De ontwikkeling en implementatie van ict-systeem Inspect van de NVWA (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit) is ondanks extra investeringen van tientallen miljoenen euro’s per direct stopgezet. De overheid kan een nieuw ict-debacle noteren.
Het besluit om het project te beëindigen komt van minister Carola Schouten van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Zij volgt het advies op van Bureau ICT-toetsing (BIT), dat in opdracht van LNV onderzoek deed naar de voortgang van het programma en adviseerde om het project te staken. Kosten en deadlines zijn fors overschreden en bovendien levert het systeem niet de gewenste verbeteringen in de bedrijfsvoering van de inspectiedienst op.
‘Uit stevige conclusies van het onderzoek blijkt dat het gaat om tientallen miljoenen bovenop de begrote 95 miljoen euro, waarvan nog dertig miljoen resteert, en dat het langer gaat duren dan eind 2021 om de ict-vernieuwing af te ronden’, schrijft het ministerie in een toelichting op een kamerbrief waarin de minister het een en ander toelicht.
Oorspronkelijk zou Inspect 36 miljoen euro kosten. Dat werd opgehoogd naar 95 miljoen euro, waarvan inmiddels 65 miljoen is uitgegeven. Nu blijkt dat het ict-systeem nóg tientallen miljoenen extra zou gaan kosten.
Kritiek op functioneren NVWA
In een document met vragen en antwoorden over het BIT-advies en het stopzetten van de ontwikkeling en implementatie van het ict-systeem schrijft Minister Schouten: ‘Inspect had als doel om een effectieve, efficiënte en gelijkmatige manier van werk onder toezichthouders en keurders te realiseren. Samen met de NVWA ga ik vaststellen hoe we met beheersbare, kleine stappen verbeteringen in de bestaande systemen kunnen aanbrengen en deze doelen alsnog kunnen bereiken.’
De minister licht toe dat de keuringswerkzaamheden van de inspectiedienst volgens haar niet in gevaar zijn geweest, maar dat het stopzetten van het systeem wel gevolgen heeft voor de manier van werken van medewerkers.
NVWA ontstond in 2012 uit een fusie van de Keuringsdienst van Waren, de Algemene Inspectiedienst en de Plantenziektenkundige Dienst. De afgelopen jaren was er regelmatig kritiek op het functioneren van de dienst. Bijvoorbeeld over gebrek aan transparantie en problemen met onderbezetting. Ook was er kritiek op het handelen tijdens de fipronil-affaire, waarbij kippenboeren hun veestapel moesten ruimen nadat er te hoge concentraties van een schoonmaakmiddel in eieren terecht waren gekomen.
Te hoge verwachtingen
De overheid had aanvankelijk hoge verwachtingen van Inspect. Het ict-systeem moest toegankelijk worden voor de ruim 2.300 medewerkers van de NVWA. Zowel de inspecteurs in restaurants, de controleurs van de tabaksverkoop en inspecteurs rondom dierenwelzijn moesten hun bevindingen erin kwijt kunnen.
Typisch de overheid. Knudde met een rietje. Altijd hetzelfde. Nog nimmer geleerd gestructureerd te ontwerpen. Waarom heeft de overheid geen centraal architectuurteam? Kun je ook voorkomen dat ieder overheidsonderdeel telkens opnieuw het wiel uitvindt. Pffff.
De overheid kan een nieuw ict-debacle noteren. BIT geeft het mooi aan “ Q.Hoe kan het dat een langdurig project van deze financiële omvang uiteindelijk niet uitvoerbaar blijkt? A. Het tegelijkertijd realiseren van diverse grootschalige veranderingen die de kern van de organisatie raken is voor de NVWA een grote en complexe opgave. De implementatie van meer risicogericht en geprogrammeerd werken, het vereenvoudigen van het ICT-landschap dat vanwege fusies omvangrijk is geworden en dubbelingen kent en het ontwikkelen van een nieuw integraal ICT-systeem dat veel bestaande systemen moest gaan vervangen. Deze ontwikkelingen zijn in zichzelf al complex maar hebben, zeker in combinatie, ook grote impact op het dagelijks werk van de medewerkers.”
Dit is in wezen wat ook gebeurd is bij de belastingdienst, de rechterlijke macht, het OM, de nationale politie, defensie, RDW, et cetera. De verantwoordelijk bewindsman/-vrouw gaat ingrijpend reorganiseren, gelijktijdig ingrijpend de ICT vernieuwen, alle ervaring met vergelijkbare programma’s negeren, de door de politiek gewenste efficiëntiewinst alvast incasseren (bezuinigen), de nieuwe huisstijl onthullen en dan zo snel mogelijk doorgaan naar de volgende functie.
De Tweede Kamer is nu verbijsterd, maar ze hadden de NVWA begroting nooit moeten goedkeuren. De voorstellen waren te mooi om waar te zijn. De gevolgen hadden ze kunnen weten vanuit het Parlementair onderzoek ICT-projecten bij de overheid.