Er komt vooralsnog geen tweede termijn voor het Bureau ICT-Toetsing (BIT). De waakhond-taken om grote rijksbrede ict-projecten vooraf te controleren, gaan op termijn over naar de chief information officers (cio's) van de departementen. Dat blijkt uit de 'Strategische I-agenda Rijksdienst 2019-2021' die het ministerie van BZK naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.
De oprichting van het BIT werd in het najaar van 2014 aangekondigd als een uitvloeisel van de Tijdelijke commissie ICT-projecten bij de overheid. De ict-waakhond kreeg een mandaat van vijf jaar, en indien nodig zeven jaar, om alle ict-projecten en -trajecten van de overheid boven de vijf miljoen euro te toetsen aan de hand van tien sturingsregels. Het BIT ging in september 2015 van start.
In de geactualiseerde Strategische I-agenda Rijksdienst 2019-2021, die Kajsa Ollongren, minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), naar de Tweede Kamer heeft gestuurd, staat dat de taken van het BIT op termijn overgaan naar de departementale cio’s. Wanneer precies is nog niet duidelijk, maar er volgt een overgangsperiode waarin de rollen en functies binnen de bureaus van de departementale cio-offices worden ingevuld om de BIT-taken te borgen.
Een woordvoerder van BZK tekent hierbij wel aan dat er hierover nog geen besluit is genomen. Hij benadrukt dat de opmerkingen over het BIT in de strategische agenda en de toekomstige rol hierbij van de departementale cio-structuur horen bij een eerder uitgezette lijn. Bovendien volgt er eerst nog een evaluatie van het BIT; die vindt dit voorjaar plaats.
Het BIT leverde regelmatig forse kritiek op grote ict-projecten bij de rijksoverheid, onder meer op het ict-programma Pgb 2.0 (dat de problemen met het persoonsgebonden budget (pgb) uit 2015 moet oplossen) en recent nog de ict-aanpak bij de Kustwacht. Het bureau was zelf ook onderwerp van kritiek, onder andere vanwege het in veel ogen rammelende rapport over de operatie Basisregistratie Personen (oBRP). Maar ook over de plek van het BIT: Kamerleden hadden liever gehad dat de ict-waakhond op afstand zou worden gezet van de voor de rijksbrede ict verantwoordelijke ministeries. Het BIT valt nu tijdelijk onder het Directoraat-generaal Overheidsorganisatie van BZK, directie Inkoop-, Facilitair en Huisvestingsbeleid.
BZK is er kennelijk van overtuigd dat de ervaringen van het BIT op decentraal niveau zijn te verankeren om ontsporende ict-projecten te voorkomen. Het ministerie wijst er in de ‘Strategische I-agenda Rijksdienst 2019-2012 ‘ op dat er steeds wordt meer ontwikkeld in kleine stappen in plaats van grote projecten.
Kwaliteitskader
Daarnaast is volgens BZK de informatiseringsfunctie de afgelopen jaren volwassener en sterker geworden door interne opleidingen. ‘De rol van de departementale cio’s en hun offices verschuift organisch van controlerend op ict-gebied naar partner in beleidsvorming en verandermanager’, schrijft het ministerie in het agendastuk.
Ook wil het ministerie dit jaar een kwaliteitskader hebben opgezet met kwaliteitseisen waaraan departementale plannen moeten voldoen. Voor de kwaliteitseisen worden rijksbrede best practices, BIT-adviezen en ‘lessons learned’ uit grote ict-projecten gebruikt.
Een ander plan om het ict-opdrachtgeverschap van de departementale cio te verbeteren, is een rapportagemodel voor het beheer van ict-projecten; een proef daarvoor wordt in de loop van dit jaar uitgevoerd. Verder is er ook nog de Kamer-motie om een mogelijke Rijksinspectie Digitalisering te onderzoeken.
Debat over mislukte ict
Aankomende woensdag vindt er in de Tweede Kamer een rondetafelgesprek plaats over het voorkomen van mislukte ict-projecten bij de overheid. Daarvoor zijn experts uit het bedrijfsleven, de overheid en de wetenschap uitgenodigd, waaronder Computable-opiniemaker René Veldwijk en De Gouden Computable Award-winnaar Jan Baan.
Toch wel jammer dat het BIT wordt opgeheven. Heb een aantal goede rapporten gelezen en een onafhankelijke buitenstaander die de beoordeling doet kan geen kwaad. Niet alom geliefd was al duidelijk en dit resultaat verbaast niet. Opgeslokt door de organisatie maar gelukkig wordt er van alles geborgd. Dan zit het altijd goed!
