Ouderen hebben moeite met de snelheid waarmee de maatschappij digitaliseert. Daardoor blijven alternatieven voor online noodzakelijk. Dat stelt ouderenbond KBP-PCOB na onderzoek onder bijna drieduizend ouderen. De ouderen noemen vijf redenen waardoor ze geen gebruik maken van internet. Ze vinden het te moeilijk, voelen zich te oud, hebben fysieke problemen, wantrouwen internet of geven de voorkeur aan analoge oplossingen.
Dat blijkt uit een (papieren) enquête die onder de ouderen is uitgevoerd. ‘Onze maatschappij gaat er steeds vaker van uit dat iedereen internet heeft. Het klopt dat senioren bezig zijn met een grote inhaalslag, maar ruim een derde (35 procent ) van de 75-plussers gebruikt geen internet en dreigt daardoor buiten de boot te vallen.’ Dat stelt KBO-PCOB, de grootste seniorenorganisatie van Nederland na onderzoek. De organisatie zegt overstelpt te zijn met reacties.
‘Het internetonderzoek van KBO-PCOB maakt veel los onder digibete senioren. Bijna duizend ingevulde papieren enquêteformulieren kwamen terug, samen met stapels handgeschreven notities en brieven over hoe het is om in deze tijd geen internet te gebruiken.’
KBO-PCOB bevroeg ook de senioren die wel online zijn en het bleek dat zij soms minder handig zijn dan gedacht. Er deden in totaal 2.780 ouderen aan de studie mee. Het onderzoek bracht een aantal redenen boven tafel waarom senioren ‘nee’ zeggen tegen internet.
Te moeilijk
Bijna vier op de tien senioren zonder internet gebruiken het niet, omdat ze het te moeilijk vinden. Veel mensen voelen zich er te dom voor, omdat ze bijvoorbeeld alleen lagere school hebben gevolgd. Maar ook hoger opgeleiden hebben er problemen mee. Een respondent zegt: ‘ Als academicus én digibeet met een WAO-uitkering (63 jaar) verkeer ik in een chronische staat van wanhoop en onmacht, doordat ik geen grip heb op het maatschappelijke leven. Vooral bij instanties waar overal telefoonnummers ontbreken.’
Van de senioren die wel online zijn, verwacht maar liefst driekwart dat internetten in de toekomst voor hen steeds moeilijker gaat worden. Onder meer ouderdom en fysieke gesteldheid spelen daarin een rol.
Te oud
Een op de tien senioren zonder internet zegt dat hij of zij te oud is om te internetten. Het gaat dan vooral om 80-plussers. Een reactie: ‘Mijn man regelde alles op de computer, maar hij is pas overleden. Nu doen mijn zoon en schoondochter de belangrijkste dingen. Liever zou ik dat zelf doen, maar met mijn leeftijd van 80 jaar valt dat niet mee.’
Bij de online-senioren neemt de internetvaardigheid af met de jaren. Zestigers geven zich nog een 9 als rapportcijfer voor hun handigheid, maar bij 75 jaar is dat gezakt naar een 5. De redenen: het bedienen wordt te moeilijk (43 procent), gezondheidsproblemen (20 procent), en omdat er niemand meer is om hen te helpen (10 procent).
Fysieke gesteldheid
7 procent van de digibete senioren zegt niet te kunnen internetten door hun gesteldheid, bijvoorbeeld slecht zicht en moeilijkere oog-hand-coördinatie. Van de online-senioren die denken dat ze in de toekomst geen gebruik meer van internet kunnen maken, verwachtten bijna drie op de tien dat dit komt door gezondheids- en fysieke problemen.
Internet niet nodig, want het kan ook op een andere manier
Bijna drie op de tien digibete senioren hebben internet niet nodig, omdat ze alles via telefoon en papier kunnen regelen. Als deze mogelijkheden wegvallen, komen zij en vrijwel alle andere niet-internetters onherroepelijk voor problemen te staan. Voor nu vinden de meesten het leven zonder internet ook fijner. Zoals iemand schrijft: ‘Zitten ze de hele dag met een kromme rug achter de computer. Als ik boodschappen ga doen, maak ik altijd een praatje. Ik ga elke dag een stuk fietsen en vermaak me goed.’
