It-ondernemer Jan Baan adviseert de rijksoverheid het aantal ict-inhuurkrachten te minimaliseren. In plaats daarvan pleit hij voor het versterken van het eigen ict-personeel en het vernieuwen van ict in kleine projecten met teams van een man of vijftien, gebruikmakend van nieuwe technologie. Dit advies gaf Baan vanochtend tijdens de rondetafeldiscussie in de Tweede Kamer over waarom ict-projecten bij het Rijk nog steeds zo vaak ontsporen.
Jan Baan was met een paar andere it-veteranen vanuit het bedrijfsleven uitgenodigd om deel te nemen aan dit rondetafeldebat, georganiseerd door de vaste Kamer-commissie van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het doel van dit gesprek is om aan de hand van gespreken met diverse experts een beeld te krijgen van waarom ict-projecten bij de overheid fout blijven gaan en welke (extra) stappen er vanuit de overheid en de Tweede Kamer genomen moeten worden om dit tegen te gaan.
Volgens Baan moet de attitude bij het Rijk anders als het gaat om de vernieuwing van ict. Nog steeds hanteert de overheid in zijn ogen de aanpak om legacysystemen te vervangen door andere traditionele systemen. Hij wees op het project Speer bij Defensie maar ook bij grote ict-projecten bij uitkeringsinstantie UWV. Met als gevolgen: enorme doorlooptijden en de megakostenbegrotingen waarbij niemand de stekker er durft uit te trekken.
Titanic
Baan: ‘Het nieuwe motto bij de overheid moet zijn: de burger centraal. Met de huidige it-tools kan dat daadwerkelijk gerealiseerd worden maar dat vraagt een hedendaagse it-architectuur die wendbaar is, omdat de veranderingen in de toekomst steeds sneller zullen gaan. De tijd van grote monolithische gorilla-applicaties is voorbij; men moet meer gaan voor kleinere en gekoppelde best-of-breed business applicaties die tezamen de vraag invullen.’
De it-ondernemer vindt dat de overheid veel meer moet geloven in de kracht van het eigen it-personeel en zo min mogelijk gebruik moet maken van ict-inhuur. In kleine teams van een man of vijftien kunnen it-projecten worden uitgevoerd, gebruikmakend van nieuwe technologie, en gecoacht door een mentor die zijn sporen in de ict heeft verdiend. ‘Overheid, begin een relatief klein project met een omvang van twee miljoen euro en kijk hoe ver je komt met deze aanpak. Anders blijven jullie op een Titanic zitten’, hield hij de Tweede Kamerleden vanochtend voor.
Debat
De deelnemers aan de rondetafeldiscussie hebben ter voorbereiding een zogeheten position paper ingestuurd waarin zij hun opvattingen hebben uiteengezet. Die gespreksnotities zijn terug te vinden via deze link. De bijdragen van René Veldwijk en Jan Baan staan bij de ‘Position paper Caesar Groep, Ockham Groep, DGA VX Company, Vanenburg Software HQ en Info Support.’
Er wordt van het rondetafelgesprek geen verslag gemaakt. Het gesprek is te volgen via de livestream van de Tweede Kamer (via livedebatten). Via de app of de website Debat Gemist is het rondetafelgesprek na circa tien uur te beluisteren en/of te downloaden.
Is in de discussie ook gesproken over Strategische I-agenda Rijksdienst 2019-2021?
Die agenda heeft alles in zich van de ijsberg die de Titanic deed zinken!
Voor meer informatie zie: https://www.linkedin.com/feed/update/urn:li:activity:6500767645397184512
Mooi wat Baan betoogd maar zo zit het ecosysteem van de overheid, met haar eigen specifieke bedrijfsculturen, IT visies en systeem van interne dienstenpartners, niet in elkaar. “Never has and probably never will”.En alle inspanningen van de afgelopen decennia ten spijt, zal dat ook niet wezenlijk veranderen naar een richting die de voorgestelde aanpak van Baan haalbaar gaat maken. Om die redenen zal de overheid altijd afhankelijk zijn en blijven van externe inhuur. Immers, datgene wat je bedrijfsintern zelf niet hebt of niet kunt leveren, huur je simpelweg in. De feit dat (grote) overheid ICT projecten nogal eens mislopen (een enkele uitzondering daargelaten) ligt in ieder geval niet primair bij externe inhuur. Die oorzaken en invloeden liggen nog steeds en hoofdzakelijk binnen de overheid zelf. En zolang dat niet wordt aangepakt, zal het werken in kleinere teams met nieuwe(re) technologieën de oplossingen niet gaan brengen.
