De eerste grootschalige toepassingen van blockchain komen eraan. Deze nieuwe manier om decentraal gegevens vast te leggen begint zich gaandeweg te bewijzen. Een aantal blockchain-projecten zal op korte termijn in de implementatie-fase komen. Deze voortgang stemt Frans van Ette, programmamanager van de Dutch Blockchain Coalition (DBC), tot optimisme. Hij is het dan ook niet eens met de harde kritiek op deze 'hype': de grootschalige blockchain komt er in zijn ogen aan. Een gesprek over de stand van zaken.
Vooral in de handel, logistiek, energiesector alsmede het bank- en pensioenwezen lijken de voordelen van een blockchain groot. Bij de administratieve afhandeling van transacties zijn kostenbesparingen van vele tientallen procenten haalbaar. Ook in de handelsfinanciering worden efficiencyvoordelen verwacht. Daarnaast wordt alles inzichtelijker, terwijl fraudeurs minder kans krijgen.
De voortgang van blockchainprojecten stemt TNO-consultant Frans van Ette, programmamanager van de Dutch Blockchain Coalition (DBC), tot optimisme. Hij ziet spoedig een aantal ervan, met name van consortia, in de implementatiefase komen. Sommige zitten daar zelfs al in. Hij bestrijdt dan ook de mening van criticasters dat deze vorm van gedecentraliseerde administratie in de praktijk moeilijk, zo niet onmogelijk, valt toe te passen.
Koplopers
In Nederland behoren ABN Amro, ING en Rabobank tot de voorlopers, stelt Van Ette. Hun ambitie is de digitalisering van omvangrijke sectoren zoals de internationale goederenhandel en de financiering daarvan (zie ook kaders). Pensioenfondsen APG en PGGM gaan blockchain inzetten om de waardeoverdracht van het ene pensioenfonds naar het andere te vergemakkelijken, bijvoorbeeld bij wisseling van werkgever. De basisstructuur is hiervoor in de maak. Op den duur moet een hele pensioen-infrastructuur ontstaan die de administratie efficiënter maakt. Nu kost de administratie van de pensioenen 1 miljard euro per jaar. Met blockchain vallen honderden miljoenen te besparen.
‘Blockchain blijkt met name aan te slaan wanneer veel partijen moeten samenwerken die er moeite mee hebben hun gegevens aan een centraal orgaan over te dragen’, aldus TNO-consultant Van Ette. Een centrale ’trusted party’ ontbreekt. Transacties zijn transparant en onomkeerbaar. Ze worden in een gedistribueerde database vastgelegd, een gedecentraliseerd grootboek waarvan iedereen in het netwerk een kopie bezit. Alle data en veranderingen daarin worden met elkaar bewaard.
Uitsluiten van gesjoemel
Dezelfde transactie wordt op verschillende computers bijgehouden wat gesjoemel uitsluit. Het systeem beschermt tegen oneerlijke datamanipulatie. De data zijn niet corrumpeerbaar. ‘Met de blokken valt niet te klooien,’ stelt Van Ette. In blockchain zit het vertrouwen als het ware ingebakken. Van Ette spreekt van gecodeerd vertrouwen. De deelnemers stellen vertrouwen in de computercode, die immers op vele plekken aanwezig is.
Het is niet mogelijk data te overschrijven zonder dat dit uit komt. Hiermee worden de data een soort olie in de samenleving. Bij blockchain zijn de data ook soeverein. Elke deelnemer weet als bron van data wat er vervolgens mee gebeurt. De betrokken partij bepaalt zelf voor welke toepassing en hoe lang data worden gedeeld. Met name dat aspect maakt blockchain interessant voor grote ketens.
Niet voor elk proces nuttig
‘De grotere efficiënties zijn in principe ook mogelijk met andere soorten gedistribueerde databases of centrale databases’, erkent de DBC-programmamanager. Ook met eenvoudiger oplossingen gebaseerd op conventionele databasetechniek kom je een eind. Het verschil zit ‘m in het vertrouwen. Je moet blockchain zeker niet voor elk administratief proces inzetten.
Van Ette: ‘Wel valt deze technologie gericht toe te passen in bijvoorbeeld ketens waar het ‘intrinsieke vertrouwen’ deelnemers in het bijzonder aanspreekt. Zo zijn hele voedselketens transparant te maken.’ Albert Heijn en Refresco hebben de productieketen van het eigen merk houdbare sinaasappelsap inzichtelijk gemaakt. Moyee Coffee uit Amsterdam zorgt er met blockchaintechniek voor dat koffieboeren een eerlijker beloning krijgen. Elke speler op het netwerk kan in het echt (real time) volgen waar de bonen zijn in de keten en wat de waarde ervan is. De blockchain wordt als een leugendetector gebruikt. De hele logistieke keten die begint bij de levering van koffie door de boer en eindigt bij de consument, is transparant.