Geen vertrouwen
Ruim een op de tien digibete senioren zegt internet te mijden, omdat ze het niet vertrouwen. Een respondent: ‘Je hoort zo van die rare dingen. Ik wil wel maar ik durf niet. Als ik op een verkeerde knop druk, raak ik in paniek en weet ik niet meer wat ik doe. Nu doet de buurjongen de belastingen.’
Ook bij online-senioren speelt de vrees voor internetcriminaliteit. 3 procent van de senioren is ooit slachtoffer geweest van koop- en/of verkoopfraude via internet. En nog eens 3 procent van de senioren is slachtoffer geweest van een hacker.
Tabletcoaches
KBO-PCOB ziet duidelijk voordelen van digitale oplossingen. Directeur Manon Vanderkaa: ‘Met onze eigen, vrijwillige tabletcoaches geven wij senioren uitleg en leren wij hen wat de digitale wereld kan bieden: ontspanning, contact en gemak. Van social media tot belastingaangifte, van reisplanner tot e-health-toepassingen.’
Alternatief voor online
Alternatieven voor digitale oplossingen blijven volgens de bond noodzakelijk. ‘Van de 440.000 senioren die op dit moment niet online zijn, zeggen ruim 320.000 mensen dat dit hen nooit meer zal lukken. Dat blijkt uit recente cijfers van het CBS. Van hen vindt 99 procent dat de overheid en het bedrijfsleven alternatieven moeten blijven aanbieden voor wie niet digitaal uit de voeten kan. Het merendeel van de digitaal vaardige ouderen onderschrijft dit. Velen van hen verwachten dat internet ook voor henzelf een probleem gaat worden in de toekomst.’
Zoals de gemeente Venlo, tot nu toe kon de bezoeker nog parkeren in de Blauwe zone met een papieren bezoekers document.
Vanaf 1 januari gaat dit alleen nog Online, laten er nu veel ouderen wonen in dit gebiet. En ja die zijn niet Online.
klopt helemaal! Zeker overheden dienen zich terdege te realiseren dat niet iedereen de beschikking heeft over digitale middelen. Mijn moeder is 87, dat is digitaal kanonnenvoer voor phishers, Microsoft–ik-zal-u-wel-even-van-uw-virus-afhelpen- opbellers, virusverspreiders. Maar de belastingdienst gaat er maar voetstoots vanuit dat ze haar aangifte wel even digitaal zal doen, mijnoverheid blijft maar volharden in dat inmiddels al lang ter ziele gegane mailadres, telefoonnummers zijn onbereikbaar, onbemand babbelende randdebielen of verwijzen doodleuk naar websites.
Uiteraard neem ik veel van dit soort zaken van haar over, maar je schrijft je scheel aan machtigingsverzoeken en het steeds maar officieel uit handen moeten geven van haar zelfbeschikking, de grip op haar eigen leven, doet haar geen goed.
Zolang de overheid schouderophalend internetciminelen vrij spel blijft geven, mag je van hoogbejaarden niet verwachten dat ze nog even de stap naar het internet zullen gaan maken.
Als ouderenbond KBP-PCOB mensen al klakkeloos tot ‘digibeet’ verklaart is het eind wel zoek.
In ieder geval is het koren op de molen van de appende pubers bij overheid en bedrijfsleven die zonder kennis van zaken ‘communicatie’ bedrijven en arrogant standaarden en regelgeving negeren.
Eerste simpele vuistregel is ‘als de gebruiker de web-interface niet begrijpt dan heb jij je werk niet goed gedaan’.
Tweede simpele vuistregel is ‘als je maling hebt aan internet-standaarden en accessibility-richtlijnen dan deug jij niet voor je werk’.
Derde simpele vuistregel is ‘als de verantwoordelijk bestuurder – wethouder of manager – zijn/haar verantwoordelijkheid niet neemt dan hoeft hij/zij ook niet naar dat dure seminar over klant-centraal’
Twintig jaar later wordt nog steeds teveel geprutst op kosten van klant/belastingbetaler.
‘Bijna vier op de tien senioren zonder internet gebruiken het niet, omdat ze het te moeilijk vinden.’
Denken ze dat het te moeilijk is, en gebruiken ze het daarom niet? Of hebben ze het (langere tijd terug) geprobeerd en vonden ze het toen te moeilijk?
De oplossing is deze ouderen aan de hand te nemen en het ze toch te leren. En dat is waarschijnlijk voor een groot deel gewoon haalbaar.