Helemaal mee eens, de vorm en waarin kunnen we nog over discussiëren.
Grootste probleem is dat bijna alle overheidsdiensten zich laten vangen door externe aanbieders.
De overheid heeft dit over zichzelf af te roepen door hele rare aanbestedingsregels en een bijna neo-liberale neiging tot uitbesteden in de jaren 90, Effect: complexiteit en rommel uitbesteden via aanbestedingen leidt tot niet passende (lees: werkende) en dure systemen.
Gelijktijdig is ook alle kennis eruit gegooid. Regievoering vereist kennis van zaken. Maar buiten of regie altijd wel zo handig is. De commerciële externe dienstverleners spelen het spel gewoon veel beter. 80% van alle software die de overheid gebruikt is commercieel. En zij we nu beter af? Dacht het niet.
Ik pleit eerder voor een rijkssoftwarehouse, dan voor die tamme voorzichtigheid. Natuurlijk stelt dat randvoorwaarden aan de mensen die je in huis hebt. Salariëring, toekomstperspectief en daadkrachtig leiderschap zijn dan key. En als 2 miljoen een start is ok, maar laten we gewoon beginnen.
@JanDiepeveen Wat uit het rapport van de commissie Elias viel terug te lezen was dat in essentie werkelijk alles wordt uitbesteed aan externe partijen. Vond het jammer dat daar geen harde conclusie aan verbonden werden. Wat @AtilaVigh ook schrijft, voor zelfs de technische en inhoudelijke regie is de kennis niet meer aanwezig. Een minimale eis. Ook dat wordt uitbesteed. Dan weet je dat er met je aan de loop wordt gegaan. Liever 10 mensen dan 5 mensen en liever 2 jaar dan 1 jaar. De ingehuurde partij staat er heel anders in en dan is de overheid een ideale pinautomaat. En dat allemaal na een aanbestedingsproces wat al een tijd een geldrovende activiteit op zich is. Het is bijna pervers, de overheid wordt er volledig tussengenomen door die externe partijen.
Kan me dan ook helemaal vinden in het advies om meer het heft in eigen hand te nemen. Natuurlijk zul je niet ontkomen om mensen / bedrijven in te huren maar wel zolang je technische en inhoudelijk de baas blijft. Nu is het tegendeel waar.
Wel eens dat het niet alleen hier in zit, de overheid is een organisatie met een eigen cultuur die het zeker niet makkelijk maakt. Maar dat heb je wel meer met hele grote organisaties, een eigen cultuur die niet altijd meewerkt. Neem niet weg dat door zelf weer de baas over je ICT te worden dat dat heel veel geld kan schelen. Of de kwaliteit daar ook door toeneemt is de vraag. Ik denk wel dat je een grotere kans maakt. Wel, een belangrijke voorwaarde voor kwalitatief goede systemen is continuiteit. Dat lijkt me op deze manier ook beter voor elkaar.
Overigens denk ik dat het nog moeilijk zat zal zijn wat Jan Baan hier voorstelt. Ook het uitbesteden en alles (ict, consultancy, autdits etc) extern betrekken zit diep verankerd in de cultuur. Ik zou het bijna poldercorruptie noemen, of iets vriendelijker: vriendendiensten. Ik verwacht dat de ideeen van Baan niet overal met open armen ontvangen worden.
@janDiepeveen @LouisKossen @AtillaVigh.
Daarom ben ik erg benieuwd wat jullie van de “nieuwe” koers van de overheid zelf vinden?
Hier
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2019/01/01/rapport-strategische-i-agenda-rijksdienst-2019-2021
is het hele rapport te vinden
Het is niet zo dat de overheid totaal geen eigen ict- personeel heeft, dat heeft het nl. wel. En dat werkelijk àlles (of in toenemende mate) wordt uitbesteed aan externe partijen (d.w.z. actief in het bedrijfsleven), is iets wat ik in de praktijk niet zie. Het heft en de regie (weer) in eigen handen nemen impliceert wel dat de kennis, inzichten en ervaringen op een vergelijkbaar actueel niveau zit(ten) om interne projecten succesvol te laten zijn (en tevens als voldoende tegengewicht/gelijkwaardige gesprekspartner richting externe inhuur). Om redenen en vanwege oorzaken die ik eerder al aangaf, is de overheid daar in de afgelopen decennia (te) weinig succesvol in geweest. En zelfs met de aanpak die Baan in zijn betoog aanprijst, is er nog een lange weg te gaan. Waarbij structureel effect en blijvend resultaat verre vanzelfsprekend zullen blijken.