@Louis
Sarcastisch bedoeld of niet?
Bij het aantreden was het al bekend dat BIT een papieren tijger was. Maar zelfs dat vinden de ambtenaars maar niets. Die willen lekker rustig miljarden per jaar over de balk kunnen smijten terwijl dat geld zoveel beter besteed kan worden.
De ‘Strategische I-agenda Rijksdienst’ staat bol van de ‘oude wijn in nieuwe zakken’ en opgewarmde ideeën uit het verleden.
Na de verworvenheden van de BIOS-kaders sinds 1984 zet de Rijksdienst nu stappen naar ‘I by design’ terwijl men wereldwijd reeds een ‘Impact by Design’ aanpak hanteert.
De voorgestelde ‘versterkingsmaatregelen’ zijn weinig anders dan onderwerpen die jaren geleden al geïmplementeerd zouden zijn. Europese ontwikkelingen worden niet genoemd.
In plaats van het ‘Terug naar de toekomst’ van de BIOS-III heeft deze ‘Strategisch Agenda’ meer het stempel van ‘Terug naar het verleden’.
Het gebrek aan visie en samenhang komt nog het meest pregnant naar voren in par. 4.3 ‘Versterken I-bewustzijn en I-vaardigheden beleidsmakers (RADIO)’ en par. 5.2 ‘I-cyclus:sturing op ICT integreren in de beleidscyclus en besluitvorming’.
Als dat de vertrekpositie van de ‘Strategisch Agenda’ is dan kunnen we voor de toekomst aanzienlijke problemen verwachten.
De voorgenomen opheffing van het BIT wordt als een terloops genoemd (p.34).
Ondanks het knullige gerommel met en binnen het BIT valt ernstig te betwijfelen of de Rijksdienst een veiligheidsklep als het BIT kan missen.
Ervaringen met IT-faalprojecten uit het verleden zijn wel degelijk een garantie voor de toekomst gebleken. Het Rapport Cie. Elias is reeds goeddeels vergeten.
Deze ‘Strategische I-agenda Rijksdienst’ is reden tot zorg.
Dit zat er van het begin aan te komen:
1. ‘Slagers moeten hun eigen vlees niet keuren’: teveel it’ers in BIT, te weinig ‘opdrachtgever’
en
2. Reactief controleren/adviseren kan niet werken. Pro-actief vanuit de opdrachtgever is de enige manier.
@Johan De opmerking over het BIT is zeker niet sarcastisch of cynisch bedoeld. Ik heb de laatste me er niet meer in verdiept maar de rapporten die ik gelezen heb van het BIT vond ik zeer sterk en helder. Compact geschreven, kritisch, opbouwend. Kom er maar eens om. De zin over het borgen is dat uiteraard wel.
Vind de argumentatie ook erg zwak. Omdat er in kleine stapje ontwikkeld wordt kan het BIT wel weg. Ik zie de logica niet, ja die kleine stapjes geloof ik wel want we scrummen en sprinten erop los. Maar dat ontslaat je nog niet om ICT in perspectief te bekijken en over de lange termijn. Het is zelfs het beginpunt. Een ander zwak onderdeel is het idee om de activiteiten van het BIT over te hevelen naar de departement CIO’s. Projecten lopen ook over departementen heen. Wat doe je daarmee? Hoe beoordeel je dat.
Er is al lang spraken van stemmingmakerij over het BIT. Ook op de computable site is er heel tendensieus geschreven over het BIT. Het schoothondje van Plasterk. Zo gemeen en misplaatst. Tel daarbij de weerstand die er is dan zou het me niet verbazen als dat BIT aan de kant geschoven wordt. Ik denk dat het heel jammer zou zijn. Een onafhankelijk buitenstander.
@Steven De slager die zijn eigen vlees keurt, ik zie het niet. Het is inderdaad een onderdeel van de overheid maar een die buiten de projecten staat. Ik denk in de gewenste situatie (departement cio’s) meer sprake is van die eigen vlees keurende slager. En ik verwacht niet dat extern ingehuurde bureaus dat beter kunnen. Dat is toch vaak ingehuurd om voor veel geld een gewenst resultaat neer te leggen. Het is grappig, jij schrijf ‘het zijn teveel IT’ers’ en ik lees net een stuk van Jan Baan als voorbereiding op gesprek met de kamer en die zegt weer ‘het zijn geen echte IT’ers’. Dan zal de waarheid wel in het midden liggen.