Sander van Cranenburg, onderzoeker bij de TU Delft, heeft samen met onderzoekers van de University of Sydney een upgrade ontwikkeld voor het softwarepakket Ngene. Dit pakket wordt gebruikt door professionals om zogenoemde keuze-experimenten te maken. Door de software-upgrade zijn experimenten te maken die (statistisch) goed werken voor zogeheten spijtmodellen, een in Delft ontwikkeld gedragsmodel.
Keuze-experimenten worden gebruikt om inzicht te verkrijgen in hoe mensen verschillende aspecten tegen elkaar afwegen bij het maken van een keuze, bijvoorbeeld reistijd en reiskosten. ‘Keuze-experimenten worden in allerlei vakgebieden veelvuldig gebruikt om gedrag beter te begrijpen en te voorspellen’, zegt Sander van Cranenburgh.
‘In een keuze-experiment krijgt de respondent verschillende fictieve keuzesituaties voorgelegd en wordt hem gevraagd aan te geven welk alternatief het aantrekkelijkst is. Liever met de intercity in anderhalf uur naar je bestemming of neem je liever de hogesnelheidstrein die je in voor tien euro extra in een uur op je bestemming brengt?’
Nutsmodel vs. Spijtmodel
Als onderzoekers keuze-experimenten opzetten, baseren ze die op een gedragsmodel dat beschrijft hoe mensen tot hun keuzes komen. Tot nu toe was dat altijd het nutsmodel, dat ervan uitgaat dat mensen het alternatief kiezen dat voor hen het maximale nut oplevert. Echter, dit nutsmodel is niet altijd even realistisch.
Een alternatief gedragsmodel, ontwikkeld aan de TU Delft door professor Caspar Chorus, gaat ervan uit dat mensen bij het nemen van beslissingen het gevoel van spijt achteraf zo beperkt mogelijk proberen te houden. Dit spijtmodel blijkt regelmatig betrouwbaarder dan het nutsmodel, al varieert dit per context, zo zeggen de TU Delft-onderzoekers.
Software voor meerdere gedragsmodellen
In zijn eerdere onderzoek toonde Van Cranenburgh aan dat keuze-experimenten die zijn gemaakt voor nutsmodellen vaak slecht samen gaan met spijtmodellen, en andersom. Daarom pleit hij voor het maken van robuuste experimenten, die dus goed werken voor meer dan één gedragsmodel, bijvoorbeeld het spijt- en het nutsmodel. Om het maken van robuuste keuze-experimenten makkelijker te maken voor onderzoekers en professionals, heeft Van Cranenburgh een software-upgrade voor het bekende pakket Ngene ontwikkeld. De nieuwe versie van Ngene, inclusief upgrade, komt deze maand beschikbaar.
Een publicatie van Van Cranenburgh over dit onderwerp staat in Journal of Choice Modelling.