Als je zelf eens een keer een webprogramma gemaakt hebt voor iemand die slecht ziet dan weet je hoe miserabel het gesteld is met de usability van het gros van die programma’s. Nog afgezien van de misselijk makende vloed aan storende reclame.
Als een industrietak zijn eigen glazen ingegooid heeft is het de reclame-industrie, ik blokkeer bijna alles alleen om websites leesbaar te houden.
Je kunt geen normaal mens die rommel aandoen die als reclame “aangeboden” wordt en websites onbruikbaar maken.
Daarom hier nog even genoemd, WCAG, om websites bedienbaar te houden, en uBlock om reclame blokkeren.
Dan is internet soms ineens bruikbaar.
Directeur Manon Vanderkaa komt niet boven het tablet-niveau uit en lijkt duidelijk een verborgen agenda te hanteren. “duidelijk voordelen van digitale oplossingen” past teveel in het drammerige promopraatje van de ‘Digitale Overheid’.
Android-tablets zijn inherent onveilig, Apple-tablets zijn prohibitief duur.
Ouderen zijn beter af met een eenvoudige laptop met voldoende geheugen (min. 8MB) met daarop een Linux-variant zoals Ubuntu.
Stukken simpeler, veiliger en stabieler dan Windows, bovendien gratis. Allerlei phishers maken direct geen kans meer.
En het uitleggen van elementair computergebruik zoals de Ctrl +/- functie zet voor slechtzienden heel veel meer zoden aan de dijk dan de infantiele ‘zoom in/uit knoppen’ op menige (overheids-)website.
Die ‘vrijwillige tabletcoaches’ ter meerdere eer en glorie van KBP-PCOB kunnen ook meteen een andere hobby zoeken.
En het mag nog maar eens gezegd worden : overheid en bedrijfsleven kúnnen en mógen de klant/belastingbetaler helemaal niet dwingen Internet te gebruiken. Hoe hard en hardnekkig en met veel bangmakerij ze ook het tegendeel beweren, tot en met ministers toe.
De Belastingdienst is nog de grootste schurk in dit circus. Maar hoe het bij de Belastingdienst gesteld is weten we inmiddels wel.
De papieren weg is bij overheid en bedrijfsleven nog steeds een legitieme en betrouwbare weg.
Of ze het nou leuk vinden of niet.
@Westerhof: uw eerste reactie vond ik goed. Maar dat u nu met Ubuntu komt stelt me teleur. En 8 mb is ook niet meer van deze tijd. Ik zou die ouderen dan nog eerder een Chromebook adviseren. Dan hebben ze echt een hoop kopzorgen minder.
@vdZanden : dank voor uw onderbouwde reactie.
Maar door een Chromebook te adviseren zakt u écht door het ijs. Google geldt zoals genoegzaam bekend nu niet echt als een betrouwbare partij. Hetzelfde geldt voor het bij de Chromebook horende Chrome OS en cloudopslag.
Ouderen en 8 MB zijn wellicht niet meer van deze tijd. Maar veel ouderen kiezen voor een simpele instap-laptop. Medion is populair.
Instap-laptops hebben momenteel standaard 8 MB en Linux draait daar prima op.
Het totaal negeren van het onvermogen van veel (om niet te zeggen de meeste) ouderen om zich deze materie nog eigen te maken als 80+er, vind ik nogal stuitend in een aantal van deze reacties. Ubuntu of Chromebook, Android of Windows, het dondert allemaal niet: het internet is nog steeds een anarchistische roversbende zoals het wilde westen ooit een anarchistische roversbende was. Daar zijn die Internet-beginnende oudjes gewoon van geen kanten tegen opgewassen – Áls ze ‘dat ding’ tenminste al aan weten te krijgen…
De reacties gaan soms volkomen voorbij aan de kern van het probleem: ouder worden en de grip op de moderne techniek verliezen…
Beetje jammer van zo weinig inlevingsvermogen. U denkt hier mogelijk nog wel eens aan terug in de conversatiezaal van het bejaardenhuis als u ook geconfronteerd wordt met nieuwe zaken die u volkomen boven de pet zullen gaan. Want reken daar maar rustig op!
@tuijnman Een volslagen idiote reactie. U neemt noch de ouderen noch de mensen die hier reageren serieus. Ik heb ervaring met 80+ mensen en het hen leren omgaan met digitale middelen. Ja, dat lukt gewoon. Ja, niet voor allemaal, maar meer dan je misschien zou denken!