), de suggestie treffend van de hand. ‘Nee, zo zie ik het niet’, zegt hij. ‘De data beperken me niet in een keuze, maar sterken mij in het nemen van een beslissing. Door data begrijp ik beter wat mijn mogelijkheden zijn. Door data weet ik juist wat voor mij de ideale omstandigheden zijn wél iets te ondernemen.’