Het bovenstaande verhaal geldt net zo goed voor bedrijven als voor (semi)overheden. Je moet als opdrachtgever weten in welke positie je zit en waar je heen wilt (en vaak heen moet), welke (nieuwe) it-omgeving je nodig hebt, waar de structurele kostenbesparingen zitten, hoe je effectief kunt aansturen, hoe je toezicht kunnen houden, et cetera. Als je de benodigde expertise in huis hebt, deze goed (en dus niet politiek) inzet, dan kan je regie blijven voeren en rampzalige megalomane projecten voorkomen. Dat ontstaat er vanzelf een situatie met weinig programma’s en alleen of in hoofdzaak kleine en kortlopende projecten. En dan kom je vanzelf tot een goede balans tussen zelfdoen (inbesteden) en uitbesteden.
De overheid kan overigens alleen in de kracht van het eigen it-personeel blijven/gaan geloven, als de overheid mensen met zeldzame skils rechtstreeks in dienst gaat nemen (in plaats van deze structureel in te huren). De overheid moet dus het loonhuis aanpassen. Dat hoeft niet zo moeilijk te zijn, want vervullen van de eisen van topambtenaren zijn ook nooit een hr-probleem.
@JanDiepeveen. Klopt helemaal, probleem zit niet zo zeer in de inhuur maar in de cultuur bij de overheid en in de samenwerking tussen diverse onderdelen van de overheid. Vaak ontbreekt het aan een goede regie binnen grote programma’s en projecten, waardoor er vaak langs elkaar heen gewerkt wordt.
Wat wel een probleem met de inhuur is, is dat de overheid vergeet om de inhuur met kennis in dienst te nemen. Of dat de inhuur regels zo gewijzigd worden dat inhuur met kennis de overheid moet verlaten.
Opmerkelijk dat maar één van de 8 zienswijzen zoveel aandacht krijgt, de experts die voor de overheid werken hebben tenslotte ook een interessante kijk op de problemen. Zo is de opsomming van succesfactoren door dhr. R. Hoff zeker het lezen waard. Maar ook de opmerkingen van R. Leether over de blauwe innovatie van vernieuwing en de rode innovatie van vervanging zet de dingen in de juiste context. De monolithische gorilla-applicaties zul je betreffende sturing nu eenmaal anders aan moeten vliegen dan budgetair te beginnen met €2 miljoen en kijken hoever je komt. Dat bleek – zoals interne experts stellen – juist het recept voor mislukking omdat het ‘point of no return’ al vanaf het begin overschreden was.
Oja, dhr. Jansen van Info Support klaagt in zijn zienswijze dat de overheid oneerlijk concurreert in de jacht naar talent en dat ze daarom de kneusjes inzetten op overheidsprojecten. Dat laatste klopt wel maar het eerste komt niet overeen met het wervingsbeleid, de overheid is niet geïnteresseerd in de it-veteranen en deze werken daarom veelal als zelfstandig adviseur of onafhankelijk architect. Elias ageerde tegen deze ‘poldercorruptie’ waarna de branchevereniging met een gedragscode kwam die echter weinig dwang tot naleving kent. Een rondetafel waaraan dezelfde ‘ridders’ uitgenodigd worden die met hun verdienmodel van inspanningsverplichtingen voor de problemen zorgden zal dan ook niet tot ‘baanbrekende’ resultaten leiden.
Het is de combinatie van de kneusjes in de organisatie die inhuur krijgen die er alleen voor het geld zitten en geen binding met de organisatie heeft. Als je pech hebt is die inhuur dan ook nog van de categorie als je twee jaar gewerkt hebt je tot senior gebombardeerd wordt zodat je meer op kan leveren.
Wat Baan zegt is iig wel een manier om die impasse te doorbreken want in groepjes van 15 valt het eerder op wie de kneusjes zijn en wie de boel lopen te traineren om zo maar meer uren te kunnen schrijven.
Maar de overheid is met handen en voeten gebonden aan de grote detacheerders en die missen het moraal en fatsoen om daar geen absolute misbruik van te maken wat keer op keer blijkt.