Garantie ontbreekt
Zijn de voorbeelden van Albert Heijn en Moyee Coffee een garantie dat er niets mis is gegaan? ‘Nee, zo’n garantie ontbreekt. Want niet volledig controleerbaar is of de informatie bij het begin van de keten klopt. Als de input verkeerd is, blijft zo’n fout er in zitten’, zegt bijvoorbeeld blockchain-criticus René Veldwijk, die onder meer in Computable fel van leer trekt en de hoopvolle beloftes haast op bedrog vindt lijken. Van Ette moet hem daarin gelijk geven. Anders ligt het met Veldwijks stelling dat er nog geen echte blockchain-toepassingen zijn. Dat is een kwestie van definitie. Vrijwel alle grote handelsplatformen die nu in de maak zijn, gelden als private oplossingen. Ze blijven gesloten voor buitenstaanders. Niet de hele wereld maar alleen een beperkte groep kan meekijken. In die zin zijn die toepassingen niet open, waardoor ze niet aan de strikte definitie van een blockchain voldoen.
Van Ette vergelijkt de situatie met de eerste auto. ‘De motorwagen die Carl Benz in 1885 bouwde, moest met een knuppel worden bestuurd. Snel daarna kwamen voertuigen met een stuur. Maar niemand twijfelt er aan dat voertuigen zonder knuppel auto’s zijn. Zo ook met blockchain. Het feit dat bij private oplossingen niet de hele wereld kan meekijken, verloochent niet het karakter van de blockchain. Veel innovaties zijn in het begin lastig te definiëren. Dat is met blockchain eveneens het geval.’
Vertrouwen is de kern
De kern is het vertrouwen dat een blockchain deelnemers geeft. Een centrale database is vanuit het oogpunt van de architectuur gevaarlijker. Als er één plek is waar alle data staan, is het systeem bij een inbraak veel kwetsbaarder. Je hoeft maar één gegeven te manipuleren en het hele systeem valt in duigen. Sla je alle steenkolen op één plek op of houd je meerdere opslagplaatsen aan? Het laatste is altijd veiliger. Wil je een blockchain manipuleren, dan moet je alle ‘nodes’ aanvallen.’
Centraal bij een pure blockchain staat het concept ‘proof of work’. Dit mechanisme eist dat mutaties vergezeld gaan van complexe berekeningen. Die moeten worden bevestigd door alle deelnemende blockchain-instanties (nodes). De truc daarbij is dat de berekeningen automatisch complexer worden wanneer de rekenkracht toeneemt. Zo garandeert het blockchain-algoritme nagenoeg sluitend dat de data niet kunnen worden gemanipuleerd door een vals spelende deelnemer.
Puristen zoals Veldwijk stellen dat veel projecten ten onrechte als 100 procent blockchain worden ‘verkocht’. Van Ette kan daar tot op zekere hoogte wel inkomen. Er bestaan inderdaad grote projecten waarin behalve blockchain ook andere techniek zit verwerkt. Blockchain vormt dan een onderdeel met allerlei applicaties er boven. Wel staat de gebruiker hierbij in het midden.
Hashing
Blockchain geldt als een toepassing van ‘distributed ledger technology’ (dlt). Niet elke dlt is overigens een blockchain. Het verschil is dat blockchain, de benaming zegt het al, data in blokken plaatst die wordt versleuteld. Hashing heet dat in computertaal. De data die in een blok staan, krijgen een unieke code. Als iets in het blok verandert, wordt ook de hash anders die zorgt voor het koppelen van de blokken. Zo komen pogingen tot manipulatie meteen aan het licht. Sommige private blockchains vereisen geen enkele ‘proof of work’. Een aantal scherpslijpers beschouwt deze toepassingen niet als blockchains, maar eenvoudigweg als gedeelde grootboeken.
En dan de schaalbaarheid. Criticasters hebben daar vraagtekens achter gezet. Omdat gegevens niet worden overschreven en er veel kopie-databases bestaan kan zo’n blockchain-instantie bij een groot aantal transacties hard groeien. Dat vergt veel opslagruimte en verwerkingskracht. We hebben dat eerder bij de bitcoin gezien, een publieke blockchain die energie verslindt.
De omvangrijke projecten waaraan de grote Nederlandse banken deelnemen, zijn echter private blockchains. Om de informatie op de blockchain te lezen is toestemming nodig. Slechts een beperkt aantal partijen kan transacties doen op de blockchain. Alleen zij kunnen nieuwe blocks schrijven. Zoals hiervoor gesteld, doen sommige private blockchains het zonder energieverslindende ‘proof-of-work’. Zij gebruiken alternatieven die minder energie kosten en derhalve meer schaalbaar zijn. Volgens Van Ette is inmiddels voldoende aangetoond dat blockchain levensvatbare business cases oplevert. ‘Let op, de grootschalige blockchain komt er echt aan.
Dit artikel verscheen eerder in Computable Magazine nummer 3 2019.
ABN Amro
Blockchain biedt kans op grote besparingen in een omgeving waar operationele kosten hoog zijn. ABN Amro investeert daarom in blockchain-projecten die de internationale handel en de financiering daarvan op modernere leest kunnen schoeien.
Karin Kersten, hoofd trade and commodity finance bij ABN Amro, wijst op een pilot waarin de afhandeling van soja-handelstransacties op de blockchain werd nagebootst. De benodigde administratietijd lag 80 procent lager dan bij de traditionele papieren aanpak.
Vakt is het blockchain-paradepaardje dat mede met geld van ABN Amro is ontwikkeld. Dit digitaal platform ondersteunt administratief de handelscyclus bij energiebulkgoederen. De eerste resultaten zijn bemoedigend. Inmiddels profiteren handelaren in Brent-olie van de verbeterde efficiency en veiligheid die Vakt biedt. Twee derde van hen doet al mee. Kersten: ‘Als blockchain geen voordelen zou bieden, was nooit in korte tijd zo’n hoog aandeel bereikt.’ Vakt lijkt geschikt voor alle energiebulkgoederen.
Ook Komgo, een open platform voor de financiering van de grondstoffenhandel, ontwikkelt zich goed. Kersten ziet de verwerking van de transactieprocessen op dit gebied snel goedkoper en veiliger worden. Komgo wil uitgroeien tot de wereldwijde connector van alle financiële stromen bij grondstoffen. Zij denkt dat het systeem behalve voor energiegrondstoffen ook geschikt is voor andere bulkgoederen, waaronder metalen en agribulk. Volgens haar is het besparingspotentieel enorm. ‘Bij de handel zijn veel partijen betrokken zoals banken, douane en logistiek. Per transactie ontstaat een hele papierwinkel. Controle kost veel tijd. Blockchain verkleint de kans op fouten. De data zijn onveranderbaar. Verkeerd overtypen is er niet meer bij. Een ander voordeel is dat de herkomsten van transacties snel zijn te herleiden. Vooral bij agrarische grondstoffen kan dat voor afnemers belangrijk zijn.’
Kersten denkt niet dat de hele wereld van de handel één grote blockchain wordt. Deze techniek leent zich met name voor complexe transacties met veel zakelijke partijen die meerdere documenten nodig hebben.
Rabobank
Rabobank zit samen met dertien andere banken in We.trade, een consortium-blockchain voor de administratie van de internationale handel. Door de blockchain is het gehele netwerk inclusief de it- functionaliteit meer gedecentraliseerd’, stelt Chris Huls, de blockchain-specialist van Rabobank. ‘We zijn minder afhankelijk van een externe partij voor de functionaliteit en beschikbaarheid van het netwerk. De blockchain werkt tevens als een efficiënte manier om gestructureerd en betrouwbaar informatie te delen met de andere banken.’
De banken zien elkaars transacties. Deze zijn volledig digitaal en niet-manipuleerbaar. Hierdoor kunnen de klanten van de banken elkaar vertrouwen. In de klassieke situatie heeft elke bank zijn eigen gesloten systemen met een hoop papierwerk. Deze systemen zijn niet op elkaar afgestemd. Dit zorgt voor veel gedoe bij de klant, en veroorzaakt hoge risico’s en tijdrovende transacties. We.trade lost deze problemen op.
Volgens Huls biedt dit platform een snelle en gemakkelijke oplossing met weinig risico’s voor klant en bank. Bij We.trade kijken beide banken ‘automatisch’ mee met de handelstransactie. Als de goederen niet ontvangen worden, melden de track- & trace-systemen dat automatisch. Dan wordt het geld niet overgemaakt en ben je als ondernemer niet je geld kwijt. Maar ook: als de koper uiteindelijk niet in staat blijkt te betalen, kan de bank een betaalgarantie hebben afgegeven waardoor de verzender gegarandeerd zijn geld ontvangt. Beide partijen lopen dus minder risico.
Ik ga de weddenschap graag aan dat er geen grootschalige blockchain oplossingen komen zoals de voorbeelden die in dit artikel worden beschreven.
“Dezelfde transactie wordt op verschillende computers bijgehouden wat gesjoemel uitsluit. Het systeem beschermt tegen oneerlijke datamanipulatie.”
Zoo, dus als je het maar op verschillende computers bijhoudt kan er niet gesjoemeld worden? Het probleem met sjoemelen zit
zelden in de techniek, maar in het proces hoe data tot stand komt. Ik zie niet in hoe dat verandert.
Dat je een keten van data aan elkaar kunt rijgen met hashes zegt werkelijk niets over de inhoud. Een hash ketting kan handig zijn om de detecteren of een record verandert of verwijderd is, maar het zegt niets over de inhoud.
Zodra een oplossing private -lees gecentraliseerd is- heb je geen blockchain nodig, oplossingen zonder blockchain techniek zullen veel sneller, beheersbaarder, goedkoper en veel schaalbaar zijn.
Dus ik ga met liefde de discussie aan. Die moet dan wel technisch gevoerd worden. Juist als je over blockchain praat is dit belangrijk.
Ook hier lees ik weer de verwarring. Met een blockchain kun je geen dingen bewijzen die niet voort zijn gekomen uit diezelfde grootboek en blockchain. Punt. Geen uitzonderingen.
Dus ik ben heel benieuwd. Vertrouwen in een blockchain kun je pas hebben als deze transparant is, right? Dus laat die transparantie maar komen. Ik heb er alle vertrouwen in.
Leuk leesvoer: https://medium.com/@jimmysong/why-blockchain-is-not-the-answer-3b7d5f612d11
“Karin Kersten, hoofd trade and commodity finance bij ABN Amro, wijst op een pilot waarin de afhandeling van soja-handelstransacties op de blockchain werd nagebootst. De benodigde administratietijd lag 80 procent lager dan bij de traditionele papieren aanpak.”
Natuurlijk ligt de afhandeling met blockchain 80% lager dan met de papieren aanpak. Er worden hier appels met peren vergeleken.
Maar wat is de administratietijd vergeleken met een ‘ouderwetse’ vorm van een geautomatiseerd systeem?
En hoe weten we ze zeker dat blockchain niet gewijzigd kan worden? Dat hangt sterk af van het aantal partijen wat mee doet en welk belang zij hebben. Als al die partijen samen willen frauderen helpt het niet. Er zijn diverse voorbeelden van fraude op grote schaal waarbij elke fabrikant betrokken is.
Gaat blockchain helpen met het omlaag krijgen van de prijzen van medicijnen?
Het schijnt dat Italie meer ‘eerste persing’ olijfolie exporteert dan er olijfbomen in italie staan. Er wordt hier op grote schaal mee gefraudeerd door het toevoegen van bv griekse olijfolie en andere supplementen. Hoe gaat de blockchain technologie hier mee helpen?
Dat zijn de vragen waar ik graag antwoord op zou zien.
25 jaar verder en het komt er nu toch echt aan met de mitsen en de maren de creatieve aanpassingen om toch een klein beetje van het jaren opdreunen van de boodschap voor een hyper-techneut geloofwaardig te laten lijken. De passende overeenkomt is dat hype=geld en meerderheid van evangelisten hebben een niet-technische IT Achtergrond…gooi er wat termen tegenaan niet kijkende naar implicaties maar vooral geloven!! Als ik vanuit Bitlocker drive een HASH-tagged gezippde Excel met MFA + 256AES encryptie in OneDrive automatisch opsla en op mijn MicroSoft 365 E3 SharePoint-private site en op achtergrond auto-sync met Google Docs staat aan staat file op minimaal op 4 locaties door mij (Mutual Trust? mijn buurman, de blockchain beheerder zeker niet maar wel mijzelf vertrouw) vrij aan te passen, Terabyte opslag, DLP dus veilig en secure niet te hacken. Jatten ze mijn laptop, haal ik het op bij MicroSoft gaat MiddenMeer DC’s Azure plat ga ik naar Google en dat voor maar 2 tientjes in de maand!!! En zonder look-a-like blockchain sky-high infra kosten voor opzet en uitvoering met alle beperkingen, on-Agile data netwerk en energie verslindende CO2 oplossing, met jawel de verborgen transactiekosten(dat houden we slim stil), traagheid en on-integreerbaarheid als we er überhaupt komen na weer tonnen geïnvesteerd te hebben en een miljoen pilots/POC testen verder… mijn hybride-BlockChain. CAPEX is 5 minuten werk, zonder pilot of POC met gewoon een werkplek en internet aansluiting en voor vast bedrag per maand: een standaard, reliable, secure, accessible, sustainable, strategic, simpele Multi-Cloud-Block-omgeving zo werkend en een stuk veiliger! Nu klinkt dat niet fantastisch…